Spullen in Westfriesland

Karin Wester, oud-medewerker van het Westfries Museum, bespreekt een voorwerp uit Westfriesland

Deel 4, een waslijst

Waarschijnlijk denkt iedereen tegenwoordig bij het horen of lezen van het woord waslijst aan een ellenlange lijst met regels met geschreven of gedrukte woorden, zoals boodschappen die gedaan moeten worden of een serie (vervelende) voorschriften. Een waslijst kan ook een voorwerp zijn. Er is in ieder geval een exemplaar bewaard gebleven in het Gorcums Museum. Een unieke miniatuurwaslijst hangt tegen de achterwand van de naaikamer in het poppenhuis van Maria van Egmond van de Nijenburg in Heiloo.
Voor de komst van elektrische apparaten als de wasmachine, de wasdroger en het strijkijzer, was het doen van de was een zware klus die meerdere dagen in beslag nam. Omdat minder vaak verschoond werd, was de was meestal sterker vervuild dan tegenwoordig. Daarom werd hij de dag voor wasdag in de week gezet. De witte was werd in een grote ketel opgekookt. Alles moest met de hand gespoeld en uitgewrongen worden. Na het drogen werd kapot goed versteld en werd alles glad gemangeld of gestreken, voor het weer in de kast opgeborgen kon worden.

Naaikamer met waslijst in het poppenhuis van Maria van Egmond van de Nijenburg (zie Vierkant 15/3 okt. 2015) (foto Otto Kalkhoven).

Het is dan ook niet verwonderlijk dat vrouwen die het zich konden veroorloven dit werk uitbesteedden. Voor het doen van het meest zware werk, het wassen zelf, waren er twee opties: een wasvrouw of een wasserij. Omdat zeepresten een grauwsluier achterlieten, gaven welvarende stedelingen hun witte was een of twee keer per jaar mee aan een wasserij in het duingebied. Het zachte duinwater en het drogen op een bleekveld (een stuk grasland) in de zon zorgde voor een helderwitte was.
Op de waslijst, een zwart geschilderd paneel, waarop met afbeeldingen of letters was aangegeven welke kledingstukken en welk linnengoed een huishouden bezat, kon met krijtstrepen aangetekend worden wat er allemaal in de was zat. Zo kon gecontroleerd worden of alles ook weer teruggekomen was.

Karin Wester

Helaas is in mijn vorige bijdrage over wieg, luiermand en vuurmand een foutje geslopen. Het schilderij van Cornelis Troost dateert niet uit 1871 maar uit 1741.

Andere afleveringen van 'Spullen in Westfriesland':
'14/2 | '15/1 | '15/2 | '15/3 | '16/1 | '16/2 | '16/3 | '17/1 | '17/2 | '17/3 | '18/1 | '18/2 | '18/3 | '19/1 | '19/2 | '19/3 | '20/1 | '20/2 | '20/3 | '21/1 | '21/2 | '21/3 | '22/1 | '22/2 | '22/3

Andere artikelen op deze website:

Hé, is dat Westfries?

484. Aan de lucht te zien kon 't morgen wel 'ns snei-jagen (sneeuwen).

Klik hier voor meer Westfriese woorden en uitdrukkingen.

© 1924-2023 Westfries Genootschap - Contact - Sitemap - Privacyverklaring

West-Friesland, een streek met karakter binnen de Omringdijk.