Uit de Pronkkamer
Drs. Harold D.E. Bos, kunsthistoricus, bespreekt een voorwerp uit de pronkkamer.
De penantspiegel
De penantspiegel werd op het muurvlak tussen de ramen, de penanten, geplaatst en ontleent daaraan zijn
benaming. Een penant wordt echter ook wel een dam genoemd en de spiegel daarop damspiegel of in het
Frans trumeauspiegel. Dit muurvlak varieert van circa 43 tot 54 cm. breed, de hoogte vanaf de vensterbank
van 120 tot 200 cm. De lange en smalle spiegel werd speciaal voor deze maat vervaardigd. Zowel in de
pronkkamers van het Noord-Hollandse boerderijtype, met vijf of meer ramen in de voorgevel, als in de
pronk- en woonkamers van overige woon- en renteniers huizen werden op de penanten spiegels gehangen.
In de pronkkamer van Museumboerderij West-Frisia in Hoogwoud is dit ook nog het geval. Onder de spiegel
werd wel een penant- of damtafel geplaatst, veelal in dezelfde uitvoering. De spiegel weerkaatst het
meestal spaarzaam aanwezige licht, ook op de persoon die in de spiegel kijkt, bovendien zorgt het voor
een ruimtelijk effect. Spiegels behoorden tot de luxe en kostbare goederen in het interieur. Vanaf de
16e eeuw was Venetië het belangrijke centrum voor de spiegelproductie. Deze spiegels waren klein.
Een spiegel bestaat uit een glasplaat die aan de achterzijde met een legering van kwik en tin werd
bedekt. Om een groter spiegeloppervlak te krijgen, werden ze wel 'koud' boven elkaar geplaatst. Vroege
penantspiegels, met het originele spiegelglas, bestaan dan ook uit twee of meer spiegels boven elkaar.
Vanaf het midden van de 19e eeuw werd het mogelijk om hoge spiegels uit één stuk te
fabriceren. De lijsten om de spiegels zijn van hout voorzien van snijwerk, al dan niet verguld. De
lijsten om de smalle penantspiegels die in de 18e eeuw in pronkkamers werden aangebracht, werden
uitgevoerd in stijl Lodewijk de XVe (Rococo) of stijl Lodewijk de XVIe (Neoclassicisme). Tijdens het
Empire en Biedermeier (begin van de 19e eeuw) zijn de lijsten strak en eenvoudig verguld en ook wel
van mahoniehout. Vanaf het midden van de 19e eeuw dateren de grote penant- en schoorsteenspiegels uit
een stuk glas. De lijsten werden in allerlei 'neo' stijlen gedecoreerd met ornamenten van verguld gips.
Van rond 1900 dateren de penantspiegels in oud-Hollandse/neorenaissancestijl met bovenaan een galerijtje
van gedraaide spijltjes.
Andere artikelen op deze website:
Hé, is dat Westfries?
23. Dat kind lag lekker te spragen in de zon (koesteren, zonder bedekking met dekens). Na 't middageten doet opa altijd 'n tukkie of: tokkie (middagdutje, middagslaapje, sièsta).Klik hier voor meer Westfriese woorden en uitdrukkingen.
© 1924-2023 Westfries Genootschap - Contact - Sitemap - Privacyverklaring
West-Friesland, een streek met karakter binnen de Omringdijk.