Geschiedschrijving » Westfries Biografisch Woordenboek (WBW)

Barentsz., Claes (1574-1651)

West-Friese kroniekschrijver uit Hauwert

Geboren ‘Medio Novembris 1574’ in Hauwert, daar overleden in 1651. Trouwt rond 1600 met Marij Freeks, aantal kinderen onbekend. De vader van Claes heette Baernt Pietersz., vandaar ook wel de schrijfwijze Claes Baerntsz.

Claes Barentsz. erft al op negenjarige leeftijd een derde deel van zijn vaders bezittingen dat maakt hem tot een welgestelde inwoner van Hauwert. Daardoor komt hij in aanmerking voor verschillende openbare functies, zoals regent, vredemaker en ouderling. Ook is hij secretaris en molenmeester van de Vier Noorder Koggen.
Zijn bekendheid dankt Claes Barentsz. echter aan het schrijven van een kroniek over de geschiedenis van West-Friesland, onder de titel ‘Memoriën ofte kort verhael der gedenckwaerdigste gheschiedenissen van Westvrieslant’.

‘Copieerlust’
Veel van de inhoud is overgeschreven uit kronieken van anderen, zoals Velius en Winsemius.
Dr. G. Karsten heeft in het vijfde Jaarboek van het Genootschap (1931) daar nogal negatief over geschreven: ‘Een kroniek als die van Claes Baerntsz biedt den historicus een prachtstaaltje van ouderwetsche copieerlust, den taalkundige een mengelmoes van allerlei vaak verhaspelde schrijftaal, waarmede weinig uit te richten valt’.
Het kopiëren van stukken tekst uit werken van anderen was echter in die tijd niet ongebruikelijk. Voor de geschiedschrijving van Hauwert zijn vooral de laatste vijftig jaar uit de kroniek van belang, want dat betreft gebeurtenissen uit de eigen tijd van Claes Barentsz. en daarbij besteedt hij ook veel aandacht aan nieuws uit zijn omgeving.
De kroniek is nooit gedrukt, de handgeschreven geschriften van Claes Barentsz. worden bewaard in het Noord-Hollands Archief in Haarlem.
Verder is van Claes Barentsz. bekend dat hij het ‘Vermaanlied’ van de Hollandse hagepreker Jan Arentsz heeft opgetekend. Deze tekst is terug te vinden in een uitgave uit 1999 (zie: Publicaties).

Barentszfonds
Op initiatief van het – toen nog zo geheten – Historisch Genootschap Oud West-Friesland vindt op 16 juli 1930 de oprichting plaats van de Claes Barends Stichting, die vervolgens het Claes Barentzfonds in het leven roept. Met bestuurders, die ook in andere commissies van het Genootschap hun werk doen. Over de activiteiten van het fonds is weinig terug te vinden.
Wel wordt in het jaarverslag van het WFG 1948/1949 de aankoop vermeld van West-Friese sieraden met 400 gulden uit het Claes Barentszfonds ‘in 1930 gefundeerd ter nagedachtenis van een 17de-eeuwse voorloper van het genus der amateur-geschiedschrijvers, die niet moe werden huin ‘Velius’ of hun ‘Winsemius’ na te pluizen en de excerperen’.
De gekochte sieraden worden door het Genootschap aangeboden aan het Landelijk Comité dat zich bezighoudt met het bijeenbrengen van een collectie ‘Nederlandse Volksdrachten’ voor het Openluchtmuseum in Arnhem, aangezien de daar aanwezige collectie door oorlogsgeweld verloren is gegaan.
Tot en met 1959 vermeldt het Jaarboek nog het bestuur van de stichting, daarna verdwijnen de stichting en het bijbehorende fonds stilletjes uit beeld.

Literatuur:
G. Karsten, De West-Friesche kroniekschrijver Claes Baerntsz., in: West-Frieslands Oud en Nieuw (WFON) 5 (1931), p. 59-62.
H. A. van Vessem, Kroniek van Claes Baerntsz., reeks artikelen in Dagblad voor West-Friesland/Enkhuizer Courant (1976/'77).
Piet Kistemaker, Wie was Claes Barentsz?, in: Westfriese Families 17 (1976), nr. 1, p. 10-12.
Agnes Krijnen, Claes Baerntsz, in Jaarboek 2010 Historisch Genootschap Hauwert, p.7-10. Zie ook: http://historisch-hauwert.nl/ClaesBaerntsz.html.

Publicaties:
Het Vermaanlied van de Hollandse hagepreker Jan Arentsz. (zoals gezongen bij de hagepreken bij Hoorn en Enkhuizen in juli 1566) / met een inleiding van Jurjen Vis; opgetekend door Claes Baerents Hauwert – Enkhuizen (Uitgave: Omnia Current in het Buitenmuseum, 1999).

Gegevens aangeleverd en bewerkt door: Peter Smit te Alkmaar (2012).

Ach Lieve Tijd
20: Twintig eeuwen Westfriezen Register

Vierkant 2014
Nummer 2 (Juli)

Weblog Uit en Thuis
9-12-2019: De Westfrieslanddag, een van de hoogtepunten van 2019

Pratendevort
2022 (nummer 1): Podcast in 't Westfries