Westfries Genootschap » Publicaties » Vierkant » 2019 » Nummer 3 » Pagina 3
Aan de keukentafel
De keukentafel: de plaats waar allerlei zaken besproken worden, waar men nieuwtjes uitwisselt,
waar gelachen en gehuild wordt.
De keukentafel in het Vierkant: een pagina met bondige informatie over initiatieven die betrekking
hebben op de cultuurhistorie van Westfriesland.
Op stoom
Dit jaar is er op veel plaatsen aandacht besteed aan stoommachines.
Zo was er in Aartswoud een zomerexpositie onder de naam
‘ Op Stoom’.
In 1769, 250 jaar geleden, kreeg James Watt het patent op zijn
stoommachine met condensor. Hij bouwde voort op het werk van Thomas Newcomen en anderen.
De uitvinding van James Watt vormde voor de ongeveer in 1750
in Engeland begonnen Industriële Revolutie een enorme stimulans.
De stoommachine was een nieuwe krachtbron die voor allerhande
activiteiten ingezet kon worden. Niet alleen voor productieprocessen
en vervoer (denk aan de diverse stoomtramlijnen),
maar ook voor de waterbeheersing.
Ons land kent een lange geschiedenis van de strijd tegen het water.
Bodemdaling en stijging van de zeewaterspiegel maakten niet alleen de bouw van dijken zoals
de Westfriese Omringdijk noodzakelijk, maar het overtollige water moest ook worden afgevoerd.
Eerst ging dat nog via natuurlijke ontwatering, later waren daar
poldermolens voor nodig. Ook bij het droogleggen van polders werd gebruik gemaakt van molens.
Door de uitvinding van de stoommachine werd het mogelijk om stoomgemalen te bouwen.
Men was niet langer afhankelijk van de wind. Eén stoomgemaal kon meerdere windmolens vervangen.
Ook in Westfriesland werden er een aantal gesticht,
bijvoorbeeld aan de Huygendijk in Heerhugowaard, de
Westfriese Dijk in Aartswoud en aan de Oosterdijk bij Medemblik.
Het laatstgenoemde werd gebouwd in opdracht van waterschap
De Vier Noorder Koggen en is in 1869, dit jaar 150 jaar geleden,
in gebruik genomen. Daar is nu het Nederlands Stoommachinemuseum
gevestigd. Op de Westfriezendag in Enkhuizen ontving
de stichting die het museum exploiteert de Westfrieslandprijs
2019. Het museum vertelt niet alleen veel over de geschiedenis
van het stoomwezen, maar ook over de historie van de waterbeheersing
in onze omgeving.
Jan Smit, voorzitter
Het stoomgemaal van de Vier Noorder Koggen aan de Oosterdijk in Medemblik. (foto Jan Smit)
Andere artikelen op deze website:
Hé, is dat Westfries?
804. 't Hele hussie (de hele boel, alles bij elkaar) was geen cent waard.Klik hier voor meer Westfriese woorden en uitdrukkingen.
© 1924-2023 Westfries Genootschap - Contact - Sitemap - Privacyverklaring
West-Friesland, een streek met karakter binnen de Omringdijk.