Westfries Genootschap » Educatie » Geheimen van de dijk » Hoofdstuk 9 Kolhorn (1945): Lente in Kolhorn
Hoofdstuk 9 Kolhorn (1945): Lente in Kolhorn
Samenvatting verhaal
Atie redt een onderduiker. Is vader een verzetsman of een lafaard?
Het wordt lente, de lente van 1945. Nederland is bezet. Er is zelfs geen olie meer om de gemalen te
laten werken. Als Atie de Omringdijk opklimt bij Kolhorn, ziet ze uit de richting van de Wieringermeer
een stoet vluchtelingen met karren vol huisraad aankomen. Ze gaat er op af. Bij de dijk van de
Wieringermeer komen schepen aan vol vluchtelingen. De Wieringermeer loopt onder, nadat de Duitsers de
dijk onder Den Oever hebben laten springen. Er zitten ook onderduikers tussen. De Duitsers staan op
de dijk te kijken. Atie weet met buurjongen Adriaan een onderduiker mee te nemen naar huis. Bijna gaat
het mis. De Duitse commandant spreekt hen wantrouwend aan, maar het gaat goed, gelukkig. Tot haar
verbazing mag de onderduiker van vader en moeder blijven. Atie wist niet dat vader en moeder ook best
helden kunnen zijn. Een paar dagen later wordt hij opgehaald en verder gebracht. Dan horen ze het
verhaal van onderduikers die zijn opgepakt. Een is er uit de vrachtauto op weg naar Hoorn gehaald en
doodgeschoten. Van Aartswoud tot Medemblik klotsen er weer golven tegen de oude Omringdijk. Atie lijkt
door deze gebeurtenissen in een paar dagen maar wel groot geworden te zijn en ze heeft een andere kijk
op vader en moeder gekregen.
Extra informatie
Turfhaven aan de Omringdijk
Kolhorn ligt in een bocht van de Omringdijk. Vroeger lag het aan de Zuiderzee. De Kolhorners visten
op ansjovis en haring. Skûtsjes uit Friesland brachten Friese en Overijsselse turf naar Kolhorn.
Turf was de belangrijkste brandstof in huis en op het werk, zoals in smederijen en op scheepswerven.
Op de Westfriese Dijk stonden turfschuren. Die waren half over de dijk heen gebouwd, met aan de haven-
en aan de polderkant deuren. Binnenvaartscheepjes en vrachtkoetsen brachten de turf Noord-Holland in.
Toen de Wieringerwaard was ingepolderd, ten noordenwesten van Kolhorn, lag dat stuk Omringdijk niet
meer aan zee. In de 19e eeuw volgden de Waard- en de Groetpolder. Voortaan was de Omringdijk van Alkmaar
tot aan Aartswoud geen echte zeewering meer. Dankzij een kanaal en een zeesluis bleef Kolhorn nog wel
een vissershaven.
De Wieringermeer
In 1916 brak de Westfriese Omringdijk bij Andijk bijna door. Waterland, ten noorden van Amsterdam,
overstroomde wel. Tientallen mensen en honderden runderen en schapen verdronken. De regering besloot
de Zuiderzee af te sluiten en in te polderen. Vanuit Medemblik werd noordwaarts een dijk aangelegd naar
Den Oever en vandaar westwaarts naar de Noordhollandse kust. Het elektrische Lelygemaal bij Medemblik
en het dieselgemaal Leemans bij Den Oever maalden de Wieringermeer, een nieuw stuk Nederland, droog.
In 1930 verrezen de eerste boerderijen en werden dorpen als Wieringerwerf en Middenmeer gesticht. Naar
Friesland werd dwars door de Zuiderzee een dijk aangelegd: de Afsluitdijk.
Oorlog
Van 1940 tot 1945 werd Nederland door Duitsland bezet. Mannen die niet in Duitsland wilden werken of
verzetslieden die ontdekt of verraden waren, moesten onderduiken. Dat kon goed in de Wieringermeer.
In april 1945 lieten de Duitsers vliegtuigbommen in de dijk onder Den Oever ontploffen. Woede over de
aanstaande nederlaag was niet hun belangrijkste reden. Ze waren vooral bang voor een geallieerde landing
in de Wieringermeer. De hele polder stroomde vol. De 7000 Wieringermeerders en 1000 onderduikers
vluchtten naar de andere kant van de oude zeedijken. Er werden er 29 opgepakt. Ook verzetsman A.C. de
Graaf, die wapendroppings en wapentransporten had gecoördineerd. Op weg de gevangenis in Hoorn
werd hij bij de Nieuweweg tussen Wognum en Benningbroek geëxecuteerd. Naar hem is de belangrijkste
Westfriese verbindingsweg genoemd. Op de kruising met de A.C. de Graafweg en de Nieuweweg staat een
monument.
Van Aartswoud tot Medemblik klotsten er weer golven tegen de Omringdijk. Een tijd na de bevrijding
gingen de gemalen aan. In december 1945 was de Wieringermeer weer droog. Begin 1946 trokken de eerste
gezinnen de polder weer in.
Excursie met historische vereniging
Genootschap voor de Geschiedenis van de Wieringermeer
Het Genootschapshuis
Brugstraat 11
Middenmeer
0227-501292
www.wieringermeergeschiedenis.nl
Kolhornerkade 13
1767 CA Kolhorn
0224-531312
www.stichtingoudkolhorn.spaces.live.com
Museumbezoek
Museum de Turfschuur en Erfgoedcentrum Opzeeland Kolhorn
Westfriesedijk 66b
1767 CS Kolhorn
www.stichtingmuseumkolhorn.nl
Beide musea liggen vlakbij elkaar in gerestaureerde turfschuren op en aan de Westfriese Omringdijk.
* Museum de Turfschuur
Biedt presentatie van de strijd tegen het water, maar ook de meekrapteelt, de visserij etc.
* Erfgoedcentrum Opzeeland
Westfriese keramiek door de eeuwen heen, maar ook landschapsschilders, zoals Dirk Breed.
Verzetsmuseum Amsterdam
Plantagekerklaan 61
1018 CX Amsterdam
www.verzetsmuseum.org
In de buurt van Kolhorn is geen echt oorlogsmuseum, vandaar de tip om het Verzetsmuseum als excursie
te nemen.
Andere artikelen op deze website:
Hé, is dat Westfries?
135. Als je zo af en toe wat aan dat werk doet, kom je er nooit mee klaar, je moet 't loif er an leggen (flink aanpakken, intensief werken).Klik hier voor meer Westfriese woorden en uitdrukkingen.
© 1924-2023 Westfries Genootschap - Contact - Sitemap - Privacyverklaring
West-Friesland, een streek met karakter binnen de Omringdijk.