De poldermolen van OBDAM.
ADRES
Obdammerdijk 8, 1713 RA Obdam
LIGGING
Aan de ringsloot van de Berkmeer, 400 m ten noorden van de spoorlijn Alkmaar-Hoorn.
TYPE
Achtkante grondzeiler, binnenkruier
FUNCTIE
Watermolen (Polder Obdam, 835 ha)
MAALVAARDIG
Ja, maalt (op vrijwillige basis)
BOUWJAAR
1698
EIGENAAR
Stichting De Westfriese Molens
BIOTOOP
5 (goed). Op westnoordwestzijde te hoge windsingel. Andere richtingen nog geheel vrij. De wijdere omgeving is langzaam maar zeker aan het verbossen. Open karakter dreigt te verdwijnen.
STAANDE WERK
Lage penanten met veldmuurtjes. Houten, riet gedekt achtkant met twee bintlagen. Kap met riet gedekt.
KRUIWERK
55 houten rollen. Hangenier met kruirad.
GAANDE WERK EN INRICHTING
Stalen vijzel met licht en zwaar werk sinds 1894, vernieuwd in 1909. Woning.
GEGEVENS WATEROPVOERWERKTUIG
Diameter vijzel 1,80 m, diameter vijzelbalk 0,74 m, spoed 1,68 m, hellingshoek 24º
OVERBRENGINGSVERHOUDINGEN
1: 1,41
1: 2,03
OPVOERHOOGTE
2,90 m
WIEKENKRUIS
Bovenas: gietijzer, fabr. L.I. Enthoven & Co. 's-Gravenhage, nr. 461 (1867). Oorspronkelijk haspelas afkomstig uit de nog bestaande molen van de polder Hensbroek (inv.nr. 51). Gestoken in 1915, schotten verwijderd en doorboord in 1936 bij het aanbrengen van de Bilau-wieken. Binnenroede: Vaags nr. 116 (2005); 25,40 m; fok (sinds 1956) met steekborden. Buitenroede: Vaags nr. 115 (2005); 25,60 m; fok (sinds 1956) met steekborden.
VANG EN BLOKKERINGEN
Vlaamse vang met vijf stukken in vast verband; vangbalk met duim. Pal; draaibare stut onder rechtervoeghout. Voorheen stutvang.
De poldermolen van OBDAM omstreeks 1973.
VERSIERINGEN, OPSCHRIFTEN EN INSCRIPTIES
Baard met 'ANNO 1698'. In de spilkast verscheidene opschriften in potlood. Op de zuidwand: '20 aug. 1909 nieuw dubbeld werk gemaakt door W. Kriller molenmaker Nieuwe Niedorp P. Wijte J. Over [? praktisch onleesbaar] J. Hartog'. Op de oostwand 'Een nieuwe vijzel gestoken in juli met snikheete dagen W, C en W Poland & Leeuwang J. Borst'. Op de noordzijde van de zoldering een tekst die op de voorgaande betrekking heeft: 'Een nieuwe vijzel gestoken Juli 1926 W. Poland C en W Poland J Leeuwang J Borst'. Op de noordwand '1864 kammen ... [onleesbaar]. In 1894 19/6 vermaakt tot dubbelt werk door A. Wijte L Groot cz Hensbroek 1894. Verduigt augustus 1890 P. Wijte'. In het raapwerk van de schoorsteen in de spilkast '1835 N. Helman [of Melman?]'.
BIJZONDERHEDEN
Oorspronkelijk werd de polder bemalen door twee molens. In 1877 werd een stoomvijzelgemaal geplaatst, waarna in 1890 de zuidelijke molen werd gesloopt. Van 1915 tot 1936 haspelkruis, van 1936 tot 1956 systeem-Bilau, daarna fokken. De Alkmaarsche Courant van 12 september 1936 berichtte over het proefdraaien met de Bilauwieken:
Het is nog maar kort geleden, dat de z.g. 'verdekkering' een geheele revolutie in de molenwereld heeft teweeg gebracht en nu is daar reeds, als eerste in den lande, de Bilau-watermolen. [...] Er was met het polderbestuur van Hensbroek afgesproken ... om den verdekkerden molen van dien polder ook te laten draaien, zoodat men gemakkelijk in staat zou zijn, vergelijkingen te treffen. [...] Met de molen in het zware werk ...viel de snelheid iets uit ten nadeele van den Bilau, doch dit zegt nog weinig, omdat de windkracht, waar de molens op tamelijken afstand van elkaar zijn gelegen en dus bij vlagen, zooals zich Donderdag voordeden, heel ongelijk kan zijn. Over het algemeen constateerde men bij de aanwezigen een groote interesse voor deze nieuwe vinding en was de oppervlakkige indruk gunstig. In 1954/55 werd de vijzel verlengd, vooruitlopende op de ruilverkaveling. In 1975 is de vijzel wederom verlengd omdat het uiteindelijke peil lager uitviel dan men in 1954 dacht.
Bovenstaande tekst is met toestemming van de auteurs overgenomen uit het boek 'Leven van de wind'
Molens in Noord-Holland, 2007
blz. 75 e.v.: Inventarisatie van molens in Noord-Holland
Door Bart Slooten, Klaas Zaal sr en Eric Zwijnenberg
Let op: Deze informatie kan gedateerd zijn.
