Westfries Genootschap » Publicaties » Vierkant » 2021 » Nummer 3 » Pagina 4-10

Verenigingsnieuws

Herinneringen aan Joop van Diepen (1944-2021)

Op 18 juli overleed in zijn woonplaats Oosterblokker Joop van Diepen. Hij is geboren in Spanbroek en was in zijn werkzame leven leraar MO-Engels en makelaar. Bij de leden van het Westfries Genootschap werd hij bekend als bestuurslid van onze vereniging en van de Stichting voor Landelijk Schoon Westfriesland, lid van de Bouwhistorische Commissie en groot voorvechter van het gebruik van het Westfriese dialect. Als stolpenkenner was hij ook jarenlang bestuurslid van de Boerderijenstichting Vrienden van de Stolp.
Hij zat 41 jaar in het bestuur van onze vereniging en hij stelde zich dan ook wel eens voor als: ‘Joop van Diepen, sinds mensenheugenis bestuurslid’. Bij zijn afscheid op de Westfriezendag van 2014 in Schagen is hij benoemd tot erelid en op de Najaarsstreekmiddag van datzelfde jaar in Bovenkarspel werd hij benoemd tot lid in de Orde van Oranje-Nassau. Hij was een geboren verteller en had een groot gevoel voor humor. Tijdens de diners op de Westfriezendagen vermaakte hij de aanwezigen regelmatig met mooie verhalen en als kunstfluiter.
Het is lastig om in kort bestek op te sommen wat Joop allemaal voor onze vereniging en Westfriesland heeft gedaan. Een paar dingen moeten in ieder geval genoemd worden.
Hij zette zich in voor de schrijfwijze Westfriesland in plaats van West-Friesland en tijdens onze cursussen Kennismaken met Westfriesland behandelde hij in het Westfries het onderwerp stolpen.
Hij was actief als een van de presentatoren van een Westfries radioprogramma en hij presenteerde bij de regionale televisie het programma ‘Effe Buurten baai Westfrieze’.
Hij scheef columns voor het Noordhollands Dagblad onder de titel ‘Nag effies dutte’ en verder onder andere de eenakter ‘Te Brulleft’ en het kinderleesboek ‘De Bullebak in Sloôt’. In 2018 maakte hij opnamen voor een USB-stick met 99 van zijn verhalen met de verzamelnaam ‘Westfriese Kronkels’.
In 2020 verscheen het ‘Jan Pannekeet Westfries Woordenboek, herzien door Joop van Diepen en Andries Sijm’. Al vanaf het verschijnen in 1984 van het oorspronkelijke woordenboek had Joop woorden en uitdrukkingen verzameld die daar niet in stonden en notities gemaakt van dingen die in zijn ogen niet klopten. Westfriesland en het Westfries Genootschap zijn deze doener veel dank verschuldigd.

Jan Smit,
voorzitter

Joop van Diepen achter zijn huis in Oosterblokker. (foto Trudy van Diepen)

Eerste jaarboek voor Sietse Wiersma

Na een lange tijd kon er door het Westfries Genootschap op 26 juni, zij het met de nodige voorzichtigheid, weer een bijeenkomst gehouden worden. Het ging om de presentatie van het 88e jaarboek West-Friesland Oud & Nieuw in restaurant De Burg in Noord-Scharwoude. Na het openingswoord van voorzitter Jan Smit vertelde Ton Horseling over de rijke geschiedenis van het restaurant.
In het nieuwe jaarboek staat een artikel van Peter Swart over het Huis te Warmelo, een Westfries oorlogsschip dat in 1715 vergaan is in de Finse Golf. Tijdens de bijeenkomst vertelde Peter over de ontdekking van het fregat en het onderzoek naar de historie van dit schip en over zijn zoektocht naar gegevens over de bemanning.
Een boek ontleent zijn waarde niet alleen aan de geschreven woorden, maar ook aan de afbeeldingen. Door afbeeldingen komt het geschrevene als het ware tot leven.
Het gebruik van foto's in de jaarboeken van het Westfries Genootschap nam in de loop der jaren steeds meer toe, maar de redactie van het jaarboek bleef ook gebruik maken van de diensten van tekenaars.
In het jaarboek van 1962 kwam een nieuwe rubriek, de Kroniek van Westfriesland. In eerste instantie was dat nog een droge opsomming van feiten, maar vanaf 1964 werden deze aangevuld met tekeningen. In het jaarboek van 1993 deelde de redactie mee: ‘Wij hebben helaas afscheid moeten nemen van Maarten Oortwijn uit Purmerend, die vanaf het begin met zijn tekeningen de Kroniek op voortreffelijke wijze heeft geïllustreerd. Zijn werk is overgenomen door Sietse Wiersma uit Oudkarspel.’ Dat betekent dat het jaarboek 2021 al het 29e is waarin tekeningen van zijn hand de Kroniek van Westfriesland verluchtigen. Ook maakt hij samen met anderen al een groot aantal jaren de tekeningen in het dialectgedeelte van ons jaarboek. De lezers van Skroivendevort kennen Sietse vanaf 1989 als vaste illustrator. Eerst samen met onder anderen Jaap Hartog, nu als enige.
In het eerste nummer van 2021 van Skroivendevort stond een artikeltje ter gelegenheid van het feit dat Sietse 70 jaar is geworden. Een mooie aanleiding om hem in het zonnetje te zetten en hem het eerste jaarboek van 2021 te overhandigen.
In zijn dankwoord gaf Sietse aan het werk met veel plezier te doen en dat hij hoopt het nog jaren vol te houden. Na een woord van dank voor de redactieleden en uitgever Frenk Dieke sloot de voorzitter het officiële gedeelte van de bijeenkomst af.

