Twintig eeuwen West-Friesland, de Westfriezen en hun vertier en vermaak

Twee dagen was er kroningsfeest in Hoorn. Twee dagen was de stad oranje gekleurd. Het organisatiecomité had een programmaboekje uitgegeven. Een van de hoogtepunten was de fantastische Gondelvaart: een drijvende show van allerlei schepen uit binnen- en buitenland. Het Baadland was voor die gelegenheid met Bengaals vuur verlicht. Zelfs voor een Amsterdamse krant, zoals De Telegraaf, was het een feest zonder weerga. Niemand kon zich herinneren een zo groots feest te hebben gevierd. (AWG)

Acht dames en acht heren van gymnastiekvereniging Wilskracht dansten de Boerenschots, Donder in 't Hooi en Slaapmuts, Boomps-a-Daisy en Filmpas 1940. Daarmee ging de Oud Westfriese Dansgroep Wijdenes van start. Ze kreeg regionaal veel bijval en later kwam er nationale en internationale erkenning. Omdat de ouderen nog herinneringen hadden aan de valeta, de Duitse polka en de kruispolka, kwamen die er het eerst bij. Ze dansten ze op de kermis tijdens het ‘eerste deuntje’ op maandagochtend, of tijdens het bal na de uitvoering van de rederijkerskamer. Tegenwoordig hebben zeventien dansparen, begeleid door een eigen orkest, ruim vijfentwintig dansen op het programma. Ook in plaatsen als Blokker, Midwoud en Schagen werd overigens Roemers voorbeeld gevolgd.

Een rooie dominee viert geen Oranjefeest

Van 1894 tot 1929 was dominee N.J.C. Schermerhorn predikant in Nieuwe Niedorp. Gedurende zijn hele ambtsperiode deed hij van zich spreken. Als geheelonthouder zorgde hij voor alcoholvrije druivensap in plaats van wijn bij de viering van het avondmaal. Bij de kroningsfeesten in 1898 maakte de dominee kenbaar dat hij noch op 31 augustus (de verjaardag van de nieuwe koningin VVilhelmina), noch op 6 september (de dag van de inhuldiging) op de pastorie een vlag zou uithangen. Bovendien wilde hij geen kerkdienst houden op 31 augustus, zoals de synode had voorgesteld. De president-kerkvoogd vreesde voor wanordelijkheden bij de pastorie. Hij overwoog de predikant persoonlijk aansprakelijk te stellen voor eventuele schade. Eén van de kerkbestuurders stelde voor ‘om ter voorkoming van alle gevaar voor de kerkelijke goederen tijdens de kroningsfeesten vanwege het kerkbestuur een vlag te plaatsen op de pastorie’. Schermerhorn liet schriftelijk weten zich daartegen niet te zullen verzetten, waarna de voorzitter van de kerkvoogdij zorgde dat de pastorie op het Oranjefeest met vlag en wimpel werd getooid.

Strijd om de man en de vrouw

Niet alleen in oostelijk West-Friesland herleefde de folklore, ook elders. In Schagen wees Jaap van Zoonen er in het begin van de jaren vijftig op dat er een unieke kans bestond om voor de toeristen de donderdagse vee- en goederenmarkt te combineren met folkloristische evenementen. Marktmeester Gert Pater werkte dat idee uit. Hij vond in 1954 – met velen – een vaste formule voor tien Westfriese markten per seizoen van half juni tot half augustus. Het jaarlijkse programma bestaat sindsdien uit een grote folkloristische optocht, een voorstelling door een dansgroep, een kindermaaltijd op het Noord, een Westfriese maaltijd in De Roode Leeuwen 's middags de strijd om ‘de man en de vrouw’. ‘Pure folklore, West-Frieslandpromotie op z'n best,’ zo roemde het Westfries Genootschap in 1992 de uitvoering van het geheel bij gelegenheid van het toekennen van de West-Frieslandprijs.
Veel van de folklore wordt gedragen door het eigen dialect. Een belangrijke bijdrage daaraan leverde Daan Pool uit Oudesluis, op wiens werk tal van acteurs konden doorgaan, zoals Kees Stet, Nel van Laren-Zwuup, Piet Zee, Cor Meurs en Jan en Greet Krul. Dertig jaar lang stond Daan Pool op vrijwel alle tonelen en toneeltjes, van Schagen tot Enkhuizen, van Medemblik tot Oudendijk, ja tot in het Amsterdamse Krasnapolsky-hotel. In de Eerste Wereldoorlog had Pool als soldaat een opleiding in het vak gekregen van de acteur Jan C. de Vos. Na zijn demobilisatie ging hij in 1919 de boer op. Steeds meer vulde hij zijn programma met Westfriese voordrachten en gedichten, waaronder het bekende ‘Kees nei de Skager Landbouwtentoonstelling’.

In 1898 werd Wilhelmina 18 jaar en werd zij als koningin ingehuldigd. Overal in het land waren kroningsfeesten. In Hoorn was onder andere een historische optocht waarin de rijke geschiedenis van de stad centraal stond. Velen van binnen en buiten de stad waren naar de Rode Steen gekomen om niets van dit feest te missen. Op de foto is onder meer de gevangenneming van Bossu te zien; de aanvoerder van de Spaanse vloot in 1573. (AWG)

« Vorige pagina | Volgende pagina »

Andere artikelen op deze website:

Hé, is dat Westfries?

573. M'n ouwe bromfiets moet opgeruimd worden. Elke dag zit ik er aan te madderen of: medderen (knoeien, klungelen, inspannend werken).
Dat gemadder moet nu 'ns uit zijn (dat moeilijke werk).

Klik hier voor meer Westfriese woorden en uitdrukkingen.

© 1924-2023 Westfries Genootschap - Contact - Sitemap - Privacyverklaring

West-Friesland, een streek met karakter binnen de Omringdijk.