Het Jan Pannekeet Westfries Woordenboek

In 1984 verscheen het Westfries Woordenboek, samengesteld door Jan Pannekeet.
In zijn voorwoord schreef Pannekeet dat de constatering dat in ons land de vele dialecten op hun retour zijn geenszins origineel is, maar “Daar staat tegenover, dat men voor dialecten die ‘bedreigd’ worden, vaak een hernieuwde belangstelling en groeiende waardering toont.” Volgens hem was er een markt voor het streekeigene in het algemeen en de streektaal in het bijzonder. Aan de vraag vanuit het publiek werd voldaan door schrijvers van verhalen en gedichten die hun werk publiceerden in boeken, tijdschriften en in dag- en weekbladen. Velen verzorgden optredens in het Westfries.

Joop van Diepen. (foto Trudy van Diepen)

Zelf hield hij zich bezig met het verzamelen en ordenen van het Westfriese idioom (de woordenschat en de schrijfwijze). In 1979 promoveerde hij op het thema ‘Woordvorming in het hedendaags Westfries’. Daarna volgden in 1984 het Westfries Woordenboek, in 1988 een boek over de betekenis van Noord-Hollandse plaatsnamen en in 1995 een inventarisatie van dialectkenmerken van het Westfries. Behalve wetenschappelijk werk schreef hij ook verhalen in het Westfries die gebundeld werden in boeken als ‘Mooi zoid’, ‘Konkelpot’ en ‘Konkeltoid’ en de roman ‘Terug naar West-Friesland’.
Bij het samenstellen van zijn woordenboek maakte Pannekeet niet alleen gebruik van zijn vele aantekeningen, maar ook van eerder verschenen studies en boeken.
In zijn voorwoord bedankte hij onder andere Joop van Diepen uit Oosterblokker die het manuscript voor het woordenboek doorgenomen had en voorzien van kritische kanttekeningen en aanvullingen. Belangrijk is ook de opmerking aan het slot van het voorwoord: “Uiteraard besef ik dat het Westfries Woordenboek niet ‘af’ is, dat het nog talrijke verbeteringen en aanvullingen behoeft. Vandaar dat ik mij houd aanbevolen voor welwillende op- en aanmerkingen.”

De Pancratiuskerk in Oosterblokker. (foto Frans Leek)

Voor Joop van Diepen was de verschijning van het woordenboek geen eindpunt. Hij bleef de ontwikkelingen in de Westfriese taal volgen en verzamelde woorden en uitdrukkingen die niet in het woordenboek stonden. Hij kwam in contact met de Facebookgroep ‘Westfriesland zo zegge wai dat’. Ook de leden daarvan misten het een en ander in het woordenboek. Zo ontstond na een bijeenkomst in 2016 het plan een herzien woordenboek uit te brengen. Bij de uitgeverij was het oorspronkelijke boek inmiddels uitverkocht. Carry, de dochter van Jan Pannekeet, stemde in met het plan het woordenboek te herzien. Herzien houdt in het aanvullen en waar nodig verbeteren. Joop pakte dit werk op met hulp van Andries Sijm uit Andijk. Laatstgenoemde is als liefhebber van het Westfriese dialect betrokken bij de genoemde Facebookgroep en vaardig met automatisering en het schrijven van teksten. Voor het herziene woordenboek is niet alleen gebruik gemaakt van de vele aantekeningen van Joop van Diepen, maar ook van door leden van de Facebookgroep en anderen zoals Peter Ruitenberg en lezers van dag- en weekbladen aangedragen woorden en uitdrukkingen. Bijzonder is de lijst met Westfriese achternamen.

Overhandiging van het tweede exemplaar van het Jan Pannekeet Westfries Woordenboek. Van links naar rechts Joop van Diepen, Jan Smit en Andries Sijm. (foto Jon van Diepen)

Alles bij elkaar een enorme hoeveelheid werk. Het oorspronkelijke plan om het boek feestelijk te presenteren kon door de maatregelen te verspreiding van het Covid-19 virus niet ten uitvoer gebracht worden. Daarom werd op zaterdag 21 november in zeer kleine kring in de Pancratiuskerk in Oosterblokker het eerste exemplaar van het herziene woordenboek overhandigd aan Carry Pannekeet. Het boek is opgedragen aan Jan, Truus en Carry Pannekeet en voorzien van een inleiding van Carry. Het tweede exemplaar werd aan mij als voorzitter van het Westfries Genootschap overhandigd. Het is een prachtige uitgave geworden.
Wat mij betreft is het een waardevolle bijdrage aan het behoud van de kennis over het Westfriese cultuurgoed en hopelijk een stimulans voor het op een goede manier gebruiken van onze streektaal.

Jan Smit