Spullen in Westfriesland

Karin Wester, oud-medewerker van het Westfries Museum, bespreekt een voorwerp uit Westfriesland

‘Geesje Schans’ (1910-1920)

Op het eerste gezicht lijkt het geborduurde lapje op de letterlapjes die talloze meisjes gemaakt hebben sinds 1878. Toen werd een schoolwet ingevoerd die verplichtte tot het geven van klassikaal handwerkonderwijs op alle lagere scholen. Tot die tijd was handwerkonderwijs meer een particuliere aangelegenheid en daardoor willekeurig. Meisjes moesten hun materiaal, zoals stof en borduurgaren, zelf van huis meenemen. Dat zorgde ervoor dat de merklappen van meisjes die samen les kregen er toch allemaal anders uitzagen. Vanaf 1878 moesten alle Nederlandse meisjes ongeveer hetzelfde leren en werd het lesmateriaal door de school uitgedeeld. Bij nader inzien is het lapje een herdenkingslapje. Op een schoollapje werd geen sterfdatum geborduurd. Een van de nabestaanden van Geesje Schans zal het gemaakt hebben.

Ter nagedachtenis aan Geesje Schans (1910-1920), collectie Westfries Museum, nalatenschap Gees Ilbrink-Schans (no. 57772). (foto Westfries Museum)

De familie Schans woonde in het oosten van Nederland. In 1920 woonde het gezin bij Beilen (Drenthe). De 10-jarige Gezina of Geesje kwam in oktober van dat jaar niet op tijd thuis voor het avondeten. Haar verminkte en gedeeltelijk ontklede lichaam werd teruggevonden in een droge, met heide overwoekerde sloot in een heideveld in de omgeving van haar ouderlijk huis. De moordenaar, een boerenknecht, werd enkele dagen later gevonden en een jaar later veroordeeld. Dat is terug te lezen in kranten uit die tijd op de website www.delpher.nl.
Oudere broer Hendrik Schans (1900) vestigde zich later, in 1929, samen met zijn vrouw en kinderen in Hauwert. Daar nam hij een bodedienst over aan het Oosteinde. Eerst reed hij met paard en wagen en later met een vrachtauto. Hendrik Schans overleed in Hauwert in 1964. Zijn oudste dochter was vernoemd naar haar jonggestorven tante. Zij heeft in 1959 met haar man Jaap Ilbrink de bodedienst van haar vader overgenomen en voortgezet tot 1971 (gegevens website Historisch Hauwert). Mogelijk was tantezegger Gees Schans de borduurster van het herdenkingslapje.