Sietse Wiersma (links) ontvangt het nieuwe jaarboek uit handen van voorzitter Jan Smit. (foto Frans Leek, Stichting Projector)

Creatief Westfries

Kenne we weer?
As alles meezit en alleman is pikt teugen corona, den kenne we meskien as 't herrest wort, weer bai mekaar komme om ‘Effies te klessen in 't Westfries’ op de woenesdegochende van 10.00 tot 12.00 uur in 't Gildehuis in Hoorn. Zou je deer nou ok wel an meedoen wulle, hoor den effies an Dilly Koetsier, zai ken je meer over 't ien en aar vertelle. Heur tillefoônnummer is: 0228-561712.
Maile ken ok: bonsol@quicknet.nl

Skroivendevort
De vier skroifgroepe komme weer bai mekaar. Hullie stukkies en roime worre anleverd voor Skroivendevort. Met de mooie skilderings van Sietse Wiersma op de omslag en z'n tekenings d'r in, benne dat kleurige boekies die voor € 12 in 't jaar 4 kere bai je op de mat valle kenne. Ien keer in 't jaar kreg je d'r ok nag 'n cd bai met opnames van de stukkies, roime en liedjes, die in dát boekie stane. Bai Dia Veelbehr ken je je anmelde as vaste lezer, of om ientje Skroivendevort as kedo te geven. Bel den naar 0229-245642 of mail: skroivendevort@tiscali.nl

Are dialecte
Wul je are dialecte in Noord-Holland beluistere? Op de website van ‘Oneindig Noord-Holland’ benne 10 verhale as geluidsstukkie zet. Van Tessels tot Huizers, maar vezelf ok Enkuzers, Opperdoes en Westfries. Bai die leuke verhaaltjes hoor je dat ze veul overienkomste met mekaar hewwe. D'r wort ok uitloid weer of den 't verskil in zit.
Dat klik op: https://onh.nl/verhaal/noord-hollandse-dialecten-luisteren voor die opnames.

Nuws
As 't weer ken, zelle d'r dut neijaar ok open optredens komme. Dat hou de website van 't Westfries Genootschap in de gate.
Onder Creatief vind je de leste nuwtjes. We zurge ok voor publikasie in plaselijke krante. Kom gerust en geniet van oôs Westfriese taaltje!

Jaarboek 2022

Beste skroivende lezer,
Hew je 'n Westfries verhaaltje, roim of liedje maakt dat best 'r 's 'n plekkie kregge ken in 't jaarboek van 2022 van 't Westfries Genoôskip? Alle jare worre d'r twuntig bladzaides van 't jaarboek vuld met dialect-stukkies. Dat is mooi want deermee helpe we 't Westfries in stand te houwen. Want, wat is Wesfriesland zonder 't Westfries?
't Mag overal over gaan. 't Mag goinig of serieus weze. 't Mag in de toid trug gaan of van deuze toid weze, dat maakt allegaar niks uit.
As 't maar niet langerder is as aaref A-viertje.
't Moet vezelf wel gnap Westfries weze, maar deer koike wai as redactie ok nei en as 't noôd geeft, helpe we vezelf.
We kenne op voorhand niet zegge of je stukkie plaast wort, want we kregge altoid meer binnen as dat 'r plek is, maar we leite 't wete.
We beware 't niet voor 't are jaar, maar beginne alle jare weer overnuw. In janewari gane we de stukkies uitzoeke, dat al wul je meedoen den vóór 31 janewari insture.
Insture ken nei Martine Meester-van Groningen: Martine83meester@hotmail.com of Tom Wester: Westertom@hetnet.nl. We benne bar benuwd wat of er allegaar in de bus bedaart. Alvast merakelse bedankt en veul inspiratie!

