Bibliotheek » West-Friesland toen en nu » Deel 15. Sport en spel » pagina 34-39

15.7 Schietberg in het Hoornse Julianapark

Van kogelvanger tot uitkijktoren

De schietberg of kogelvanger in het Hoornse Julianapark is één van de stille getuigen van de eens zo populaire schietsport in deze stad. Daar waren voor 1900 maar liefst zes scherpschuttersverenigingen gelijktijdig actief, waarvan twee voor de jeugd.

Op een kaart uit 1885 van de schietterreinen, gemaakt in opdracht van de schietvereniging Sint Sebastiaan, zijn vier kogelvangers ingetekend waarvan er slechts één bewaard is gebleven. (WFA)

Koning Willem III stimuleerde in 1867 bij koninklijk besluit het oprichten van schietverenigingen om ‘'s Lands weerbaarheid te bevorderen door het houden van oefeningen in het schieten naar de schijf’. Bijna alle schietverenigingen die in de 19de eeuw ontstonden, droegen daarom ook het predicaat ‘koninklijk’ en kenden een beschermheer of -vrouw van koninklijke bloede.

Speciaal voor de nationale schietwedstrijden in Hoorn werd een zogeheten rozenprijs in het leven geroepen voor de winnaars van de verschillende schietdisciplines. De afgebeelde bronzen penning dateert van 1891 en was voor de winnaar van de 300 meter met geweer. (Pc)

Sint Sebastiaan

De eerste Hoornse schuttersvereniging werd al opgericht in 1848 door enkele notabelen die zitting hadden in het stadsbestuur of in de schutterij. Deze vereniging stond aan de basis van de latere Hoornsche schietvereeniging Sint Sebastiaan (1880).
Net als alle andere schietverenigingen was Sint Sebastiaan alleen bedoeld voor liefhebbers van de schietsport: militairen en dienstplichtigen, of mannen uit de schutterij, dan wel Nationale Militie, mochten geen lid worden. Dat men in Hoorn zoveel liefhebbers van de schietsport vond, had alles te maken met de drie fraaie schietbanen die waren aangelegd in het Julianapark. Hoorn was vanouds een garnizoensstad en daarom werden de schietbanen in het park jarenlang goed onderhouden.

Diploma van de schietvereniging Sint Sebastiaan voor het behalen van de vierde plaats Afdeling tijdens de nationale schietwedstrijden in Hoorn gehouden op 19-23 juni 1892. (WFA)

De banen waren ongeveer 250 meter lang en geschikt voor iedere discipline van de schietsport. Eén van de banen had aan het einde een kogelvanger om de munitie van het zwaardere geschut te weren. Op sommige oude foto's lijken er meerdere kogelvangers te zijn geweest, maar slechts van één kogelvanger is het bestaan zeker.
Om de fraaie schietaccommodatie aan de rand van de stad een keer ten volle te benutten, besloot het Hoornse gemeentebestuur in de zomer van 1885 tot het organiseren van een groots nationaal schietevenement. Hieraan zouden zowel de marine, het leger, de schutterij, als particulieren en verenigingen mogen deelnemen.
Hoewel de Hoornse scherpschutters alleen prijzen wonnen op het ludieke onderdeel papegaaischieten met geweer, leidde dit schietevenement vrijwel direct tot de start van twee nieuwe Hoornse schietverenigingen.

Gezicht op de schietberg of kogelvanger in de zomer van 2010 (Foto TM)

Scherpschuttersbond

Dat waren Hoornsch Burgerwacht en de Scherpschuttersvereeniging Jan Pietersz Coen. Van de laatste waren de statuten overigens al drie jaar eerder goedgekeurd. Samen met Sint Sebastiaan had men toen drie schietverenigingen binnen de poorten. De oprichting van de Noord-Hollandsche Scherpschuttersbond in 1887 vond eveneens in Hoorn plaats. Ook Haarlem en Alkmaar sloten zich hierbij aan. De vorming van de eerste nationale bond in 1890, een van de voorlopers van de huidige KNSA, was opnieuw een Hoorns initiatief. Willem van Waning jr. van Sint Sebastiaan mocht zich de eerste president noemen en het orgaan De Scherpschutter was een uitgave van Vermande in Hoorn.
De oprichters van de nationale bond kregen bovendien van de gemeente Hoorn en de gezamenlijke Hoornse schiet verenigingen een subsidie van 3500 gulden. Als tegenprestatie mocht Hoorn onder auspiciën van de bond vijf nationale schietwedstrijden organiseren. Deze vonden plaats tussen 1890 en 1900.

Bergafwaarts

Nadat Hoorn vijf keer gastheer was geweest van buiten gewoon succesvolle schietwedstrijden, ging het stilaan bergafwaarts met de schietsport in de stad. Jan Pietersz Coen werd in 1902 ontbonden en enkele jaren later verdwenen ook Sint Sebastiaan en Hoornsch Burgerwacht, die in 1891 waren gefuseerd.
Een van de laatste officiële wapenfeiten van het bestuur was in 1909 de verhuur van het schietgebouwtje als kleedlokaal aan HVV Sport, de Hoornse Voetbal Vereniging Sport. De schietberg bleef nog enige tijd in gebruik bij de politie en de Schietvereniging Hoorn (1957), later Schietvereniging ‘De Vrijheid’ Hoorn, maar is nu verworden tot een uitkijktoren. In het voorjaar van 2010 werd er zelfs voor de kinderen een glijbaan tegenaan gezet.

West-Frieslands
Oud & Nieuw (1995)
Het molenmakers- bedrijf Poland