Hoofdstuk 3 Hoorn (1752): Maartje en het geheim van het Hoornse Hop

Samenvatting verhaal
Het schip zinkt midden in nacht. Waarom is Maartje de enige die het ziet?
Maartje is lid van de vriendenclub Samenzweerders van de Vale Hen. Ze komen bijeen op de zolder van de kerk van Hoorn en zitten vaak stiekem boven in de toren om naar de schepen te kijken. Op een dag laten twee vrienden Maartje in de steek. Ze gaan mee met een Oost-Indiëvaarder. De derde jongen van de club blijkt bij het afscheid aan boord in slaap te zijn gesukkeld. De club is uiteengevallen. Maartje kan er niet van slapen. 's Nachts zwerft ze rond de haven. Ze maakt een onverklaarbare scheepsramp mee. Bij stil weer en volle maan zinkt een schip zomaar naar beneden. Ze gaat er met een oude visser op af, maar er is weinig van het schip vinden. Nu heeft zij ook een geheimzinnig verhaal, als de jongens over een tijd weer terugkomen.

Geheimen van de dijk 3

Extra informatie
Molens malen
Eerst lag het land nog hoog. Het overtollig water liep bij eb weg door een schuif in de dijk. Bij vloed ging de schuif dicht. Het water stroomde via sloten en vaarten naar de dijk. Hoe meer water er uit de Westfriese bodem verdween, hoe meer die daalde. Er waren windmolens nodig. Eerst kleintjes, die je in zijn geheel in de wind kon zetten. Later grotere molens, waarvan alleen de kap met wieken draaibaar was. Bij Schellinkhout is ‘de Grote Molen’ er nog, net als de poldervaart, de doorgang door de dijk en de vaart richting Hoornse Hop.

Hoornse Hop en Grote Waal
Bij hevige stormen kon de Zuiderzee het voorland en zelfs de dijk wegslaan. Dijk en voorland werden opgegeven en landinwaarts werd een nieuwe ‘inlaagdijk’ aangelegd. In 1391 gebeurde dat tussen Lutjeschardam en Hoorn. De nieuwe inlaagdijk was voortaan onderdeel van de Westfriese Omringdijk. De zee spoelde het opgegeven land uit, waardoor het Hoornse Hop ontstond. Hoorn werd een grote havenstad. De stad kreeg net als Enkhuizen een Kamer van de Verenigde Oost-Indische Compagnie. Aan de Muntstraat staat nog het kantoor van de VOC en aan Onder de Boompjes het pakhuis. De scheepswerf lag aan de Karperkuil.
De Westfriese Omringdijk loopt als Grote Oost en West nog steeds door Hoorn. Op het Kerkplein stond ooit een prachtige middeleeuwse kerk, de Grote Kerk (de kerk uit ons verhaal). Hij brandde in de 19e eeuw af. Bij een latere dijkdoorbraak (1514) ontstond de Grote Waal. Bij een doorbraak slijpt de zee een diep stroomgat uit. Een ‘waal’, ‘weel’ of ‘wiel’ is een meer dat er van overblijft. De Grote Waal werd in 1627 ingepolderd en is nu een woonwijk.

Gevaarlijke zee en scheepswrakken
De Zuiderzee was een gevaarlijke zee met eb en vloed, ‘wandelende’ zandbanken en zich steeds verplaatsende geulen. Er zijn dan ook honderden scheepswrakken ontdekt, sommige diep in de bodem. Onderwaterarcheologen vonden in het Hoornse Hop het vrachtschip van schipper Karsten Koykes uit Makkum terug. De oorspronkelijke vrachtbrief, waarin van alles over schip en schipper wordt verteld, werd al jaren in het archief bewaard. Karsten Koykes vertrok op 2 november 1752 met zijn schip vol bakstenen naar Hoorn. Hij kwam daar nooit aan… Eeuwen later pas vonden de archeologen een wrak. Ze vergeleken hun vondst met wat er in de oude vrachtbrief stond. Het klopte! Koykes schip was eindelijk gevonden.

Excursie met historische vereniging
Vereniging Oud Hoorn
Oost-Indisch Pakhuis
Onder de Boompjes 22
1621 GG Hoorn
www.oudhoorn.nl

* De vereniging is gehuisvest in een voormalig pakhuis van de VOC Hoorn.

Museumbezoek
Westfries Museum
Rode Steen 1
1621 CV Hoorn
www.westfriesmuseum.nl

* Het museum biedt veel over de geschiedenis van de haven van Hoorn, de VOC en de scheepvaart van vroeger.

Scheepsarcheologie Rijksdienst Cultureel Erfgoed Lelystad
Oostvaardersdijk 01-04
8242 PA Lelystad
Ontdek Batavia!

* In het depot wordt gewoon gewerkt door archeologen, maar het staat open voor publiek en er zijn speciale educatieve en kinderprogramma's. Veel te zien over scheepswrakken en hun lading uit de vroegere Zuiderzee.
* Het depot ligt naast outletcenter Bataviastad.

Bataviawerf
Oostvaardersdijk 01-09
8242 PA Lelystad
Ontdek Batavia!

* Op de scheepswerf wordt in traditionele stijl aan replica's van historische schepen gewerkt. De Batavia (VOC) ligt voor de wal en is de bezichtigen, het oorlogsschip de Zeven Provinciën is in aanbouw. (2012)

Andere artikelen op deze website:

Hé, is dat Westfries?

305. Als er sneeuw of ijs is, halen de kinderen de toog (prikslee) van de zolder.

Klik hier voor meer Westfriese woorden en uitdrukkingen.

© 1924-2020 Westfries Genootschap - Contact - Sitemap - Privacyverklaring

West-Friesland, een streek met karakter binnen de Omringdijk.