Bibliotheek » WFON » 2001 » Pagina 83-85

Moin liefste plekkie

Eerder verschenen in West-Friesland Oud & Nieuw, 68e bundel, pagina 83-85.
Uitgave: Westfries Genootschap, 2001.
Auteur: Aaf de Vries-Lub.

Er benne plase op deuze wereld weer ik verlegen graag weze mag, maar er is ien plekkie weer ik 't alderliefste ben. En dat is op een archief, met allegaar boeke over dopen, trouwen en begraven en de stukke die skreven benne deur 'n notaris in foine, dunne letters met sierlijke handtekeninge deeronder van de mense die in dat stuk voorkomme.
Stamborne uitzoeke – dat is moin liefste werk.
Al zee moin vader vroeger al wel:
„Wat moet je toch met al die dooie?” den docht ik zelf:
„Dat is nou móin lust en leven!”
Want koik, je wille toch graag wete van wie of je d'r ien benne, wat je opa deed en van wie hoi weer een kind was.
Hadde ze nag wat in hullie testament staan? Was 't de moeite waard? Vaak ken je in een inventaris leze wat voor soort meubele ze hadde, of ze goed ‘in de klere’ zatte en of ze boer of bouwer ware. Iederien wil toch graag wete weer ie vandaan komt...
Soms zoek je jarelang naar 'n man of vrouw en opiens kom je die teugen in een akte of ientje zoit de naam van die persoon heêl toevallig bai een praatje met een are femilie-zoeker. Of je ziene die naam opiens op een oud vergeêld pepier staan. Den wor je hêlegaar warm in je loif en je zouwe wel hardop roepe wille: „Ik hew 'm vonden, hier staat 't!”
Zelf kwam ik moin naam al teugen in een doopboek in Enkhuizen. In 1677 werd een ‘Afien Lub’ doopt.
Noh, zuks groipt je an! Er beurde vroeger veul in 't leven, dat was niet altoid vertier en plezier. Welnei, d'r bleve heêl woinig kindere in leven, je begroipe den niet dat elk kind wat deerna geboren werd, toch alle kere weer dezelfde naam kreeg... Lest had ik een manje dat drie keer trouwde (in de 18^de eêuw), zo'n twuntig kindere kreeg, weervan twei in leven bleve en alledrie de vrouwe stierve in de kraam. Bedenk 'r 's effies wat een ellende zukke mense te verwerken krege in die toid. Zuks was heêl gewoon, toen...

Maar er benne ok hêle ‘leuke’ dinge om te lezen. Want vooral lui van de grote vaart ware heêl veul van huis en den beurde 't wel dat as ze thuis kwamme d'r een poppie in de wieg lag, wat niet van vader weze kon... Dat noemde ze den ‘ontoidige boilegging’ of beter klinkt ‘een remplacant’ (vervanger) was op bezoek weest. Och ja, een mens is ok maar een mens. En bai een ongehuwde moeder, die heur kind te doop hield, stond den skreven „Naar 't zeggen... was 't ...”. In barensnood krege ze zukke bekentenisse wel uit de moeder.
Hoe verder je teruggaan kenne in de toid, hoe interessanter wordt 't om zo'n femilie op pepier te zetten en nei te gaan wat er allegaar beurde in zukke menselevens.
In trouwboeke ken je al zien of ze geld hadde of dat ze arm ware. Belasting most ok bai huwelijke betaald worre of aars kon 't ok ‘pro deo‘ oftewel gratis.
In begraafboeke stane de name van de persone, de datum van overloiden, de leeftoid en 't nummer van 't graf in de kerk. Dat leste was oigelijk allien voor roike mense, de gewone man of vrouw werd as regel op 't kerkhof begraven. In bevolkingsregisters (ommerdebai 1840-1850 insteld) ken je leze hoe een gezin samensteld is, wanneer ze in de stad of 't durp kwame en wat ze voor de kost dede. As ze wegginge den stond er keurig boi weer dat nei toe was. As ik dut alles an 't uitzoeken ben, den geniet ik bar van al die opskroiverai van data en name.
Vezelf zou ik nag blade vol skroive kenne over stambome zoekerai, maar dat ken hier niet.
Mocht 'r ientje weze, die hier meer over wete wul en die net zo gek worre wul as deuze skroifster, kom den maar langs boi ons an de Timmerwerf in Enkhuizen.
Je benne wel metien verloren, want stambome zoeke is as 't maken van een legpuzzel: je ruste niet voordat alle stukkies gnappies in mekaar passe!

Aaf de Vries-Lub, Enkhuizen

Weblog Uit en Thuis
22-11-2015: Gezellige najaarsstreekmiddag in 't Veld

Westfries Biografisch Woordenboek
Laan, Dick (Theodorus)
(1922-1990)

Stukkies uit Skroivendevort
2020 (nummer 4)

Ach Lieve Tijd
18: Westfriezen en hun buren