Westfries Genootschap » Publicaties » Vierkant » 2022 » Nummer 3 » Pagina 22

Spullen in Westfriesland

Karin Wester, oud-medewerker van het Westfries Museum, bespreekt een voorwerp uit Westfriesland

De mopsjestrommel

Je zou denken dat dit een soort koektrommel is, maar dat klopt niet.
Voor de uitvinding van de platenspeler kon alleen live van muziek genoten worden, in een kerk, een zaal of in huiselijke kring. Samen zingen was een geliefde bezigheid, al dan niet onder begeleiding van muziek gemaakt met een muziekinstrument. Veel mensen konden teksten van allerlei liederen uit hun hoofd, maar natuurlijk niet alle teksten. Daarom werden teksten verzameld in liedboeken. De eerste liedboeken waren gevuld met kerkelijke liederen, psalmen. Maar al sinds het begin van de zeventiende eeuw werden ook boeken met profane liederen, zoals bruiloftsliederen, uitgegeven.
In veel van deze liedboeken wordt in de titel een plaatsnaam genoemd. Meerdere steden hadden hun eigen liedboek. Een heel bekend liedboek was 't Groot Hoorns, Enkhuyser, Alkmaerder en Purmerender Liede-Boeck. Het werd in de zeventiende en achttiende eeuw meerdere malen herdrukt, onder meer in Hoorn door Reinier Beukelman. Via de website van de Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren (DBNL) is een complete scan van zijn uitgave uit 1728 te vinden.
In tegenstelling tot wat de naam suggereert gaat het om een klein en dik boek. Dit boekje werd een mopsje genoemd. In het voorwoord wordt zelfs vermeld dat het om een herdruk van het ‘Groot Hoornse Mopsje’ gaat. Dames konden het mopsje makkelijk meenemen als ze bij elkaar op visite gingen. Sommige dames hadden daar een speciale ‘handtas’ voor, de zogenaamde mopsjestrommel. Deze was emmervormig en gemaakt van houten duigen, bij elkaar gehouden door metalen banden, en voorzien van een houten deksel.

Er zijn zeker twee exemplaren bewaard gebleven, in de collecties van het Rijksmuseum en het Zaans Museum. Een klein meisje op het schilderij ‘Sint Nicolaas-feest’ door Jan Steen (ca. 1665) draagt aan haar arm een vergelijkbare ‘tas’ gevuld met cadeautjes. Waarschijnlijk is deze gemaakt van gelakt blik.

Andere afleveringen van 'Spullen in Westfriesland':
'14/2 | '15/1 | '15/2 | '15/3 | '16/1 | '16/2 | '16/3 | '17/1 | '17/2 | '17/3 | '18/1 | '18/2 | '18/3 | '19/1 | '19/2 | '19/3 | '20/1 | '20/2 | '20/3 | '21/1 | '21/2 | '21/3 | '22/1 | '22/2 | '22/3

Weblog Binnendijks
4-9-2013: 't Is ienmaal wel

Westfries Biografisch Woordenboek
Spruit, Ruud
(1942-2019)

Kroniek van
West-Friesland
Februari 1991

Vierkant 2007
West-Fries talent
Ruud Spil