Bibliotheek » Westflinge » 2006 » 12 juli
Westflinge
De rubriek Westflinge richt de schijnwerper op het verleden van West-Friesland met een actuele aanleiding.
Vandaag aandacht voor de ontwikkeling van de fruitteelt in en rond Aartswoud en Gouwe.
(Eerder verschenen in het Noordhollands Dagblad, woensdag 12 juli 2006.)
Door Ed Dekker
AARTSWOUD – Een Allen Oxford, een grote weegschaal en een fruitkratje van Wim Veerman wachten
in de hal de bezoekers van de tentoonstelling ‘Een appel en een peer, en van zuks nog meer’ op. De oude
gebruiksvoorwerpen verwijzen naar de fruitteelt van vroeger in en rond Aartswoud.
Met de Allen Oxford kon tussen de fruitbomen worden gemaaid. De maaibalk ging vingervlug op en neer.
De jaarlijkse zomertentoonstelling in de hervormde kerk van Aartswoud staat in het teken van het fruit.
De organisatie – de Culturele Werkgroep Aartswoud – belicht de ontwikkeling van de fruitteelt
in de directe omgeving.
Westflinge neemt alvast een kijkje bij ‘Een appel en een peer, en van zuks nog meer’. Er moet nog veel
gebeuren voordat de expositie komende vrijdagavond kan worden geopend. Cees Modder van de werkgroep,
wordt er niet zenuwachtig van. Met vereende krachten zal weer iets moois worden gemaakt van de
zomertentoonstelling, weet hij.
Een aantal belichte fruitbedrijven bestaat niet meer. Zoals dat van Veerman. Wim Veerman begon in 1940
met het fruit aan de Zuiderzeestraat, op de plek van de huidige woonstolp van Fred Ruig. Eind jaren
vijftig verhuisde Veerman naar de Schoolstraat, eveneens in Aartswoud.
Op de fruittuin van Veerman aan de Zuiderzeestraat is nu bungalowpark De Bongerd te vinden. Eind jaren
zestig werden daar de eerste bungalows gezet.
Diverse foto's en documenten geven een indruk van het fruitbedrijf van Veerman. Een getuigschrift geeft
aan dat de Aartswouder op 19-jarige leeftijd in Benningbroek een ‘algemeene tuinbouwcursus’ volgde.
Meester R. Sasburg was het ‘hoofd der cursus’. Veerman had de lessen, zo blijkt, gevolgd ‘met trouw en
vrucht’. Jack van der Woude was knecht bij Veerman. De fruitkweker betrok producten bij de Coöperatieve
Landbouwaankoopvereniging ‘Samenwerking’ te Opmeer, zo geeft een afnemersbon aan.
Teun Mantel was altijd boer. Hij schakelde pas op 57-jarige leeftijd over op het fruit. Dat was in 1959.
We zien hem op foto's frezen. Hij plantte op zijn bedrijf aan de Zuiderzeestraat rodebessenstruiken
als onderbouw. Na de dood van Teun Mantel – ook bekend als fervent AGSV-supporter – kochten
Willem Koomen en Meranda van Dijk het woonhuis en de tuin. Van de boomgaard met zeshonderd fruitbomen
zijn tien peren-, zes pruimen- en vijftien appelbomen overgebleven.
Allerlei voorwerpen op de tentoonstelling herinneren aan een vervlogen verleden. Zoals de fruitkratten
van F. Beudt uit Benningbroek (uit 1941) en de veiling ‘Op hoop van zegen’ te Blokker (uit 1950). Sommige
kratten zijn hersteld met onderdelen van oudere kratten. Gevangenen in De Krententuin te Hoorn deden
dat werk.
Aartswoud en omgeving telt nog enkele fruitkwekers. Een van hen is Jacco Bos. Zijn bomen staan langs
de Korte Wuiver, tussen de Herenweg en de Gouwe. Op deze plek begon Jan de Jong in het begin van de
jaren zestig van de vorige eeuw een fruitbedrijf. Hij had in 1962 grasland gekocht van veehouder Dirk
Koorn.
Jan de Jong bouwde in 1970 een bewaarplaats voor zijn fruit en richtte deze ruimte twee jaar later in
als koelcel. We zien op oude foto's Afra Koppes met dochter Petra uien rapen. De Jong had de uien als
onderbouw. Op een andere foto plukt Corrie Zwaan appels bij De Jong. Jacco Bos nam het bedrijf over
in 1995.
Als een van de eersten gebruikte Frans May een kinkelder nevelspuit. Ook schafte hij dat jaar een
sorteermachine aan. We zien May bezig met bomen enten. Op een andere foto staat hij met Rein Oostenveld.
Gemeentelijk medewerker Rein Oostenveld was de man van de woelrattenbestrijding. Hij ging de fruittelers
langs om dit schadelijke dier met gif te bestrijden.
Ook verleden tijd is het fruitbedrijf van De Geus aan de Schoolstraat. Jan Lakenman was zetbaas op dit
bedrijf. De Geus had – en heeft – een fruitbedrijf in Heerhugowaard, ‘Broekhorn’. In 1946
legde hij een tuin aan in Aartswoud. Cees de Geus was een voortuitstrevende fruitkweker. Zijn broer
Reijer bouwde zelf sorteermachines.
Ook de fruitbedrijven van Theus Ariessen en Wim Kuiper bestaan niet meer. De tuin van Kuiper werd in
1962 aangeplant. De bomen zijn gerooid in 2000 en 2001.
Reier Zander, Jan Zander, Reyk Zander. Drie generaties Zander bijeen in de Aartswouder kerk. Reyk heeft
het bedrijf op de hoek Oosterboekelweg-Gouwe voortgezet. We zien Jan Zander met een grote foto op de
omslag van De Fruitteler, het vakblad van de Nederlandse Fruittelersorganisatie.
De zomertentoonstelling in Aartswoud kijkt verder dan de dorpsgrens. Onze tocht voert daarom ook langs
de Proeftuin in Oosthuizen en het fruitbedrijf van Gerard Rempt te Winkel. Van D. Saal uit Wognum ligt
er een oud vorderingenboek, lopend van begin 1928 tot eind 1932.
Klik hier voor meer Westfriese woorden en uitdrukkingen.