Westfries Genootschap » Publicaties » Vierkant » 2018 » Nummer 1 » Pagina 14-15
Karin Wester, oud-medewerker van het Westfries Museum, bespreekt een voorwerp uit Westfriesland
Nadat in 1843 in Engeland de allereerste kerstkaart werd gedrukt, begon zo'n dertig jaar
later een Amsterdamse drukker met het drukken van nieuwjaarskaarten om per post te
versturen. In tegenstelling tot Engeland overheerste in Nederland de traditie om elkaar
Gelukkig Nieuwjaar te wensen. Dat deed men door het afgeven van een gedrukte wens
in ruil voor een kleine vergoeding, zoals krantenbezorgers dat nog steeds doen, of door
het afgeven of rondsturen van visitekaartjes met G.N. Daarnaast schreven kinderen ter
gelegenheid van Nieuwjaar, de christelijke feestdagen, verjaardagen en de kermis wensbrieven
in ruil voor een kleine vergoeding. In het dagboek van de Haagse schoolmeester
David Beck uit 1624 (Haags Gemeentearchief) wordt het schrijven van zo'n nieuwjaarswens
al vermeld. De oudste wensbrieven zijn geschreven in schoonschrift. Zo kon een
kind tonen hoe goed het al kon schrijven.
Soms werd het schrijfwerk versierd met ‘penneconst’, een doorlopende lijntekening
waarbij de pen niet van het papier gehaald mocht worden. In de achttiende eeuw kwamen
Amsterdamse drukkers op het idee papier te gaan bedrukken met een decoratieve
rand waarbinnen de wens geschreven kon worden. Vaak werden de in zwart gedrukte
randen met de hand ingekleurd, vermoedelijk al bij de drukker. Het kind hoefde alleen
nog maar de tekst op te schrijven.
Het Westfries Museum bewaart meerdere wensbrieven, waaronder een drietal geschreven
door Poulis en Jantje Jans Silver. Jantje schreef een helaas ongedateerde paasbrief
binnen een rand bestemd voor een kerstbrief. De decoratieve rand dateert uit de
achttiende eeuw, toch is het handschrift mogelijk jonger. De paasbrief kan geschreven
zijn door Jantje Jans Silver uit Bovenkarspel (geboortedatum onbekend) die in 1836 op
20-jarige leeftijd trouwde. Haar vader heette Jan en ze had een broer Poulis.
Karin Wester
Paasch Brief
Aan Mijne Waarde
Vader En Moeder
Hij die voor ons zijn leven gaf voor ons de kluisters
brak van 't graf, hij heeft voor ons den strijd
volstreden: nu zijn wij met hem opgestaan, nu vang(t)
het nieuwe leven aan, dat w' eeuwig in zij(n) dienst be
steden dat vrees noch angst ons hart beknel, en hij leeft
voor ons emmanuel kan, wil, noch zal ons ooit begeven
verwon hij niet voor ons den dood? en nu wat
zegt onz aardsche nood?
wij zullen eeuwig
met hem leven
Jantje Jans Silver
De tekst is een fragment uit een psalm teruggevonden in Het Boek der Psalmen, nevens de Gezangen bij de Hervormde Kerk van Nederland in Gebruik, Amsterdam / Haarlem 1825 Pag. 119, Gez. 139, De opstanding van Jezus, Wijze: Psalm 24.
Andere afleveringen van 'Spullen in Westfriesland':
'14/2 |
'15/1 |
'15/2 |
'15/3 |
'16/1 |
'16/2 |
'16/3 |
'17/1 |
'17/2 |
'17/3 |
'18/1 |
'18/2 |
'18/3 |
'19/1 |
'19/2 |
'19/3 |
'20/1 |
'20/2 |
'20/3 |
'21/1 |
'21/2 |
'21/3 |
'22/1 |
'22/2 |
'22/3
Klik hier voor meer Westfriese woorden en uitdrukkingen.