Bibliotheek » Boeken » West-Friesland... het land waar wij wonen » Pagina 78-80

3.11 Wie is de Westfries

Groot, groter, te groot

Schaalvergroting, concentraties en efficiency. Veel handelingen hebben zich de laatste tientallen jaren met deze oogmerken voorgedaan. Grenzen van gemeenten en waterschappen waren honderden jaren vrij stabiel geweest, maar reeds voor de Tweede Wereldoorlog rees twijfel aan het nut van de stabiliteit. Verschillende studies werden gemaakt, besproken en verworpen.
Totdat door krachtige druk van het provinciaal bestuur de concentratie van waterschappen kon beginnen. Dit leidde uiteindelijk tot de oprichting van ‘West-Friesland’ en ‘Groot-Geestmerambacht’ zijnde de twee instellingen die binnen de omringdijk waterschapstaken uitvoeren. Vergelijkbare ontwikkelingen deden zich voor bij de gemeenten maar ook in het onderwijs en het culturele leven: samengaan enerzijds en verbreding van het aanbod anderzijds.

Zonder trafo's geen stroom, zonder stroom geen centrale brandmelding.

Door kleine eenheden samen te voegen, hoopte men de steeds groter wordende technische en bestuurlijke problemen beter te kunnen oplossen. Kon vroeger een belangrijk deel van de zorg voor de waterhuishouding worden overgelaten aan de molenmeesters van kleine polders, kon een pientere timmerman al gauw de taak van een gemeenteopzichter waarnemen, in 1950 veranderde alles in West-Friesland zo radicaal dat iets dergelijks niet meer op de oude vertrouwde manier kon gebeuren. Ruilverkaveling zette niet alleen landschappelijk het land op zo'n kop, maar had, door de gelijk optredende bedrijfssanering, ook economische en sociaal grote invloed.
Er werden tientallen kilometers nieuwe wegen aangelegd, gemalen gebouwd, beplanting aangebracht. Vrijwel alle dorpsstraten werden omgewroet ten behoeve van riolering, kabels en aardgasleidingen. Er kwamen ondergrondse buizen waardoor het rioolwater naar zuiveringsinstallaties werd geperst, terwijl anderzijds transportleidingen voor drinkwater dwars door onze streek werden ingegraven.

Er is nogal wat veranderd sinds de spuitgasten uit Niedorp ‘per torenklok’ werden opgeroepen om de door Jan van de Heiden in 1695 geleverde spuit te bemannen.

Ziekenzorg werd eveneens geconcentreerd: het ziekenhuis in Enkhuizen verdween en tussen de overgebleven instellingen in Hoorn, waar het Streekziekenhuis ook al een fusie was van Stadsziekenhuis en ‘de Villa’, verschenen steeds meer samenwerkingsovereenkomsten. Zelfs ziekenvervoer, brandpreventie en brandbestrijding werden in groter verband uitgevoerd. Een merkwaardige ontwikkeling deed zich voor bij de zorg voor bejaarden en geestelijk gehandicapten. Was het in de jaren zestig nog gebruikelijk dat burgemeesters van de toen veel kleinere gemeenten elkaar begroetten met de vraag: ‘En, heb jij je bejaardenhuis al?’ in de toekomst zou die vraag wel eens kunnen luiden: ‘En, ben jij je bejaardenhuis al kwijt?’ De gedachte aan verzorging van mensen die hun hele leven hard hadden gewerkt en als dank daarvoor ten minste een ‘onbezorgde oude dag’ konden genieten was, als reactie op het armenhuis, zeer begrijpelijk.

Economische motieven leidden tot het stichten van tehuizen voor 80 tot 120 inwoners en soms nog meer. In de afgelopen jaren werd echter de nadruk gelegd op het zoveel mogelijk zelfstandig blijven van ouderen en niet alleen om economische redenen.Men ging dus weer af van de weg die tot grote concentraties had geleid. En daarmee ook van de pijnlijk duidelijke indeling van de maatschappij in groepen, die leder hun door de staat voorgeprogrammeerde en stellig erg goed bedoelde en uitgevoerde huisvesting hadden.

Overgrootvader had moeite om aan het uiterlijk van dit geweldige
stoomgemaal bij Medemblik te wennen. Hij vond 't ‘puur lilluk’. Zijn
achterkleinkinderen willen het bewaren omdat het zo mooi is. Zo gaat
het misschien ook met het nieuwe gemaal dat iets zuidelijker staat.
Het pompt polderwater en gezuiverd rioolwater in het IJsselmeer.

Vierkant 2011
Westfries Talent
Johan Hosmus

Vierkant 2007
West-Fries talent
Ruud Spil

West-Friese boeken
Hé, is dat Westfries?

Bibliografie van
West-Friesland
2000