Rabo ClubSupport

Ieder lid van Rabobank West-Friesland (het hebben van een rekening betekent nog niet dat u lid bent) kan van 4 tot en met 24 oktober stemmen op de verenigingen die zich voor deze actie hebben opgegeven. Mede door uw stem heeft het Westfries Genootschap in 2020 € 300,12 ontvangen. Het Westfries Genootschap heeft zich aangemeld voor de actie van 2021.
Stemmen kan, net als vorig jaar, via de Rabo App of via Rabo Internetbankieren. Door in te loggen en te klikken op de knop ‘Zelf regelen’. Vervolgens moet u kiezen voor ‘Mijn lidmaatschap’ en daarna ‘Rabo ClubSupport’.
Steun het Westfries Genootschap ook dit jaar door middel van uw stem!

Rectificatie

Op de foto bij de Keukentafel in het Vierkant van juli 2021 is niet het voormalige raadhuis van Midwoud te zien, maar het woonhuis ernaast. Dit pand is ook een gemeentelijk monument.

Het voormalige raadhuis van Midwoud. (foto Jan Smit)

Oproep

Het Westfries Genootschap zoekt ter versterking van het team dat achter onze PR-stand staat enkele enthousiaste vrijwilligers. Het genootschap is met deze stand aanwezig bij de Westfriezendag, de Landbouwshow in Opmeer, de Kunst & Cultuurmarkt in Hoorn en andere manifestaties.
Het gaat om een paar keer per jaar volgens een in goed overleg samengesteld rooster. Opgave bij het secretariaat.

boekenWestfriese boeken

Wist u dat er in de Vraag- en Aanbodrubriek op onze website heel veel tweedehands Westfriese boeken te koop worden aangeboden voor slechts een klein bedrag? Mocht u zin hebben om de boekenkast aan te vullen, neem dan eens een kijkje op:
https://www.westfriesgenootschap.nl/genootschap/genootschap_vraag_en_aanbod.php
Maar ook als u uw boekenkast juist wilt opruimen, kunt u bij ons terecht. U kunt uw Westfriese boeken via deze rubriek namelijk ook verkopen.

Bouwhistorische Commissie

Snoer van stolp en schuren
Deze keer geen beschrijving van een boet of schuur maar een impressie van stolpen met achterliggende schuren. Rijdend door Westfriesland kom je ze tegen, een trein lijkt het wel: de boerderijen als robuuste locomotieven met in hun verlengde een of meerdere wagons. Stoer en statig liggen ze daar, een snoer van gebouwen bestemd voor wonen, werken en opslag.
Deze ‘snoeren’ staan in De Weere, Hoogwoud, Wognum en Zandwerven. De afgebeelde schuren en boete zijn (nog) niet vastgelegd door de Bouwhistorische Commissie.
Dank aan fotograaf Bert Houter!

Driestedenweg, De Weere

Mienakker, Hoogwoud

Zandwerven

Westeinderweg, Wognum

Aaf Steur maakt kostuum uit de zestiende eeuw

Al kunnen we niet massaal naar de musea en ook nog niet naar ons overleg, de activiteiten van het Overleg Museaal Textiel Noord-Holland gaan door. Op 10 oktober wordt de tentoonstelling Van Kust tot Kust geopend in 't Houten Huis in De Rijp. Ten behoeve hiervan heeft Aaf Steur een Waterlands kostuum gemaakt, geïnspireerd op het kostuum van de Noord-Hollandse vrouwen op schilderijen uit de zestiende en begin zeventiende eeuw. Het is een gedegen onderzoek geworden naar jakjes, kletjes (zwarte jakjes), ondermouwen en kraagjes.
Er heeft inmiddels een fotosessie plaatsgevonden, maar ik heb zelf ook enkele foto's gemaakt, want de officiële zijn nog onder embargo.

Aaf Steur met haar kleindochter Lisanne in Waterlands kostuum (foto Leontine Kuijvenhoven-Groeneweg)

