6.4 Het Sint Jozefhuis aan het Achterom

Zetel van Nederlandse Kaap Hoorn-vaarders

Op het Achterom 15-17 in Hoorn bieden de regentenkamers van het Sint Jozefhuis sinds 1988 onderdak aan de Stichting Nederlandse Kaap Hoorn-vaarders. Hier is een permanente expositie te zien over de geschiedenis van Nederlandse schippers die Kaap Hoorn hebben gerond op een zeilschip. De eerste was de uit Hoorn afkomstige Willem Cornelisz Schouten.

Gezicht op de geveltop van het Sint Jozefhuis aan het Achterom gebouwd tussen 1773-1775. (Foto TM)

Na de oprichting van de VOC (1602) had de compagnie het alleenrecht gekregen om de vaarroutes naar de Oost, via Kaap de Goede Hoop en via de Straat van Magallanes, te bevaren. Al in de eerste jaren na de oprichting werd duidelijk dat de compagnie geen verdere moeite deed om nieuwe vaarroutes of nieuwe landen te ontdekken. Ieder particulier initiatief dat daarop leek, werd tegengewerkt.

Le Maire

Mede daarom nam aandeelhouder en koopman Isaac Le Maire in 1605 ontslag als bewindhebber van de VOC. Hij werd gesommeerd zijn kennis over de compagnie voor zich te houden en geen pogingen te ondernemen de compagnie te ondermijnen, maar daar had hij geen boodschap aan.
Als een moderne speculant maakte hij gebruik van een zwakte in het aandelensysteem van de VOC door short te gaan: Le Maire beloofde diverse kooplieden VOC-aandelen te leveren tegen een bepaalde overeengekomen prijs zonder deze te bezitten. Na het tekenen van de koopcontracten verspreidde Le Maire echter allerlei valse geruchten over de financiële situatie van de compagnie, waardoor het aandeel in waarde daalde. Bij een dalende koers kocht hij de aandelen in, waarna hij ze met winst doorverkocht voor de overeengekomen prijs.
Ook was Le Maire druk doende het monopolie van de VOC te ondergraven door een eigen compagnie op te richten. Deze Austraalsche Compagnie beoogde niet door de verboden Straat van Magallanes, maar via een iets zuidelijker gelegen route de specerijeilanden van Oost-Indië te bereiken. De schippers en financiers voor deze risicovolle onderneming vond Le Maire in Hoorn.

Schouten

Willem Cornelisz Schouten, ‘een man inde zeevaert wel ervaren ende seer beroemt’, was voor 1615 al drie keer naar de Oost geweest en had net als zijn broer een grote ervaring in het varen met grote koopvaardijschepen. Het is aannemelijk dat de Hoornse financiers van Le Maire vertrouwden op het vakmanschap van de Schouten-broers en daarom bereid waren de risicovolle investering in de ontdekkingsreis te doen.
Op 14 juni 1615 vertrokken twee schepen, de Hoorn en de Eendracht, vanaf Texel, met Schouten en Le Maire's zoon Jacob aan boord. In december ging de Hoorn tijdens onderhoud aan de Argentijnse kust door brand verloren.
Een maand later vond men inderdaad een doorgang – daarna Straat Le Maire genoemd – tussen Vuurland en Stateneiland, langs de zuidpunt van Zuid-Amerika. De kaap die werd gerond, zou Kaap Hoorn gaan heten naar de geboorteplaats van Schouten.
Tot grote verbazing van Jan Pietersz Coen, de gouverneurgeneraal voor de VOC, arriveerde Schouten met zijn overgebleven schip de Eendracht voor de rede van Bantam. Hij veronderstelde dat zij de vaarroute via Afrika hadden genomen, zodat het schip ogenblikkelijk aan de ketting ging en er beslag werd gelegd op de lading. Schouten, Le Maire en de bemanning moesten op eigen gelegenheid de terugreis naar Nederland aanvaarden.
Achteraf werd duidelijk dat Schouten en Le Maire inderdaad een nieuwe route naar de Oost hadden gevonden, maar het zou nog jaren duren voordat zij financieel werden gecompenseerd. De Austraalse Compagnie kreeg weliswaar een octrooi voor acht reizen via de route Straat Le Maire en Kaap Hoorn, maar deze zouden nooit worden gemaakt.

Kaap Hoorn-vaarders

Sinds 1998 worden zeilers die de Kaap hebben gerond door de Stichting Nederlandse Kaap Hoorn-vaarders vereerd met de titel Kaap Hoornschipper of, als zij een lid van de bemanning waren, Kaap Hoornzeiler. Inmiddels zijn er 12 penningen aan schippers uitgereikt en een vijftigtal aan bemanningsleden. De laatste die deze eer te beurt viel was Rinus van Vlaardingen uit Zwaag, die de Kaap rondde als bemanningslid op het jacht Save the Children in de vermaarde Global Challenge Round the World Race. Op 1 november 2009 ontving hij uit handen van de Hoornse burgemeester Onno van Veldhuizen de penning en oorkonde die aan deze prestatie is verbonden.

« Vorige pagina | Volgende pagina »

Andere artikelen op deze website:

Hé, is dat Westfries?

135. Als je zo af en toe wat aan dat werk doet, kom je er nooit mee klaar, je moet 't loif er an leggen (flink aanpakken, intensief werken).

Klik hier voor meer Westfriese woorden en uitdrukkingen.

© 1924-2023 Westfries Genootschap - Contact - Sitemap - Privacyverklaring

West-Friesland, een streek met karakter binnen de Omringdijk.