Bibliotheek
Bibliotheek » West-Friesland toen en nu » Deel 15. Sport en spel » pagina 12-15
15.3 Golfbaan in Spierdijk
Schots landschap in Hollandse polder
‘Een Schots aandoende poldergolfbaan’, zegt de thuisclub van de Golfbaan Spierdijk over de 9-holesbaan in de Wogmeer, die in mei 2009 van start ging. Het is de zesde golfbaan in West-Friesland binnen enkele decennia. Hetgeen illustreert dat golf in Nederland veruit de snelst groeiende sport is. Na voetbal, tennis en gymnastiek telt deze balsport met meer dan 275.000 clubleden de meeste geregistreerde beoefenaren.
Twee golfspeelsters op de baan van Spierdijk, met op de achtergrond de Sint Georgiuskerk. (Foto TM)
Ook in West-Friesland mag de golfsport zich verheugen in een toenemende belangstelling. Golfbanen verschenen bij Alkmaar (1983), Westwoud (1988), Wervershoof (2004), Winkel (2006), Dirkshorn (2008) en Spierdijk (2009). Het is weinigen bekend dat het tegenwoordige golf eigenlijk een nationaal volksvermaak is dat al in de 13de eeuw werd gespeeld.
Uitvinders
De Schotten beroemen zich erop dat zij de uitvinders zijn van
het golf, maar niets is minder waar. Weliswaar ontstond de
eerste Europese golfclub in 1754 in het plaatsje St. Andrews in
Schotland, maar het spel werd onder de naam colven al eeuwen eerder in Nederland gespeeld.
De vroegst gedocumenteerde Nederlandse wedstrijd vond
plaats op 26 december 1297 bij Muiderberg en was
georganiseerd ter herinnering aan de moord op Floris V. De
laatste hole was het treffen van de deur van het kasteel. In de
19de eeuw introduceerden Schotse en Engelse militairen hier het huidige golf.
Het verbod op het spelen op straat lijkt in Nederland direct gevolg te hebben gehad op de populariteit van het colven. In
theorie kon men overal colven waar voldoende ruimte was,
maar anders dan in bijvoorbeeld Schotland bestond er in het
waterrijke Nederland kennelijk weinig animo om op het open veld een parcours af te leggen.
Binnen de steden werden soms bepaalde terreinen als
colfbanen aangewezen, zoals in Hoorn het Oostereiland. Maar
met de toenemende verstedelijking kwamen dergelijke vrije
speelruimtes steeds vaker in het gedrang. Het colven
ontwikkelde zich daarom na circa 1750 steeds meer als een kort spel op een veilige omheinde baan.
Herbergiers versterkten de ontwikkeling naar het korte spel.
Zij lieten bij hun uitspanning soms overdekte banen aanleggen
om klanten te trekken. Met het verkleinen van het speelveld
werd ook het materiaal, zoals de bal en de kliek (slaghout),
zwaarder en er ontstond een geheel nieuwe spelvariant. De
scheiding tussen het oude colven en nieuwe kolven was aan het einde van de 18de eeuw een feit.
Eigen regels
Uit een advertentie in de Leeuwarder Courant blijkt dat er
regionaal zelfs verschillende speelwijzen van het kolven waren
ontstaan. De kastelein van het Wapen van Wonseradeel te
Bolsward liet op 4 juni 1791 in zijn kolfbaan een wedstrijd
kolven ‘op t Hollandsch’. De hoofdprijs bestond uit een paar
zilveren schoengespen en de tweede prijs was een zilveren knipbeurs.
De verschillen tussen de spelregels van het Hollands en Fries
kolven zijn ons niet bekend. In 1797 gaf een anonieme auteur
een boekje uit over de oorsprong van het kolven en ‘hoe dat
Spel gespeeld moet worden […] zo op het Hollandsch als
Friesch’, maar van dit werkje zijn geen exemplaren bekend.
Het vastleggen van de regels heeft echter niet kunnen
voorkomen dat de Friese variant van het kolven in de vergetelheid raakte.
Dat er tegenwoordig vrijwel alleen nog in West-Friesland
wordt gekolfd, heeft ongetwijfeld te maken met de oprichting
van de Nederlandsche Kolf Bond in 1885 op initiatief van de
Spanbroeker huisarts Van Balen Blanken. Hij voorkwam de
sluiting van de laatste circa 120 kolfbanen die Nederland toen
nog telde. Bij de bond sloot zich ook een club uit Bolsward
aan, maar verder wordt er buiten West-Friesland alleen nog maar gekolfd op een baan in Utrecht.
Pitch & Putt Golf
De geschiedenis herhaalt zich. Er is opnieuw een verkleining van het golf gaande met de introductie van het Pitch & Putt Golf. Op banen, die tussen de dertig en zeventig meter lang zijn, moet binnen drie slagen een putt worden gemaakt. Het spel is ontstaan in Amerika. Zo begon bijvoorbeeld Tiger Woods reeds op driejarige leeftijd zijn carrière op een Pitch & Putt baan. Het spel is nu bezig met een opmars in Nederland waar het al op twintig banen kan worden gespeeld.
Andere artikelen op deze website:
Hé, is dat Westfries?
484. Aan de lucht te zien kon 't morgen wel 'ns snei-jagen (sneeuwen).Klik hier voor meer Westfriese woorden en uitdrukkingen.
© 1924-2023 Westfries Genootschap - Contact - Sitemap - Privacyverklaring
West-Friesland, een streek met karakter binnen de Omringdijk.