Westfries Genootschap » Publicaties » Vierkant » 2018 » Nummer 1 » Pagina 4-11

Verenigingsnieuws

't Westfriese dialect opnomen in de Nationale Inventaris Immaterieêl Erfgoed

Christiënne Bot en Andries Sijm hewwe d'r voor zurgd dat 't Westfries opnomen is in de Nationale Inventaris Immaterieêl Erfgoed. Ze vertelle d'r zelf over.

Christiënne Bot:
Oftig ben ik bezig met 't Westfries in de Feesboekgroep ‘Westfriesland Zo Zegge Wai Dat’, opricht deur Theo van Kampen in 2010. In deuze groep wissele wai in 't Westfries dagelijks met bedat 8.000 leden uitdrukkings, stukkies, liedjes en alles wat oôs bezighoudt uit. Dat ik hoorde dat 't môlenaarsambacht inskreven is op de loist van Immaterieêl Erfgoed bai de UNESCO docht ik: ‘Dat ken meskien ok wel met 't Westfriese dialect’. 't Is 't meist bedroigde dialect van Nederland. Ik hew toe begin december 2017 een brief skreven an de Nederlandse UNESCO kemissie. Kort deernei kreeg ik antwoord en werd moin verteld dat ik bai 't Kenniscentrum Immaterieêl Erfgoed (KIEN) weze most. Ik hew dut wete leiten an de are lede binnen de groep ‘Westfriesland Zo Zegge Wai Dat’ om te bekoiken hoe 't nou verder most. Andries het deernei 't stokkie van moin overnomen en de anvraag bai 't KIEN uitzet.
Andries Sijm:
Samen met Joop van Diepen, die 'n houp mense wel kenne van Effe Buurte op de regionale TV zender WEEFF, wat mense uit de Westfriese Feesboekgroep en mense uit de skroiversgroepe van Creatief Westfries, benne we al 'n toidje bezig 't Westfries Woordeboek van Jan Pannekeet te herzien. Oôs mooie Westfries is 'n levendig dialect en den moet dat ok baihouwen worre in wat wai ziene as oôs officiêle woordeboek.
Dat Christiënne ankwam met de UNESCO reactie om oôs te melden bai 't KIEN, ben ik baisprongen en hew de veddere anvraag nei ze toestuurd. Bloikbaar hadde wai deer 'n goeie snaar raakt, want nei wat berichies op en neer, werd 't Westfries zôvoors baiskreven in de Nederlandse loist van 't Immaterieêl Erfgoed. Krante, radio en tv hewwe d'r lucht van kregen en wai benne al vier keer in 't nuws weest. Al met al 'n mooie opsteker voor oôs geliefde Westfries!

Contributie 2018

In december hebben alle leden van het Westfries Genootschap een verzoek tot betaling van de contributie gekregen. Hoewel dit door de meeste leden meteen betaald wordt, komt het voor dat de factuur onderop de stapel terecht komt. Het Genootschap stuurt deze mensen een betalingsherinnering.
Het zou natuurlijk mooi zijn als dat niet nodig was. Dit brengt immers extra kosten met zich mee.
Dus heeft u uw contributie voor dit jaar nog niet betaald? Maak het snel over op rekeningnummer NL60 INGB 0000 707913 of NL79 RABO 0329 753 916 ten name van Westfries Genootschap te Hoorn.

Start campagne Red de Stolp

Erfgoedvereniging Bond Heemschut, Boerderijenstichting Noord-Holland Vrienden van de Stolp en het Westfries Genootschap maken zich grote zorgen over de stolpen. De stolp staat onder druk. Het provinciale landschap was zeventig jaar geleden maar liefst zo'n 10.000 stolpboerderijen rijk. Anno 2018 is hier nog maar de helft van over. Jaarlijks verdwijnen nog altijd circa dertig vooroorlogse stolpboerderijen.
De drie genoemde erfgoedorganisaties vinden het daarom de hoogste tijd voor een bewustwordingscampagne. Op 29 november werd in een goed gevulde Prinsenzaal van het fraaie zestiende-eeuwse stadhuis van Alkmaar de aftrap gegeven waarbij diverse betrokkenen het woord voerden.
De organisaties achter de campagne hebben veel waardering voor de inzet van de gemeente Alkmaar en hebben besloten dat deze gemeente in aanmerking komt voor ‘een warme douche’. Dit als waardering voor het stolpenbeleid na de fusie met de voormalige gemeenten Schermer en Graft-De Rijp. Op basis van een inventarisatie van de kwaliteit van de stolpen in de Schermer worden, in goed overleg met de eigenare, stolpen aangewezen als gemeentelijk monument dan wel gehandhaafd als beeldbepalend pand op grond van het bestemmingsplan. Daardoor wordt het dominante beeld van stolpen in het gave, cultuurhistorisch zeer waardevolle landschap van de Schermer gewaarborgd en is het beleid een voorbeeld voor andere gemeenten.
Ten slotte is de website reddestolp.nl officieel in gebruik genomen. Daarop is behalve nieuws en een meldpunt voor bedreigde stolpen, een petitie te vinden. De petitie bevat een oproep aan de provinciale en lokale politiek om maatregelen te nemen om stolpen beter te beschermen en te redden, om budget ter beschikking te stellen om eigenaren te ondersteunen bij behoud, restauratie en herbestemming van hun stolpen en ervoor te zorgen dat de dominantie van de stolpen in het open Noord-Hollandse landschap planologisch wordt geborgd.