Het kostuum is in zwart en rood laken uitgevoerd. De onderkleding bestaat uit een wit linnen hemd en onderhemd. Aan de halsboord een borduursel in zwart garen. Aan het bovenste hemd zit een geplooid kraagje dat tegen de hals opstaat, de Golilla. Een witte onderrok gaat schuil onder een aantal onderrokken waarvan de bovenste een rode rok van zeer dikke stof is, een soort mohair. Dit soort rokken zijn op schilderijen uit de zestiende en begin zeventiende eeuw te zien als men de rokken opschort bij het schaatsen. Een zwarte bies loopt aan de zoomzijde.
Over het hemd gaat een rijglijf dat strak om de lendenen spant en met rode veters is dichtgeregen. Dit is van effen stof, versterkt met baleinen. Een borstlap valt hier overheen, waarover een kort jasje met halve mouwen. Er overheen gaat de collerette of het kletje, dat achter lang en voor met korte panden over de schouders valt. Aan het jakje zijn de rode steekmouwen bevestigd, die een mooi contrast vormen met het zwart van het lijfje. De collerette is met fluweel afgezet, de mouwen met een bontrandje. Dit is duidelijk waar te nemen op het tekeningetje dat Rembrandt maakte van een Waterlandse vrouw uit Ransdorp, waarschijnlijk Geertje Dirkx.
De bovenste rok is in zwart uitgevoerd, een zwart schort, dat voorzien is van gespjes en knoopjes, maakt het geheel af.
Bijzonder is de gevouwen witte doek op het hoofd van de vrouw. In iedere plaats was er een andere manier van vouwen over de ondermuts. Aaf heeft een aantal experimenten uitgevoerd, het resultaat is verrassend.
De fotosessie vond plaats in en voor het Raadhuis van Graft. Het pand uit 1613 past in de tijd dat deze dracht mode was. Model was de kleindochter van Aaf, Lisanne.
Het kostuum volgt het zwarte Spaanse modekostuum dat in zwang was tijdens de Spaanse bezetting van de Nederlanden. Een origineel is niet meer beschikbaar. Het zwarte bruidskostuum uit Marken lijkt er het meest op.

Leontine Kuijvenhoven-Groeneweg,
secretaris Textieloverleg

Poldermolen Westerveer te Spanbroek

Het molentje ligt prachtig aan het einde van een zijweg van de Zomerdijk en is gebouwd door W. Rus uit Oude Niedorp voorƒ 6220,- (€ 2822,-). Hij zou volgens het bestek als binnenkruier worden gebouwd, maar werd uiteindelijk een buitenkruier.
Ondanks de geringe afmetingen is de molen bewoond geweest. Het interieur is nog in bijna oorspronkelijke staat aanwezig. In 1907 is naast de molen een stolpboerderijtje gebouwd als molenaarswoning.
De molen bemaalde de 180 ha grote polder Westerveer als onderbemaling van het Waterschap De Vier Noorder Koggen. De polder heeft nooit een gemaal gehad en behoorde tot een van de laatste Noord-Hollandse polders met uitsluitend windbemaling. De polder laat nu zijn water af via De Achterkogge in De Westerkogge.

Molenmakerij J. Th. Poland te Oterleek heeft van Stichting De Westfriese Molens eind 2020 opdracht gekregen met de restauratie van de molen te beginnen. Deze restauratie is mogelijk gemaakt door subsidies van de provincie Noord-Holland, De Hollandsche Molen, het Prins Bernhard Cultuurfonds, de Rabobank en vele andere geldgevers.
De volgende werkzaamheden zijn uitgevoerd: de achterwaterloop is opnieuw opgetrokken op een nieuwe betonnen vloer op palen. De vijzel is vervangen. De middelman, rugbalk, balken en dek van de achter- en voorwaterloop en de wachtdeur zijn vervangen.
Metsel- en voegwerk van de voorwaterloop zijn hersteld. De liggers van de kroosbrug zijn vervangen. Het stormschild lekte en is hersteld. Zijwangen zijn vervangen en verbreed. De as is voorzien van een kraag om inwatering te voorkomen. De roeden zijn doorgehaald en behandeld.
De gehele molen is geteerd en geschilderd. Het rietdek van drie velden is vervangen, achterliggend timmerwerk zal uitgevoerd worden.
Bij het droogzetten van de achter- en voorwaterloop bleek het onderwatergedeelte van de achterwaterloop nog van goede kwaliteit. De vijzelkuip bleek van slechte kwaliteit. De voorwaterloop bleek onderloops te zijn en de fundering matig. Derhalve is besloten het onderwatergedeelte van de achterwaterloop te handhaven en de voorwaterloop te herstellen en de vijzelkuip te vernieuwen. Behoorlijk veel meerwerk, dat alleen maar te constateren was na het droogzetten van beide waterlopen.
De restauratie van het interieur in zijn oorspronkelijke vorm en kleuren gaan we in 2022 aanpakken.
De molen is inmiddels opgeleverd, op 9 juni 2021.

Poldermolen Westerveer met het stolpboerderijtje dat in 1907 werd gebouwd als molenaarswoning. (foto Jan Smit)

De Speelwagen (1952, no. 2)
Dijken volgens Hobrede

Weblog Uit en Thuis
24-11-2020: Het Jan Pannekeet Westfries Woordenboek

Stukkies uit Skroivendevort
2015 (nummer 3)

West-Friesland
toen en nu
6.1 Stadswapen Enkhuizen op het Staverse poortje