DE GROTE MOLEN te Schellinkhout anno 2010 (foto Gerben Kazimier).
ADRES
Zuiderdijk 57, 1697 KL Schellinkhout
LIGGING
Aan de voet van de dijk, 800 m ten westen van het dorp en 350 m ten oosten van het industrieterrein Hoorn 80.
TYPE
Achtkante grondzeiler, binnenkruier
FUNCTIE
Watermolen (Oosterpolder in Drechterland (gedeeltelijk), 500 ha, voorheen polder Schellinkhout)
MAALVAARDIG
Ja, maalt (op vrijwillige basis)
BOUWJAAR
Tussen 1603 en 1638
DE GROTE MOLEN te Schellinkhout (foto Simon van der Meer, 2011).
EIGENAAR
Stichting De Westfriese Molens
BIOTOOP
5 (goed). Alhoewel nog steeds in een open weidegebied, staat de molen in het westen tegen een scherm van bomen aan te kijken. Deze groene scheidslijn vormt de oostkant van industrieterrein Hoorn 80. Zeker nu al windverstoring, maar komend vanuit het oosten ook belevingsvermindering.
STAANDE WERK
Lage stenen veldmuurtjes zonder penanten. Houten, riet gedekt achtkant met twee bintlagen. Kap met riet gedekt.
KRUIWERK
50 houten rollen. Hangenier met kruirad.
GAANDE WERK EN INRICHTING
Houten vijzel met licht en zwaar werk sinds 1980. Woning.
GEGEVENSWATEROPVOERWERKTUIG
Diameter vijzel 1,78 m, diameter vijzelbalk 0,52 m, spoed l,78 m, hellingshoek 30&3186;
DE GROTE MOLEN te Schellinkhout (foto Simon van der Meer, 2011).
OVERBRENGINGSVERHOUDINGEN
1: 1,37
1: 2,09
OPVOERHOOGTE
145 m
WIEKENKRUIS
Bovenas: gietijzer, fabr. De Prins van Oranje 's-Gravenhage, nr. 420 (1866).
Binnenroede: Derckx nr. 346 (1980); 21,80 m; oud-Hollands.
Buitenroede: Derckx nr. 345 (1980); 22,00 m; oud-Hollands.
VANG EN BLOKKERINGEN
Vlaamse vang (waarschijnlijk sinds 1855) met vijf stukken in vast verband; vangbalk met klamp. Pal. Voorheen stutvang.
VERSIERINGEN, OPSCHRIFTEN EN INSCRIPTIES
Baard met 'ANNO 1855' (Dit heeft betrekking op het vernieuwen van de kap). Gevelsteen in een veldmuur met: 'BIJ HET AANBRENGEN VAN EEN VIJZEL IN DEZEN MOLEN TER VERVANGING VAN HET SCHEPRAD ZIJN DE VIER EERSTE STEENEN GELEGD DOOR C. STELLING VOORZR. P. BOL K. BRONKHORST LEDEN VAN HET COLLEGIE VAN DAGELIJKSCH BESTUUR JB. HOUTER SECRETARIS PENNINGMEESTER DEN 12 JULIJ 1861'.
Een tweede gevelsteen, afkomstig uit de in 1915 gesloopte Kleine Molen die jaren had gediend als erfverharding, werd in 1980 bij de restauratie in een veldmuur aangebracht en heeft als tekst: 'BIJ HET AANBRENGEN VAN EEN VIJZEL IN DEZEN MOLEN TER VERVANGING VAN HET SCHEPRAD ZIJN DE DRIE EERSTE STEENEN GELEGD DOOR JACOB HOUTER SECR. PENNINGM., CORNELIS HAM, TEUNIS BLOKDIJK, HOOFDINGELAN. DES POLDERS. OP DEN 10 JULIJ 1862'.
BIJZONDERHEDEN
Oorspronkelijk werd de polder door één molen, De Kleine Molen, bemalen. Tussen 1603 en 1638 werd de huidige molen, De Grote Molen, erbij geplaatst. Deze is vervijzeld in 1861. Buiten bedrijf gesteld in 1915, ontwiekt in 1930. Maalvaardig gerestaureerd in 1979/80, waarbij het oorspronkelijke bovenwiel na terugkoop kon worden herplaatst. De bovenschijfloop is afkomstig uit de molen van Waarland (inv.nr. 28) en de koningsspil uit die van de Hooglandspolder te Barsingerhorn (thans inv.nr. 124). De molen bemaalt nu via de aanvoertocht voor vers water uit het Markermeer het hoogste gedeelte van de Oosterpolder maar staat buiten de Oosterpolder. Naast de molen staat het oorspronkelijke, fraai vormgegeven gemaal van de polder dat in 1900 is gebouwd als hulpgemaal met centrifugaalpomp, aangedreven door een petroleummotor. In 1914 is de capaciteit uitgebreid zodat de twee molens buiten bedrijf kwamen. De Kleine Molen werd het jaar daarop gesloopt terwijl De Grote Molen als woning voor de machinist bleef dienen. Het gemaal werd in de Tweede Wereldoorlog met alles wat brandbaar was gestookt, tot carbolineum aan toe. Dat overleefde de motor niet, zodat in 1946 het gemaal werd geëlektrificeerd. Het dient sinds 2003 als nood- en hulpbemaling voor het lage, westelijke deel van de polder Schellinkhout en maalt, evenals de molen, uit via de molenkolk op het Markermeer.
De KLEINE en de GROTE MOLEN te Schellinkhout (foto omstreeks 1915).
Bovenstaande tekst is met toestemming van de auteurs overgenomen uit het boek 'Leven van de wind'
Molens in Noord-Holland, 2007
blz. 75 e.v.: Inventarisatie van molens in Noord-Holland
Door Bart Slooten, Klaas Zaal sr en Eric Zwijnenberg
Let op: Deze informatie kan gedateerd zijn.