De petitie kan nog tot eind juni worden getekend.

Uitreiking van de ‘warme douche’. Vlnr: Evert Vermeer (voorzitter Boerderijenstichting Noord-Holland), Anjo van de Ven (wethouder van Alkmaar), Karel Loeff (directeur Bond Heemschut en Jan Smit (voorzitter Westfries Genootschap. (foto Christian Pfeiffer)

De veiling van Kap en Dek

Zondagavond 4 februari: de garage is weer ruim, alle dozen zijn leeg en opgeruimd. Het geld dat door inbrengers niet is opgehaald, wordt overgemaakt. Daarmee zijn de financiën afgerond. Van de week gaan de vitrines en de borden van de kappekanten weer naar het Timmermansgildehuis en is de complete organisatie achter de rug.
Een dag eerder was de veiling van de Commissie Kap en Dek in Berkhout. Veilingmeester Rober Dol uit Spierdijk hanteerde de veilinghamer, onder toeziend oog van Jan Salman van Appel Notarissen uit Obdam. Dank aan beiden, die belangeloos meewerkten.
Ook dank aan onze andere vrijwilligers die deze dag mogelijk maakten. Sip en Margo Haakma, zitten al jaren achter de administratietafel. Samen met Ingrid Strijbis, Fred Smit en Dirk Schouwe. Met elkaar administreren zij de veilingopbrengsten, rekenen de provisie uit. Ondertussen vullen zij ook de enveloppen van de inbrengers met geld. Andrien Blokker, Dieuw Schuijtemaker en haar neef Lourens Schuijtemaker helpen mee met de veiling zelf. Zij houden toezicht en zorgen dat het geld wordt geïnd.
De dag begon al vroeg. Om negen uur 's morgens kwamen de commissieleden bijeen om de dozen in Wognum op te halen. Alles stond klaar, de nummers van de kavels op de dozen. Dat was makkelijk voor het uitpakken en neerzetten op de tafels in café De Ridder. Er was opnieuw een gevarieerd aanbod van curiosa, textiel, gebruiksvoorwerpen, diggelen en antieke sieraden. Voorafgaand aan de veiling presenteerden, zoals gewoonlijk, de cursisten hun kleding.
Om half twaalf druppelden zij binnen. Dit jaar zijn twee kostuumcursussen gegeven onder leiding van Ingrid Strijbis en Lies Smit. Hans Verberne en Marja Hogenes hielpen de cursisten met aankleden en kap zetten. Twee dames toonden het ondergoed en acht dames hun kostuum. Ingrid Strijbis gaf tijdens de show uitleg over de kleding en bood achtergrondinformatie. Sandra van Dijk heeft alle cursisten gefotografeerd .
Ingrid Strijbis bedankte Barbara Zweet-Donker voor haar 30-jarig voorzitterschap met een bos bloemen. Vanaf de samenvoeging in 1988 van de klederdrachtcommissie en de werkgroep kappen naaien is Barbara voorzitter van de Commissie Kap en Dek.
Na de pauze startte de veiling. Veilingmeester Rober Dol zorgde dat 154 kavels onder de hamer kwamen. Drie kavels werden opgehouden, waaronder het gouden oorijzer. Al met al kunnen we terugkijken op een geslaagde veiling.

