Bibliotheek » West-Friesland toen en nu » Deel 10. Stolpboerderijen » pagina 12-13

10.3 Gevel van stolp in Wadway

Wenkbrauwen, windveren en een makelaar

Aan het verfraaien en versieren van de boerderij werd veel aandacht besteed. Dit is goed te zien aan de dakopbouw boven de voorgevel van de Noord-Hollandse boerderij van Sam en Truus Broers in Wadway, met huisnummer 33. Leden van de familie Broers wonen en werken al vanaf het bouwjaar 1877 in deze stolp.

Detailopname van de wenkbrauwen boven de ramen in de voorgevel. (Foto TM)

Van oudsher kreeg een driehoekige topgevel van hout langs de beide schuine zijden een versiering, windveren geheten. Van boven was die gevel afgedekt met een schuin geplaatste plank, het waterbord. Windveren en waterbord werden op de top verbonden en bekroond met een makelaar. Dat was een verticale plank met uitgezaagde versieringen. Die makelaar bracht de verbinding tot stand tussen de windveren en voorkwam inwateren bij regen.
Gedurende de 19de eeuw werd op de Noord-Hollandse stolp de driehoekige houten dakkapel, met daaronder een doorlopende goot, vervangen door een fraai versierde dakopbouw met stadse allure. Gemetseld van steen, doorlopend vanuit de onderpui, met een raam of dubbele deuren naar een heus balkon met hek. Achter die fraaie topgevel bevond zich niet altijd een (slaap)kamer, veelal was de ruimte intern loos en gaapte daarachter slechts de hooizolder.
De kleuren van het schilderwerk aan de houten dakopbouw lagen vast. De zijkanten kregen het lichtste West-Fries groen, een raamkozijn of deur werd donkergroen en de stopverfranden, windveren en makelaar schilderde men wit.

Wenkbrauwen

De dakopbouw bij de stolp van de familie Broers in Wadway is geen dakkapel maar een in het midden verhoogde voorgevel, die de goot onderbreekt. De opbouw is getooid met een stel ajour, open gezaagde, windveren en verbonden door een fraai uitgezaagde brede makelaar in de top. Daarboven rijst uit het dak de hoge gemetselde schoorsteen op. De stenen gevel van de dakkapel is bovenin grotendeels gevuld met twee witte bewerkte bogen die wenkbrauwen genoemd worden.
Daaronder bevinden zich twee stel openslaande deuren met glasruiten. Die komen uit op een balkon met rijk opengewerkt ijzeren hek, gestut door twee forse bewerkte consoles. De brede dakgoten aan weerszijde van het balkon worden gedragen door kleinere uitgezaagde houten consoles, gootklossen. Deze zijn bevestigd op een brede achterplank, die met lijstwerk is versierd. Op de voorgevel van de stolp vallen ook de platte zuilen in de vorm van geblokt gemetselde pilasters op.
Boven die voordeur en boven de vijf grote ramen in T-vorm prijken ook wenkbrauwen, decoraties van in reliëf versierde stenen bogen. De twee ramen links zijn van de pronkkamer, de middelste van de woonkamer en uiterst rechts is het keukenraam. Wanneer we de ramen van de boerderij zien als de ogen in de gevel van de stolp, dan is de term wenkbrauwen een toepasselijke benaming. De Wadwayse stolp is deels in gebruik als woonhuis en deels als kapsalon. Achter de voordeur met bovenlicht en het uiterste raam rechts stonden enkele decennia geleden de koeien op stal. Nu voorziet Truus Broers op die plek de inwoners van Wadway en omgeving van een eigentijds kapsel. De naam van haar salon luidt De Lange Regel.

Westfries Biografisch Woordenboek
Koning, Simon
(1906-?)

Kroniek van
West-Friesland
Februari 1991

Stukkies uit Skroivendevort
2019 (nummer 3)

Westfries Biografisch Woordenboek
Morsch, Jan
(1910-1974)