Westfries Genootschap » Educatie » Geheimen van de dijk » Hoofdstuk 6 Alkmaar (1575): Dromen zijn bedrog

Hoofdstuk 6 Alkmaar (1575): Dromen zijn bedrog

Samenvatting verhaal
Voor scheepsjongen Aart staat de galg al klaar. Wie kan hem nog redden?
Aart de scheepsjongen van Dirck uit Krabbendam vaart met zijn baas de Rekere op, op weg naar de kaasmarkt van Alkmaar. Het is de tijd van de Tachtigjarige Oorlog tegen Spanje, tegenwoordig de Opstand genoemd. Twee jaar eerder wist Alkmaar de Spanjaarden af te slaan. Op de dijk staan wachthuisjes van de geuzen, met seinpalen en vuurkorven. Schipper Dirck is helemaal gek op de beroemde Alkmaarse verzetsheldin Trijn Rembrands en droomt vaak van haar, zo weet Aart. Ze vocht tegen de belegeraars en werkte mee om het land rondom Alkmaar onder water te zetten. Aart plaagt zijn schipper en vraagt of die Trijn eigenlijk geen manwijf is. Vlak voor Alkmaar loopt het schip vast op de dijk, mannen stormen naar buiten en nemen Aart en Dirck gevangen. Ze denken dat het verraders zijn met een geheime lading. Straks hangen we hen wel op! Maar Trijn weet ondertussen de geuzen en de Alkmaarse stadsbestuurders ervan te overtuigen dat dat eigen rechter spelen van de geuzen langs de dijk (er staan meer palen klaar en er bungelen ook al lijken aan) afgelopen moet zijn. Daardoor ontsnappen Aart en Dirck nog net aan de galg. Aarts dromen komen uit, vindt hij. Trijn kent hem toch en heeft hen gered!

Extra informatie
Opstand
Alkmaar was de eerste stad die het Spaanse leger weerstond tijdens de Opstand (1568-1648) van de Nederlanden tegen hun heer en meester, de koning van Spanje. Protestanten wilden hun geloof in vrijheid belijden, maar dat mocht niet. Alleen het katholicisme was toegestaan. Ook wilden steden en edelen hun vrijheid houden en baas in eigen huis zijn. Dat liep uit op een grote opstand. Bij Alkmaar begint de victorie, zegt men wel. Dat was op 8 oktober 1573. Eerder veroverden de Spanjaarden Naarden en Haarlem. Naarden werd uitgemoord en geplunderd. In Haarlem bonden ze soldaten die zich overgegeven hadden rug aan rug vast en smeten ze in het Spaarne. De schrik zat er dus goed in bij de Alkmaarders.
De Spaanse troepen omsingelden de stad en vielen muren en poorten aan. Alkmaar werd verdedigd door geuzen, de stadsschutters en gewone burgers. Geuzen waren milities van Prins Willem van Oranje, aanvoerder van de Opstand. De oppercommandant was Sonoy, een harde vechtersbaas. Een van de bekendste Alkmaarse burgers was Trijn Rembrands. Of ze echt bestaan heeft is niet zeker, maar in ieder geval gaan er over haar wonderlijke verhalen. Daarom kon ze ook een rol spelen in ons verhaal. Ze werkte als een kerel mee aan de verdediging van de stad en werd beroemd in heel Westfriesland.
De Spaanse soldaten trokken zich terug toen de dijken rond Alkmaar werden doorgestoken, een groot gebied overstroomde ten tijde van Alkmaars victorie. Ooit was de Rekere een rivier die van het Schermermeer langs Alkmaar naar de Zijpe stroomde.

Waterlinie Omringdijk
De Schermer, de Beemster, de Purmer en de Wormer waren nog meren, in open verbinding met de Zuiderzee. Watergeuzen voeren rond, op zoek naar Spanjaarden. De Spanjaarden konden alleen over water het gebied ten noorden van de lijn Amsterdam-Haarlem in. Over land kon een legereenheid eigenlijk alleen langs het strand, van Haarlem uit naar Huisduinen, of door de duinen. Vanaf de kust zouden de Spanjaarden dan Westfriesland in kunnen gaan. Om die dreiging tegen te gaan, werd de Westfriese Omringdijk door de geuzen doorgestoken, er ontstond zo een waterlinie. Ze legden schansen aan – versterkingen vol militairen – en bouwden wachthuizen op de dijk. Inwoners van de Westfriese dorpen en boeren moesten meehelpen en wacht lopen.

Excursie met historische vereniging
Historische Vereniging Alkmaar
Oudegracht 249
1811 CG Alkmaar
www.hvalkmaar.nl

Stichting Historisch Oudorp
De Vuijk 6
1829 AR Oudorp
www.historischoudorp.nl

Museumbezoek
Stedelijk Museum Alkmaar
Canadaplein 1
1811 KE Alkmaar
www.stedelijkmuseumalkmaar.nl

Alles over de geschiedenis van Alkmaar en omgeving, leuke educatieve programma's.

Bibliografie van
West-Friesland
1976

West-Frieslands
Oud en Nieuw (1971)
Jo Daan: Dialect is tot verdwijnen gedoemd

Weblog Uit en Thuis
15-1-2020: Op pad met de bouwhistorische commissie

Westfries Biografisch Woordenboek
Daan, Johanna Catharina [Jo]
(1910-2006)