Namens de Commissie Kap en Dek,
Lies Smit

De deelnemers aan de kostuumshow.
Vlnr.: Astrid Jonker, Lisette Bart, Petra Swikker, Cobia van de Veen, Lies Smit, Delphine Hogenes, Kathe Meijer, Gea Baas, Hans Verberne, Thea van Lieshout en Ria Eliëns. (foto Sandra van Dijk)

Bouwhistorische Commissie

De boerderij van Van Diepen
Deze boerderij heeft als adres Zomerdijk 12, Spanbroek. Sinds 1928 woont hier een Van Diepen. Het is de plaas waar ons oud-bestuurslid Joop van Diepen is geboren en getogen. In 2016 is deze stolp vastgelegd door leden van de Bouwhistorische Commissie. Zij constateerden onder meer het volgende:
De afmetingen zijn 16 x 18,5 meter met gemetselde gevels en het pand is met riet gedekt. Het vierkant is van rondhout met een overkragend gedeelte aan de achterzijde. Alle gevels zijn opnieuw opgebouwd met een roodbonte steen en met kozijnen van kunststof. Lagenmaat 6,2 centimeter en koppenmaat 10,7 centimeter zijn niet meer oorspronkelijk. Het rieten dak verkeert in slechte staat.
Kort na de opmeting is de boerderij gesloopt en kwam er een nieuwe woning op deze plaats.

Beknopte bewoningsgeschiedenis
Klaas Stapel heeft in 1866 deze huismanswoning laten bouwen. In 1890 kocht Cornelis Donker het pand van Klaas Stapel. In 1895 kocht Jan van Slooten het bedrijf aan de Zomerdijk op een openbare verkoping. De eigenaar was op dat moment Anton Lodewijk Donker, dijkgraaf te Nieuwer Amstel, wellicht familie van Cornelis Donker.
Tussen 1895 en 1927 is de boerderij steeds een huurplaats geweest met wisselende huurders. De laatste huurder was Klaas Pronk, die later woonde op de Braak in Zandwerven.

De boerderij van Van Diepen aan de Zomerdijk in Spanbroek. (foto Jan Mantel)

Eigenaar Jan van Slooten was gehuwd met Trijntje Vis, Jan overleed rond 1905, Trijntje Vis overleed op 3 februari 1927. Daarna verkochten hun twee kinderen, Simon en Lieuwe, de boerderij.
In 1928 kocht het echtpaar Jo van Diepen en Anna Slijkerman via een openbare verkoping het object, bestaande uit twee stolpen en circa dertien ha bouw- en weiland voor ƒ 27.838. Zij waren verplicht om voor ƒ 130 de ‘elektrische installatie’ over te nemen.
Het echtpaar Van Diepen kreeg vijftien kinderen. Jo en Anna van Diepen verhuisden in 1970 naar het dorp Spanbroek; hun zoon Kees nam het bedrijf over en zette het voort als bloembollenbedrijf. Enkele jaren terug heeft diens zoon Niels het bedrijf overgenomen.

Joop van Diepen, Jan Mantel

Creatief Westfries

Loif!
Op zundegmiddeg 14 oktober ken alleman weer geniete van een Skroivendevort Loif in de Parkskouwburg in Hoorn. Deer brenge skroivers van Creatief Westfries hullie mooiste werk nei voren. Vedder nuws komt nag, maar al houw je groôt van oôs Westfries, zet deuze datum den alvast maar in je agenda.

Toônbeêld Westfries
Zundegmiddeg 3 juni wort 'r in 't Koetje in Zandwerven weer 'n Toônbeêld houwen. Westfriese skroivers magge 'n roim of kort stukkie bedenke bai de skilderaais en kunstwerke van de ‘Expositie Kring Beêldende Kunst Opmeer’. Dat dreige ze die middeg voor as de kunstwerke deer op de tentoônstelling stane. Met mekaar werkt dat as ‘open podium’: kunstenaars, meziektalent en skroivers komme die middeg bai mekaar deur de werkgroep ‘Toonbeeld Westfries’. Voor meer infermasie: www.expositiekringopmeer.nl.

Folkloremarkte in Skagen
De skroifgroepe van Creatief Westfries benne weer noôd om de folkloremarkte van Skagen op te luisteren. Ôze skroivers dreige voor uit oigen werk en zinge hullie oigen woisies in de zaal van 't Slot. Je kenne d'r zô in om ien uur 's middegs, je hoeve niks te betalen. Om 11 uur is 'r de optocht, om 12 uur wort 'n torenroim voorlezen: die is ok maakt deur 'n skroiver. D'r is 'n gezellige markt en wai d'r ok nag bai: je kenne d'r 'n mooi daggie uit van make! 't Is op alle donderdage: 28 juni, 5, 12, 19 en 26 juli en 2, 9, 16, 23 en 30 augustus. Voor alle dagprogramma's ken je koike op www.westfriesefolklore.nl.

