bron: Westfries Archief
Veehouder, burgemeester en voortrekker gezamenlijke kaasbereiding
Jan Best werd geboren te Berkhout op 27 augustus 1877, als zoon van veehouder Nicolaas Best en Trijntje Clay. Hij overleed te Hoorn in het Stadsziekenhuis op 10 november 1955. Op maandag daaraanvolgende werd hij vanuit de Hervormde kerk te Berkhout op de Algemene begraafplaats begraven bij zijn echtgenote Anna Klazina Bakker (1873-1950).
De zus van Jan, M. Liefhebber-Best (1881-1982) herinnerde zich dat, voordat de kaasfabriek ‘De Ster’ in de Baarsdorpermeer als naamloze vennootschap in 1914 werd opgericht, er al jarenlang was geëxperimenteerd met het gezamenlijk bereiden van kaas en boter. Vader Nicolaas Best en zoon Jan waren de voorlopers en animators. Ongeveer zes boeren uit ‘de Meer’ gingen in 1891 over tot het gezamenlijk kazen in de boerderij van grootvader Jacob Clay.
De boerderij werd omgebouwd tot kaasfabriek. Jan nam lessen in Hoorn bij dr. K.H.M. v.d. Zande, directeur van het Rijkslandbouwproefstation te Hoorn van 1892-1910 en bij dr. L.T.C. Schey, (zie Westfries Biografisch Woordenboek) die in Hoorn rijkszuivelconsulent in Noord-Holland was van 1900-1938.
Jan bezocht de Rijkslandbouwwinterschool te Schagen, waar hij meteen in de tweede klas kwam. Jans bestuurlijke kwaliteiten zouden later blijken uit het feit dat mede op zijn initiatief de Vereniging van Oud-leerlingen van deze school werd opgericht, waarvan hij de eerste voorzitter werd.
Experimenten
In 1896 werd begonnen met het experimenteren met verschillende wijzen van kaasbereiding, gesubsidieerd door het Rijk. De zuivelconsulent W. Keestra kwam bij het gezin inwonen om leiding te geven aan de proeven. Er kwam een betere melkkoeling en de boterbereiding gebeurde nu ook in de fabriek. Toen Jan trouwde, ging hij in de fabriek wonen. Er werd voor hem als veehouder een grote varkensschuur gebouwd waarvan de producten naar een vast adres in Hoorn gingen.
Op 2 januari 1914 werd de N.V. Zuivelfabriek ‘De Ster’ in de Baarsdorpermeer opgericht. (beëindigd op 1 november 1969 en gesloten op 2 november 1969). Jan Best was hiervan medeoprichter en de eerste directeur-boekhouder-voorzitter. Door hem zijn ook de tabellenboeken voor uitbetaling ontworpen, die aanvankelijk per geleverde kg melk werd bepaald, nadien naar vetgehalte. Op het gebied van de uitbetaling naar gehalte van de melk was hij een pionier.
De door hem samengestelde tabellenboeken aangaande deze materie werden spoedig vrijwel overal, door de meeste fabrieken in gebruik genomen, bleven er jarenlang in gebruik en ondervonden in brede kring veel waardering.
Burgemeester
Jan was burgemeester van Berkhout vanaf 1919 totdat hij in 1944 werd vervangen door waarnemend burgemeester J. Kwantes, die lid was van de Nationaal Socialistische Beweging (N.S.B.). Jan was tevens enige tijd lid van Provinciale Staten in Noord-Holland als vertegenwoordiger van de Vrijzinnige Democratische Bond. Hij werd in 1946 officieel als burgemeester opgevolgd door burgemeester P. Beemsterboer Az.
Jan Best is president-kerkvoogd van de Nederlands Hervormde kerk geweest, penningmeester van de plaatselijke Nutsbank, voorzitter van de Nutsvereniging ‘Leerzaam Vermaak’ en president-commissaris van de N.V. Drukkerij ‘West-Friesland.’ Door de laatste functie was hij ook commissaris van de drukkerij der Verenigde Noordhollandse Dagbladen.
Voor al zijn verdiensten werd hij benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje Nassau.
Als oud-burgemeester woonde hij in 1954 nog op het adres A 128, Berkhout.
Naar hem is te Berkhout, na 1969, de Burgemeester Beststraat vernoemd.
Literatuur:
- H. Kollis Tz., Uit de historie van Berkhout, Berkhout 1968, p. 153.
- Oud-burgemeester J. Best Nz. van Berkhout overleden : vooraanstaande figuur in landbouwkringen, in: Dagblad voor West-Friesland, d.d. 11-11-1955.
- Stichting Dorpsfonds Berkhout 1965 (ed), Zo was het in Berkhout, Berkhout 1973.
- WFON 49 (1982), p. 223-24 (100-jarige zus M. Liefhebber-Best overleden.)
Bron: bovenstaande literatuur.
Eindredactie: Jaap Raat te Heiloo (2013).
