Bouwhistorische Commissie » Projecten

Project 2021-1, Varkensschuur, Tramweg 3, Wognum

Voorzijde boerderij en varkensschuur.

Boerderij
Deze varkensschuur is aangebouwd aan een kleine stolp aan de Tramweg in Wognum. De schuur staat tegen de noordmuur van de boerderij. Het metselwerk van deze muur en de drie muren van de schuur zijn van een verschillende steensoort. In de ‘boerderijmuur’ zijn de koe-raampjes nog aanwezig, te zien aan de binnenkant van de varkensschuur.
Die schuur is bijna vier meter naar achter gebouwd, waarschijnlijk om het bedstee-raampje in de stolp vrij te houden. Aansluitend aan de achterkant van de varkensschuur is een schuur gezet voor vaarzen en een paard.

Plattegrond op Funda, anno 2020, Tramweg 3 Wognum.
Klik hier voor een grotere versie van deze afbeelding.

Ab Wit (links) en Nars Kamp op de markt.

Op 3 februari 1930 verlenen B & W van de gemeente Wognum aan D. van Straten, landbouwer, vergunning voor het bouwen van een woonhuis op het perceel dat kadastraal bekend is onder Wognum, sectie D 320. De leges bedraagt ƒ 7.50.
De boerderij wordt gebouwd door metselaar Kees Appelman uit Wognum en timmerman Kees Huibers uit Spanbroek/Wadway.

Te zien zijn de muren van witte steen, de drie luiken en de ramen en het dak van de schuur.

Dirk van Straten begint hier een veehouderij. Na hem is hier lange tijd geboerd door Albertus (Ab) Jacobsz. Wit. Hij woont en werkt in deze stolp totdat hij in 1986 verongelukt op de A.C. de Graafweg. Daarna koopt J. H. G. Slee het pand. Begin 2021 wordt de boerderij verkocht aan H. Vlaar uit Obdam.

Vergunning voor bouw boerderij.
Klik hier voor een grotere versie van deze afbeelding.

Ab Wit ontvangt op 5-09-1986 uit handen van burgemeester H. de Nijs de legpenning van verdienste van de gemeente Wognum. Ab neemt afscheid van het bestuur van Volksvermaak (Wadway).
Hij was 35 jaar bestuurslid en 25 jaar voorzitter van deze vereniging.

De indeling van de stolp is in de loop der tijd niet ingrijpend gewijzigd. Aan de wegkant bevindt zich een slaapkamer en een woonkamer. Oorspronkelijk waren hierin een aantal bedsteden, die zijn door de heer Slee verwijderd. In de slaapkamer was de bedstee tegen de wand van de koegang. Oud-buurman Co Groot vertelt: ‘Zo kon Ab goed horen of er iets aan de hand was met de koeien.’
Aan de zijkant is de voordeur met halletje en de keuken met daarnaast de dars, de darsdeuren komen uit op het brede pad naast de boerderij. Op de dars is een toilet en badkamer gerealiseerd.

Dakpunt van de varkensschuur.

Vervolgens komt men in het rechthoekige vierkant, met een lengte van 4.84, een breedte van 3.46 meter en een hoogte van 8.22 meter. Dit vierkant is van de koestal gescheiden door een houten wand. Een deur biedt toegang tot de stal waar ruimte is voor acht stuks vee. Co Groot: ‘Door een luik in de hooizolder gooide Ab het hooi naar beneden.’
In de achtermuur van de koegang is een deur naar buiten. Links daarvan staat een oude ‘plee’ met blauwe deur. Via de koegang betreed je de aangebouwde vee-schuur en vervolgens de varkensschuur.
Achter op het erf staat een schuur voor de opslag van hooi en stro, die in later tijd is neergezet.

De veeschuur met daarvoor de varkensschuur.

Dakpunt van de varkensschuur en oude wc.

Beschrijving
De varkensschuur heeft een hoogte van 2.60 meter, de lengte bedraagt 5.90 meter en de breedte is 4 meter. De drie van buiten zichtbare muren zijn gemetseld van een witte steen, de muren hebben aan de binnenkant een betonlaag.
De schuur heeft een puntdak gedekt met pannen. Eerst had het pand een plat betonnen dak, het puntdak er later opgebouwd. De zolder werd gebruikt voor de opslag van stro. In de schuur is de zolder via een houten trap te bereiken.

Binnenkant van de schuur met betonnen muur en raampjes.

In de top aan de achterkant bevinden zich twee ramen naast elkaar. In de muur aan de wegzijde is één raam. Aan de achterkant van de varkensschuur is later een lage schuur aangebouwd bestemd voor jongvee en een paard. Dat paard stond tegen de oostwand. De beide schuren liggen dus in elkaars verlengde en zijn even breed. De achterste schuur is 7.96 meter lang. De varkensschuur is uitsluitend bereikbaar via deze achterste schuur.
In de gevel van de lange muur bevinden zich drie kleine ramen. Daar recht onder zijn drie lage houten luiken, geverfd in een blauwe kleur. Deze luiken komen uit op het weiland. De varkens konden dus vanuit de schuur door de luiken op het land komen. De twee ramen en luiken aan de wegzijde hebben bovenaan een boog van gemetselde stenen.

Binnenzijde met raam en luik.

Toegang tot de varkensschuur.

Co Groot vertelt: ‘De schuur was verdeeld in drie vakken. Meteen als je binnenkomt twee aan de rechterkant en aan het eind een groot vak. Daaromheen betonnen muren van ongeveer zo'n anderhalve meter hoogte, gescheiden door een ijzeren hek. Eerst hield buurman Ab er twee varkens in, later stond er een stier, die kon daar best in huizen. Nog later gebruikte hij het als schapenboet, in de lammerentijd was het een onderkomen voor de schapen en de lammeren.’
In de gemetselde muren bevinden zich uitsparingen voor een hek of schot.

Koeraam in de muur tussen boerderij en schuur.

Westfries Biografisch Woordenboek
Smeding, Sikke
(1889-1967)

Stukkies uit Skroivendevort
2020 (nummer 4)

West-Friesland... het land waar wij wonen
2: Oud en nieuw land

Westfries Biografisch Woordenboek
Noordegraaf, Leo
(1949-2020)