Bibliotheek » Boeken » West-Friesland... het land waar wij wonen » Pagina 98-100

4.7 Boer in West-Friesland

De boer op

Stolpboerderijen vindt u door heel West-Friesland, maar als u mooie exemplaren met pronkdeuren, bijzondere schoorstenen en fraaie erven wilt zien, fiets dan eens door, of in de omgeving van Hoogwoud, Abbekerk, Sijbekarspel, Opmeer, Oudendijk, Venhuizen, Wijdenes, Schellinkhout en natuurlijk Twisk.
In Blokker staat één van de oudste boerderijen, ‘de Barmhartige Samaritaan’, gebouwd in 1659. Om een beeld te krijgen van de stijl van de boerderijen door de eeuwen heen kunt u langs de boerderij Twisk K69 rijden, anno 1715, en de boerderij tegenover de rooms-katholieke kerk in Oosterblokker, gebouwd in 1836. Wie een boerderij van binnen en buiten met een complete inrichting uit de 18e eeuw wil bekijken moet naar het Openluchtmuseum in Arnhem gaan. Hier staat een boerderij die in 1745 in Zuid-Scharwoude was gebouwd. In het Zuiderzeemuseum, binnenmuseum, vindt u onder meer een ‘aangeklede’ pronkkamer van een boerenfamilie.

‘Werkmanshuissies’ bepaalden maar in bescheiden mate het beeld van een dorp. Het gebouwtje bestond uit een achterend, tevens entree, waarin een regenwaterbak, een boenbank en een vuurduvel (soort kookkacheltje). Verder een woonkamer met twee bedsteden.

In Hoogwoud is in de museumboerderij West-Frisia, net als in de museumboerderij ‘de Groene Woid’ in Abbekerk van alles te zien uit het boerenleven van West-Friesland van voor en na 1900.
In de zomer worden weekenden georganiseerd waarin boeren ‘open huis’ houden. Iedereen die het boerenbedrijf wil bekijken is op deze dagen van harte welkom op de boerderij. De data en adressen kunt u ondermeer vinden in de ‘Tour in’, een krant die jaarlijks begin juni uitkomt.
Wie nog meer wil zien met betrekking tot de landbouw kan in augustus in Opmeer terecht, hier wordt ieder jaar een grote landbouwtentoonstelling en een concours-hippique gehouden.

Flora

Bloeiende bloembollen kunt u in februari al zien op de Westfriese Flora in Bovenkarspel.
Al meer dan 50 jaar geeft deze groots opgezette ‘bloemenshow’ Bovenkarspel landelijke bekendheid. IJ treft er ook een keur van Westfries stamboekvee aan. Bloemen, maar dan in de zomer, zijn eveneens te bewonderen in ‘The Summergarden’ in Enkhuizen.

Transport en veiling

Hoe de problemen bij het groentetransport vroeger werden opgelost kunt u bekijken bij de schuitenlift in Broekerhaven, die de naam ‘Overhaal 't Rad’ heeft. De schuiten met groenten en aardappelen werden uit het binnenwater, 3 meter hoger in de Zuiderzeehaven gezet. Van hieruit werden deze produkten verscheept.

Het verschil in peil van IJsselmeer en polderwater is nergens zo duidelijk te zien als bij de schepenlift in Broekerhaven. Hier werden tuindersschuitjes naast de ‘zeeschepen’ getild om het overladen van de bloemkool of aardappelen te vergemakkelijken.

Maar voordat groente en fruit getransporteerd konden worden, moesten ze eerst worden geveild.
Hoe dat precies ging, Is te zien in de museumveiling in Broek op Langedijk. In deze oudste groenteveiling van Europa worden de produkten, net als vroeger, met de schuit binnengevaren en ten overstaan van de bezoekers geveild.
Vanaf het veilingterrein vertrekt een rondvaartboot die een tocht maakt door "t rijk der duizend eilanden’.
Bovendien: de van oudsher zo gewenste onafhankelijkheid en vrijheid van de Westfriese agrariërs is door politieke en kapitaals-invloeden zo sterk beperkt geraakt, dat in dat opzicht de ontwikkeling van het mechanisatieproces alleen maar achteruitgang heeft opgeleverd. Zware arbeid behoeft niet in de mate als vroeger verricht te worden. Voorzeker een winst. Maar de prijs die er voor betaald moest worden was wel erg hoog.
En niet alleen in geld uitgedrukt.

Verbeterde transportmogelijkheden, onafhankelijke veilingen, toenemende vraag naar tuinbouwproducten en … grote gezinnen bevorderden rond 1900 bouw van ‘bouwersspultjes’ (tuinbouwbedrijfjes). Van het oorspronkelijk uiterlijk en de indeling is echter door moderne eisen weinig meer over. Desondanks bepalen deze huizen met hun schuitenhokken het beeld in een aantal dorpen.

Westfries Biografisch Woordenboek
Koomen, Theodorus Wilhelmus
(1929-1984)

Vierkant 2011
West-Fries talent
Marianne Zwaan

Ach Lieve Tijd
9: Westfriezen en hun boeren

De Westfriese Molens
Poldermolen Nieuw Leven
Wogmeer