Bibliotheek
Bibliotheek » West-Friesland toen en nu » Deel 13. Ziel en zaligheid » pagina 40-43
13.9 De lutherse kerk in Hoorn
Een zwierige rococo-kerk
Lutherse kerken in Nederland zijn ware protestantse kerken, waar soberheid en strakke vormgeving overheersen. Hier niet de liturgische ambiance van de meer uitbundige evangelische kerken in Duitsland. Wat dat betreft doet de lutherse kerk aan de Ramen in Hoorn haast on-Nederlands aan. Nu eens geen gotische of neo gotische kerk, maar een volbloed rococo-bouwwerk met een puntgaaf interieur in Lodewijk XV-stijl.
De lutherse kerk in 2010. (Foto TM)
In de Ramen, op de achterterreinen en in de stegen eromheen
vond men tijdens de Republiek een concentratie van schuilkerkjes. Het was vanouds een rondom besloten gebied, waar
het gevolde laken op ramen te drogen werd gehangen.
Een uitgelezen plek voor min of meer verboden religies om er
hun godsdienstoefeningen in particuliere huizen te houden.
Verscholen en niet aan de publieke straat gelegen. Nog staan
er de lutherse kerk uit 1769 met kosterij en pastorie en de
(voormalige) doopsgezinde kerk uit 1865 met pastorie.
Twee katholieke staties, voorheen schuilkerken, werden in
1882 vervangen door een majestueuze koepelkerk: de
renaissancistische Sint Cyriacus en Franciscus aan het Grote
Noord. De nieuwe kerk kwam in de plaats van de staties aan
de Achterstraat en het Achterom.
Rijkdom
De kunstboeken raken niet uitgezongen over de zwierige
rococo-kerk aan de Ramen. De rijkdom straalt er van af. Een
rococo halsgevel en een ingang bekroond door een vroeg
Lodewijk XV-opzetstuk. Van binnen karakteristieke galerijen
langs de zijwanden. Een mahoniehouten preekstoel met reliëfs
van vier evangelisten met klankbord, doophek en twee
koperen doopbogen.
De orgelwand met galerij, twee koperen lezenaars, een
herenbank in een rijke rococoversiering, en het bijzondere orgel uit 1773 door Pieter Müller, zoon van Christiaan, de
bouwer van het Sint Baafsorgel in Haarlem. Het instrument
rust op een schitterende balustrade, sluitstuk van de
oorspronkelijke portaalwand.
Het orgel wordt bekroond door een harpspelende koning
David, geflankeerd door engelen en de voor lutheranen zo karakteristieke zwanen. Kortom, de lutherse kerk van Hoorn
getuigt in haar hele uitstraling van een tijd waarin de norm
van schoonheid zeer hoog werd gelegd. Smaakvol, kunstzinnig
en tot in detail doordacht.
De lutheranen in West-Friesland
Net als de joden waren de West-Friese lutheranen in de Zuiderzeesteden te vinden. Hun beroep hing samen met handel en verkeer: het waren kooplieden, zeesoldaten en matrozen in dienst van de Oostindische en Westindische Compagnieën. Van overheidsfuncties waren zij uitgesloten, aangezien zij niet behoorden tot de enig erkende kerk der gereformeerden. Wel werden zij als volgelingen van de oudste reformator Maarten Luther meer geduld dan katholieken en doopsgezinden.
Gezicht op het orgel dat in 1773 werd gebouwd door Pieter Müller. Hij was de zoon van de beter bekende Christiaan Müller, de bouwer van het Sint Baafsorgel in Haarlem. (Foto TM)
Het orgel in de lutherse kerk van Hoorn was in 1773 een schenking van de steenrijke Amsterdamse koopman Hendrik Taddel. Hij was een kleinzoon van Simon Taddel, leraar van de lutherse gemeente in Hoorn van 1661 tot 1691. (TM)
Andere artikelen op deze website:
Hé, is dat Westfries?
775. Morgen ga ik 't plafond wittelen (witten). Ik zal de witteles maar klaar maken (witsel, witkalk).Klik hier voor meer Westfriese woorden en uitdrukkingen.
© 1924-2022 Westfries Genootschap - Contact - Sitemap - Privacyverklaring
West-Friesland, een streek met karakter binnen de Omringdijk.