Bibliotheek » Westflinge » 2006 » 25 oktober

Van Zuiderzee tot IJsselmeer

Westflinge
De rubriek Westflinge richt de schijnwerper op het verleden van West-Friesland met een actuele aanleiding. (Eerder verschenen in het Noordhollands Dagblad, woensdag 25 oktober 2006.)

Door Ed Dekker

De 75e verjaardag van de Afsluitdijk staat voor de deur. De dijk werd op 28 mei 1932 gedicht. Over de aanleg van de dijk werd al eeuwen gesproken. Hendrik Stevin was de eerste ingenieur, die in de tweede helft van de 17e eeuw een plan ontwierp voor inpoldering van de Zuiderzee.

Eind 19e eeuw, in 1886, werd door een aantal vooraanstaande politici, ingenieurs en ‘projectontwikkelaars’, het plan nieuw leven in geblazen met de oprichting van de Zuiderzeevereniging. Deze vereniging had het primaire doel om grote delen van de Zuiderzee en Waddenzee in te polderen.
Hiermee zou nieuw land ontstaan dat gebruikt kon worden voor de voedselvoorziening van de groeiende Nederlandse bevolking. Civiel-ingenieur Cornelis Lely ontwierp in 1891 in dienst van de Zuiderzeevereniging een eerste plan voor dit grootschalige project.

Watersnoodramp

De grote watersnoodramp van 1916 was de directe aanleiding om de plannen van de Zuiderzeevereniging uit de ijskast te halen en versneld te behandelen in de Tweede Kamer. Deze ramp veroorzaakte grote overstromingen en dijkdoorbraken in het hele gebied rondom de Zuiderzee. Ook in Noord-Holland was er veel wateroverlast. De Amsteldijk van de Anna Paulownapolder brak door en een groot deel van Waterland kwam onder water te staan.
Er was nu voldoende politiek draagvlak voor een afsluiting van de Zuiderzee. De nieuwe Afsluitdijk zou extra bescherming bieden en de primaire waterkering flink inkorten. In 1918 werd de Zuiderzeewet goedgekeurd en vanaf 1920 kon met de eerste werkzaamheden worden begonnen. De zogenaamde ‘Kleine Afsluitdijk’ tussen het eiland Wieringen en het vasteland bij Van Ewijcksluis diende als proefproject voor de aan te leggen grote Afsluitdijk.
De aanleg hiervan bleek al moeilijk genoeg. Een aantal aannemers ging er zelfs door failliet. Ook met het inpolderen werd ervaring opgedaan. Bij Andijk werd een ‘proefpolder’ aangelegd. Deze polder diende als voorbeeld voor de aanleg van de Wieringermeer, de polder die in 1930 gereedkwam.

Vijf jaar

In januari 1927 startten de werkzaamheden aan de Afsluitdijk. Men begon tegelijkertijd te werken vanuit zowel de Friese- als de Noord-Hollandse kust. De fundering van de dijk bestond uit grote matten van wilgentenen. Daarbovenop werden stenen geplaatst.
Vijf jaar lang werd door vele arbeiders en machines gezwoegd. Tonnen klei, stenen en wilgentenen werden verwerkt. Op 28 mei 1932 was het zover: in aanwezigheid van de minister van waterstaat mr. P.J. Reymer en de voorzitter van de Zuiderzeeraad, dr. H. Colijn en een groot aantal ingenieurs, hoogwaardigheidsbekleders en journalisten werd het laatste gat tussen het Noord-Hollandse en het Friese dijkdeel volgestort.
Het plan was dat Reymer en Colijn als eersten over de nieuwe verbinding tussen Noord-Holland en Friesland zouden lopen. Grietje Bosker uit Hippolytushoef was echter de allereerste. Zij was de zus van aannemer Okko Bosker. Vaak is over haar gezegd dat zij een koffiejuffrouw was uit Den Oever. Dat is volgens een familielid, J. Bosker uit Hippolytushoef, niet juist.
Op 20 september 1932 werd de naam Zuiderzee gewijzigd in IJsselmeer en ruim een jaar later, op 25 september 1933, werd de dijk officieel geopend. Dit gebeurde met de onthulling van het bekende Monument waarin nu het koffiehuis van Boudewijn Jongbloed is gevestigd. Ingenieur Lely heeft het gereedkomen van de Afsluitdijk niet meer mogen meemaken. Hij overleed drie jaar eerder.

Stukkies uit Skroivendevort
2017 (nummer 1)

Westfries Biografisch Woordenboek
Kistemaker, Piet
(1902-1994)

Weblog Uit en Thuis
16-9-2015: Een lege plaats en aandacht voor kunst en ambacht

Vierkant 2015
Nummer 2 (Juli)