Koik op de website
Voor meer westfriese stukkies, leste nuwtjes, optredens, of links nei filmstukkies, koik op de website van 't Genoôskip: www.westfriesgenootschap.nl en klik deur naar Creatief Westfries.

Diny Kreuk-Breed,
bestuurslid Creatief Westfries

Lekker fietsen of wandelen in eigen omgeving?

Op 30 juni komt ons jaarboek uit. Het boek wordt vanaf 4 juli bij de leden bezorgd. Wij zijn op zoek naar bezorgers, met name voor Zwaagdijk (Oost en West), Hauwert, Obdam, Den Burg, Den Helder/Julianadorp, Heerhugowaard en Alkmaar.
Dus wilt u een wandeling of een fietsritje in uw eigen omgeving combineren met het bezorgen van een stapeltje jaarboeken, neem dan contact op met het secretariaat. Bereikbaar van dinsdag tot en met vrijdag tussen 9 en 12 uur via 0229-217121 of contact@westfriesgenootschap.nl.

Zomeravondwandeling Twisk in het teken van kleur bekennen

De Commissie Kap en Dek van het Westfries Genootschap en gidsengroep Twisk van het Nut organiseren in samenwerking met de vereniging In 't Pak een zomeravondwandeling in Twisk. Dit evenement vindt plaats op vrijdag 22 juni. Op deze avond staan vele mooie gebouwen in het monumentale dorp Twisk, klederdracht en sieraden centraal. Extra aandacht is er voor het kleurgebruik bij het schilderwerk van de panden.
Jan Vrugt schreef speciaal voor deze avond het toneelstukje ‘Oranje boven’. Dit zal op een van de locaties te zien zijn.
Na een introductie in Theaterkerk Hemels nemen gidsen groepen wandelaars mee om de historie van het dorp te verkennen. Onderweg ontmoeten de wandelaars dames en heren in Westfries kostuum. Prachtige boerderijen, huizen en andere gebouwen vormen het decor voor de wandeling.

Het programma ziet er als volgt uit:
19.00 uur: Inloop in de kerk met koffie en thee.
19.30 uur: Welkomstwoord, inleiding over het thema en uitleg over het Westfries kostuum en de bijbehorende sieraden.
20.00 uur: Aanvang historische wandeling in groepen onder leiding van gidsen. De mensen in kostuum verspreiden zich door het dorp.
22.00 uur: Afsluiting in de kerk. Het Twisker Koor zingt enkele liederen. De bezoekers wordt een hapje en drankje aangeboden.

De kosten bedragen € 7,50 per persoon, inclusief alle consumpties.
Bij slecht weer is er een binnenprogramma in de kerk.
Adres van Theaterkerk Hemels: Dorpsweg 121 in Twisk.

In verband met de beperkte parkeergelegenheid wordt bezoekers verzocht zoveel mogelijk op de fiets te komen of met meerdere personen in een auto.

Fred en Lies Smit, Marita Schoonheijm, Gerian Helder en Harry Sijm (vlnr) lieten tijdens de zomeravondwandeling van 2017 hun kostuums zien. (foto Jan Smit)

Westfriese Molens

In het hartje van ons mooie Westfriesland staat in Hoogwoud molen De Lastdrager. Een meelmolen, althans, het was een meelmolen, want het maalwerk functioneert al jaren niet meer.
De molen heeft een rijke geschiedenis met een onverwachte wending, waarover zo meer. De molen is generaties lang in handen geweest van de familie Bos die er een maalbedrijf in had en vanaf 1935 een maalbedrijf ernaast. Oudere Hoogwouders zullen zich het hoge maalderijgebouw naast de molen, waar nu het parkeerterreintje is, nog wel herinneren. De Lastdrager was in 1967 de eerste molen van de toen net opgerichte Stichting De Westfriese Molens, voor één gulden verkregen van de toenmalige gemeente Hoogwoud. Er is altijd vanuit gegaan dat de molen gebouwd is in 1645. Dit jaartal staat met een bescheiden versiering in de zuidweststijl van het molenlijf uitgehakt. De molen blijkt echter veel ouder te zijn dan dat jaar.

