De dorpsgezichten van Annie Saal

Westflinge
De rubriek Westflinge richt de schijnwerper op het verleden van West-Friesland met een actuele aanleiding. Vandaag aandacht voor het leven van Annie Saal uit Oostwoud, vooral bekend om haar schilderijen.
(Eerder verschenen in het Noordhollands Dagblad, woensdag 11 oktober 2006.)

Door Ed Dekker

OOSTWOUD – Vele dorpsgezichten heeft zij vastgelegd. Af en toe duiken haar schilderijen op in publicaties over historische onderwerpen, zoals in de serie ‘Ach Lieve Tijd West-Friesland’. Het werk van Annie Saal uit Oostwoud is vooral in topografisch opzicht waardevol.

Annie Saal overleed in 2000 op 75-jarige leeftijd. Sinds begin jaren vijftig woonde zij in Oostwoud. Over haar is buiten het dorp weinig bekend. Zes jaar na haar dood vestigt historische vereniging Midwoud/Oostwoud de aandacht op haar. Een artikel in het nieuwe jaarboek – het vijfde op rij – gaat uitgebreid in op het werk en leven van Annie Saal.
Het verhaal in het jaarboek is geschreven door twee van haar vier kinderen, Bram en Kitty. Het schilderen was een van de liefhebberijen van hun moeder. Jaren had zij in Oostwoud een manufacturenwinkel. Het artikel geeft een mooi beeld van een creatieve en actieve dorpsvrouw.

‘Acht U God’

Annie Saal is, zoals haar achternaam al doet vermoeden, geboren in Wognum. De boerderij van haar ouders, Teunis Saal en Trijntje Pijper, op de Westeinderweg droeg de naam ‘O Mensch, UUUUUUUU God’, te lezen als ‘O Mens, acht U God’. De familie van Teunis Saal woonde al ettelijke generaties in Wognum.
Haar talent voor tekenen bleek op de openbare lagere school. De schoolinspecteur nam soms haar schriften mee naar Den Haag. Annie heeft in haar schooltijd de basis gelegd voor het schilderen.
Op de Huishoudschool in Hoorn heeft zij leren naaien. In haar verdere leven heeft zij zelf veel kleding gemaakt. Tot haar dood was zij eigenlijk altijd bezig met ‘iets’ te maken, schrijven Bram en Kitty. Zij kon er veel van haar creativiteit in kwijt.
Tekenen, schilderijen, zelf kleding maken, Annie Saal was een veelzijdige vrouw. Ook was zij actief op muzikaal gebied. Tijdens haar periode op de Huishoudschool volgde zij piano- en fluitles. Een andere Saal in Wognum, Dirk, was destijds dirigent van het Wognums Zangkoor, tot 1956. Annie zat ook enige tijd in een muziekclubje.

Winkelwagen

Haar huwelijk met Klaas Ott uit Hem bracht Annie naar Oostwoud. Het jonge stel nam daar het manufacturenwinkeltje van Vrouwtje Burger over. Een omgebouwde auto met oplegger werd ingericht als winkelwagen. Met dit voertuig werden korte tijd de omringende dorpen bediend.
Annie en Klaas kregen vier kinderen. Eind jaren vijftig strandde het huwelijk en Annie zette de textielzaak alleen voort. „De status van gescheiden vrouw”, kijken Bram en Kitty terug, „was in die tijd heel anders dan nu. Je moest een sterke, eigenzinnige vrouw zijn om zo'n weg te kiezen.”
Als een van de weinige vrouwen op het dorp had zij een rijbewijs. Ze had lessen gevolgd omdat ze gruwde van afhankelijkheid. De eerste feministische golf had zich nog niet aangediend, maar Annie deelde veel feministische ideeën.
De Oostwoudse bleef na haar scheiding niet alleen. Herman Pool trok bij haar in. Met haar textielwinkel stopte zij officieel in 1996. Wat verkocht zij zoal? Een kleine greep uit het assortiment: werkkleding voor buiten (zoals overalls en manchesteren broeken), fournituren als garen en band, brei- en haaknaalden, knopen, voering, kant en linnen. En verder breipatronen, borduurpakketten, beddengoed, nachthemden, wol, stoffen, huishoudschorten, kousen (later panty's) en sokken. Dit en ander textiel waren toen allemaal op het dorp te koop.
Het gebeurde wel dat 's avonds werd aangebeld voor een doodshemd. Lange tijd had Annie ze op voorraad. Ze heeft er ook wel eens één genaaid. Ook naaide ze gordijnen voor de kerk.

Vrouwenstreken

Met het vele werk in de winkel vond zij altijd gelegenheid om naar tekenclub Debutade in Hoorn te gaan en de plaatselijke zangvereniging De Woudzangers. Met de landelijke schildersclub Vrouwenstreken (een groep creatieve vrouwen; de naam was een vondst van Annie) tekende en schilderde zij elk jaar een week lang in een Volkshogeschool.
Voor de Bond van Plattelandsvrouwen ontwierp zij posters en verzorgde illustraties in speciale uitgaven. Om onderwerpen zat ze nooit verlegen. Ze schilderde vaak buiten in het veld en maakte dan ook foto's. Die gebruikte ze thuis bij het uitwerken van de eerste opzet.
Ze genoot van deelname aan exposities en demonstraties, zoals de Nachtmarkt in Kolhorn en de Kunstmarkt in Bergen. Haar dorpsgezichten en opvallende elementen in het West-Friese landschap, zoals stolpen en kerken, zijn geliefd bij velen.
Ook als organiste kon zij zich uitleven in haar creativiteit. Wekelijks bespeelde zij tijdens een dienst het orgel van de hervormde kerk. Eerst afwisselend in Oostwoud, Midwoud en Hauwert, later ook in Twisk. Zij speelde tot kort voor haar dood in 2000.
‘Annie Saal (1925-2000)’ is een van de artikelen in het jaarboek 2005 van de historische vereniging Midwoud/Oostwoud. Het jaarboek staat voor een groot deel in het teken van de Tweede Wereldoorlog. Bijzonder is ook een reisverslag uit 1836 van de zeevarende Henricus Zijp, zoon van burgemeester Klaas Zijp van Midwoud. De historische vereniging heeft een website (www.hvmo.nl).

Andere artikelen op deze website:

Hé, is dat Westfries?

176. Die auto gaat nog wel 'n tijdje mee. Die moet je niet wegskoiten (ver beneden de waarde van de hand doen).

Klik hier voor meer Westfriese woorden en uitdrukkingen.

© 1924-2023 Westfries Genootschap - Contact - Sitemap - Privacyverklaring

West-Friesland, een streek met karakter binnen de Omringdijk.