bron: Regionaal Archief Alkmaar
Tal van functies op maatschappelijk en wetenschappelijk gebied
Johan Belonje werd op 17 juni 1899 te Alkmaar geboren als zoon van een leraar Engels aan de Alkmaarse Rijks-HBS en het Stedelijk Gymnasium. Zijn moeder was een dochter van de bekende Alkmaarse industrieel Cornelis Bosman, zoutzieder en tevens eigenaar van de Alkmaar Packet. In 1931 huwde hij Eline Naria Verfaille, dochter van de dijkgraaf van het Koegras. Het echtpaar kreeg twee dochters. Johan Belonje overleed op hoge leeftijd in 1996.
Na het behalen van zijn gymnasiumdiploma, ging Belonje rechten studeren in Leiden. Hij raakte er bevriend met mr. P.C. Bloys van Treslong Prins, een vriendschap die zou leiden tot de publicatie van het vijfdelige werk Genealogische en heraldische merkwaardigheden in en uit de kerken der provincie Noord-Holland, dat verscheen in de jaren 1928-1931 en als naslagwerk nog steeds wordt gebruikt.
Hij studeerde af in 1926, waarna hij zich als advocaat vestigde in zijn vaderstad. Er bleef voldoende tijd over voor andere bezigheden. Zo werd hij secretaris van het Burgerlijk Armbestuur in Alkmaar en (in 1928) leraar handelsrecht en later ook staatsrecht aan de daar gevestigde Handelsschool. In 1933 promoveerde hij op een rechtshistorisch proefschrift over de ontwikkeling van Zijpe en Hazepolder.
Waterschapsecretaris
In 1930 werd hij secretaris van de polder de Schermeer. Later volgde de benoeming tot secretaris van het Hoogheemraadschap der Uitwaterende Sluizen. Belonje werd in 1947 benoemd tot agent in Alkmaar van de Nederlandse Bank, een functie die hij aanhield tot zijn pensionering in 1962. De bank eiste dat hij zijn andere functies als advocaat, waterschapssecretaris en leraar, neer zou leggen. Zo gebeurde.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de woning van Belonje aan de Oudegracht getroffen door een Engelse vliegtuigbom, waardoor het huis ernstig beschadigd raakte. Gelukkig kon de bibliotheek nagenoeg ongeschonden onder het puin vandaan worden gehaald. In 1944 moest hij onderduiken, nadat hij weigerde gehoor te geven aan de oproep om te gaan graven voor de Duitsers. Tijdens de oorlog vervaardigde hij een inventarisatie van de klokken in Noord-Holland, met als doel het redden van de historisch gezien waardevolle exemplaren.
Bestuurslid Historische Verenigingen
Belonje vervulde tijdens zijn leven tal van functies op maatschappelijk en wetenschappelijk gebied. In 1929 was hij een van de oprichters/bestuursleden van de Vereniging Oud Alkmaar. Verder was hij een aantal jaren, gedurende de periode 1932 tot en met 1938 bestuurslid van het Westfries Genootschap, toen nog Historisch Genootschap Oud West-Friesland genaamd. Ook op landelijk gebied was hij actief. Belonje was bestuurslid van de Bond Heemschut en redacteur van het blad De Navorscher. Rond 1947 werd hem de post van directeur van Monumentenzorg aangeboden, maar hij weigerde. Zijn maatschappelijke activiteiten bestonden met name uit de regentschappen die hij vervulde bij tal van Alkmaarse provenhuizen en hofjes. Zo was hij meer dan 50 jaar regent van het Alkmaarse Huis van Achten.
Gepubliceerde werken
Belonje heeft ongeveer 900 publicaties op zijn naam staan. Hij schreef over rechtsgeschiedenis, de historie van plaatsen, polders en waterschappen, adellijke huizen, heraldische en genealogische onderwerpen, kerkgeschiedenis, grafzerken, sarcofagen, grenspalen en vestingwerken. Een aantal ervan handelt over West-Friesland. Een volledige bibliografie van zijn werken is vervaardigd door P.S. Teeling en opgenomen in W.A. Fasel en P.J. Teeling, 1912-1982. Mr. Dr. Johan Belonje, zeventig jaar archiefbezoeker (Alkmaar, 1982).
Het Regionaal Archief te Alkmaar en het Centraal Bureau voor Genealogie te Den Haag bewaren beide delen van Belonje's persoonlijk archief, waaronder zijn historische, genealogische en heraldische aantekeningen.
Literatuur:
W.A. Fasel en P.J. Teeling, 1912-1982. Mr. Dr. Johan Belonje, zeventig jaar archiefbezoeker (Alkmaar, 1982).
W.A. Fasel, ‘Herinneringen aan dr. Johan Belonje’ Oud Alkmaar, 23 (1997) nummer 1, 7-9.
Samengesteld door: H. de Raad te Alkmaar, aangeleverd door: K. C. Numan te Schagen (2013).