De molen behoeft groot onderhoud. Er is een restauratieplan opgesteld. In het kader van dat plan dient er tegenwoordig dendrochronologisch onderzoek plaats te vinden. Dat is onderzoek naar de ouderdom van het bouwhout. Daartoe zijn uit de staande delen van het molenlijf enkele houtmonstertjes geboord en opgestuurd naar een gespecialiseerd bedrijf in Duitsland. Het blijkt dat het bouwhout rond 1525 (!) is gekapt en verwerkt. Hiermee blijkt De Lastdrager tot dusverre de oudste houten molen van Nederland te zijn. (Enkele stenen molens zijn nog zo'n kleine honderd jaar ouder). Ook blijkt uit verder bouwhistorisch onderzoek, dat deze molen ooit (waar is niet bekend) als watermolen is gebouwd en in 1645 tweedehands in Hoogwoud is herbouwd als meelmolen.
De molen was jaren een museum voor stationaire motoren. Nu probeert Stichting De Westfriese Molens de molen geheel te restaureren en weer in te richten als meelmolen. We hebben een bemoedigend begin wat het geld betreft: van de provincie kregen we een bedrag van € 164.000 en van de Rabobank € 15.000.

Ook sportvereniging Le Champion steunt onze stichting om deze restauratie uit te voeren. Zij heeft Stichting de Westfriese Molens opnieuw aangewezen als goed doel voor de Ronde van de Westfriese Omringdijk die zondag 15 juli plaatsvindt. Meer informatie over deze wielerronde is te vinden op de pagina hiernaast.
Dat is een heel mooi begin, maar we zijn er financieel beslist nog niet. Andere fondsen worden nu door de Stichting benaderd, zij draagt zelf ook haar steentje bij en molenaar Cees Mens is met plaatselijke acties bezig. We hebben goede hoop dit jaar het volledig benodigde bedrag bijeen te hebben, zodat we volgend jaar met de restauratie kunnen beginnen. Technisch en organisatorisch is alles klaar, maar geld is de god van de negotie zeiden ze vroeger al en dat is nog niet veel veranderd.
Hopelijk wordt Westfriesland volgend jaar verrijkt met een op en top gerestaureerde en weer bedrijfsvaardige meelmolen.

Wilt u zelf uw steentje (in geld of natura) bijdragen, dat kan: neem dan contact op met molenaar Cees Mens: Albrecht van Beierenstraat 58; 1718 XK Hoogwoud, telefoon 0226-354185 of 06-22218262 of mail naar: marga.mens@outlook.com. We hopen Hoogwoud eind volgend jaar te kunnen verrassen met een geheel gerenoveerde Lastdrager!

Bart Slooten, voorzitter Stichting De Westfriese Molens

De Ronde van de Westfriese Omringdijk: fietsen voor de Westfriese Molens

Op zondag 15 juli wordt de zevende editie van de Ronde van de Westfriese Omringdijk gereden. Organisator Le Champion heeft de Stichting de Westfriese Molens aangewezen als goed doel voor deze prachtige wielerronde. De dijk slingert als een groen lint door het landschap. De routes voeren geheel of gedeeltelijk over het cultuurhistorische monument. Daarnaast zijn er diverse culinaire en culturele stops opgenomen. Dit wereldwonder onder de wielen mag je niet missen.

De Ronde van de Westfriese Omringdijk kent drie afstanden: 50, 80 en 135 kilometer. Er kan gestart worden vanuit Alkmaar, Hoorn, Enkhuizen en Kolhorn. De Ronde is een tocht voor alle fietsliefhebbers. Inschrijven is mogelijk tot en met 11 juni via de website www.rondevandewestfrieseomringdijk.nl.

Toonbeeld Westfries: dialect, kunst en muziek

Op zondag 3 junihouden het Westfries Genootschap, Stichting Creatief Westfries en Expositie Kring Beeldende Kunst Opmeer in Zorgcafé 't Koetje in Zandwerven voor de tweede keer een gezellige middag met een afwisselend programma.
Op deze middag dragen een aantal schrijvers een Westfries gedicht voor dat zij geschreven hebben naar aanleiding van een kunstwerk van een van de kunstenaars die zijn aangesloten bij de kunstkring. Muzikale medewerking verleent bigband L-Star uit Hoogwoud.
Het adres van Zorgcafé 't Koetje is Zandwerven 29 in Spanbroek. Het programma duurt van 15.00 tot 17.00 uur. De zaal is open om 14.30 uur. De toegang is gratis, wel wordt een vrijwillige bijdrage gevraagd ter bestrijding van de onkosten. Consumpties zijn voor eigen rekening.
Bovendien is er een verloting met een schilderij van Susan Groot-Dekker als prijs.

Kroniek van
West-Friesland
Juni 1972

Vierkant 2018
Nummer 1 (April)

Westfries Biografisch Woordenboek
Anker, Robert
(1946-2017)

West-Frieslands
Oud en Nieuw (1968)
Pionieren in de Wieringermeer