Netty Zander
't Sunterklaasfeist is vol gehoimzinnighoid.
In huis lucht 't nei spikkelaas. De lamp wordt vroeg andein. Achter deure worre surprises maakt. Alleman heb roimwoorde in 't hoofd en d'r worre zachies sunterklaasliedjes neuried. De mense verrasse mekaar, plage malkander in 'n roim.
Allerhande groepe viere sunterklaas. Ok de plattelandsvrouwe in 't café an de Westfriese Omringdoik, deer is alles in sunterklaassfeer brocht.
Vrouw Bruin ken merakel pianospeule. Ze heb liedjes instedeerd en as sunterklaas komt, zel ze inzette. Dat rit gaat an.
De vrouwe zitte pree an in 't lekkere warme café. 't Eerste koppie is intapt, met 'n lekker brok spikkelaas d'rbai. De voorzitster heet alleman welkom. Sunterklaas ken binnenkomme, ze hebbe d'r zin an.
Alle vrouwe benne vezelf wat giebelig:
‘Wie zal 't weze?’ Dat is alle jare weer 't gehoim van 't bestuur.
Ok Annie heb 'r thuis puur uitsloofd. Ze heb 'r heêl wat spul mee had om 't feist rond te kroigen, dat 'r huishouwen is 'r oigelijk bai inskôten.
Deer zet vrouw Bruin op de piano in, en alle vrouwe zinge 'sunterklaasie kom maar binnen met je knecht'.
Hai komt, deftig loupend, links en rechs knikkend. 't Rooit 'r op. De voorzitster doet 't welkomstwoord, sunt drinkt z'n koffie met 'n rietje en zwarte piet moet 't boek geve.
Alle vrouwe bekoike sunterklaas bar sekuur, ok Annie.
‘Ja,’ denkt ze ‘die stem komt me bekend voor. Hoe of ie zit, z'n meneuvels, z'n doen en leiten… Den weet ze 't: 't is buurman Jaap.’
Met buurman Jaap heb ze altoid de groôste skik. Ze hebbe mekaar d'r bar voor over. Wat hebbe ze wat oflacht met z'n allen.
Sunterklaas, koikt op van z'n boek, koikt over z'n briltje en zoit met plechtige stem:
‘Annie', kom jij maar eens bij sinterklaas. Hoe gaat het met je?’
‘Goed, sunterklaas, en met u?’ zoit Annie eerst nag wat skimmelig.
‘Dank je kind, met mij gaat het ook goed. Maar sinterklaas is bezorgd om jou m'n kind. Sinterklaas heeft gezien dat je je plicht als huisvrouw verzaakt, om niet te zeggen je laat je huishouden nogal verslonzen. Gister reed ik op mijn paard door de dorpsstraat en ik zag dat je ramen er zo vies uit zagen, je kunt er nauwelijks doorheen kijken. Hoe kan toch m'n kind?’
‘Wel allemachies’ denkt Annie, ‘wat kroige we nou, die buurman Jaap. Ik zal 'm’
Maar ze moet vezelf in d'r rol bloive. Ze wordt 'r malábelig van. Met pretlichies in d'r oge zoit ze heêl beleefd:
‘Sunterklaas, dat komt, moet u wete, ik heb 'n vunzige buurman, hai hiet Jaap, hai is nagal 'n glouwer. Hai koikt altoid zo bar bai ons in binnen. Nou docht ik, as de glaze wat kladdig benne den ken ie dat gien meer.’
Sunterklaas in 't café an de Westfriese Omringdoik. (Foto Netty Zander)
Verhaal van de maand
Iedereen kan voor deze rubriek verhalen insturen. De verhalen moeten zelf geschreven zijn en de Omringdijk als thema hebben. U kunt uw verhaal (of gedicht) sturen naar het Westfries Genootschap.
Iedere eerste maandag van de maand wordt er één nieuw verhaal geplaatst.
De overige inzendingen worden bewaard voor een andere maand.
Netty Zander
Maandag 31 oktober was een stralend warme dag.
Het ommetje Eenigenburg werd geopend. De Westfriese vlag hing voor ons huisje, of dakje zoals je wilt.
Het dakje
Het dakje stond boven de waterput op de hoofdburcht. Het werd ooit door het Westfries Genootschap geschonken toen de blootgelegde fundamenten van 't Huys te Nuwedore ontdekt waren.
De fundamenten werden destijds geconsolideerd.
Floris V neemt polshoogte
In de loop der jaren verwilderde het terrein. De provincie Noord-Holland wilde het gebied opknappen en de fundamenten restaureren; half opbouwen. Dat gebeurde nadat Floris V in 2007 herrees om polshoogte te nemen.
De Cultuurclub de Westfriese Deurlopers bracht de door Floris V verwoordde daiku aan op het dakje van het Westfries Genootschap:
Waar de bodem brandt
Van opgekropt verleden
Krijgt men nu de geest
Graaf Floris V van Holland inspecteert het terrein. ‘Gaat er nog wat gebeuren?’ (Foto Are Kees)
Startsein
In 2008 werd door Sacha Baggerman het startsein voor de werkzaamheden gegeven. Ze kwam van hogerhand namelijk uit een vliegtuig per parachute.
Het terrein en de fundamenten werden grondig onder handen genomen voordat men ging bouwen.
Het moet eerst ergeren, wil het beteren. (Foto Netty Zander)
Hoogste punt
Het hoogste punt werd bereikt in 2010.
Een toren was op het terrein gebouwd, een ijzeren staketsel. Ik had begrepen dat het begroeid zou worden. Uit mijn eigen tuin bood ik Sacha Baggerman een pot met hedera aan, een begin voor die begroeiing. Ze beloofde er goed op te passen.
Hedera uit de grond van de Gouw, aangeboden aan Sacha Baggerman door Netty Zander. (Foto Ina Broekhuizen)
In 2011 was de opening door haar opvolger, Elvira Sweet.
De hedera was aangeslagen.
Gedeputeerde Baggerman heeft goed voor de hedera gezorgd.
(Foto Ina Broekhuizen)
Maar, de provincie Noord-Holland wilde ons dakje verplaatsen. Waar? Het was de bedoeling dat er een wandelpad zou komen langs de dwangburcht aan het oude dijk tracé.
Ina Broekhuizen maakte een tekst over de geschiedenis voor het dakje.
Opening ommetje
Gister was dé dag. Een klein gezelschap was aanwezig: mensen van Museum Eenigenburg, inwoners, de dorpsraad, wethouder Sigge van der Veek en Linda Rinkel beiden van de gemeente Schagen, en het Westfries Genootschap.
Met het wegtrekken van de Westfriese Vlag door wethouder Van der Veek, Ina Broekhuizen en vijf kinderen werd de wandelroute 't Huys te Nuwedore officieel geopend. (Foto Netty Zander)
Ina Broekhuizen droeg haar gedicht voor over deze middeleeuwse geschiedenis van de dwangburcht. De tekst is geplaatst onder het dakje.
Ina met haar gedicht. (Foto Netty Zander)
Wandelnetwerk
De route maakt deel uit van een wandelnetwerk van 580 km dat bestaat uit 115 ommetjes, verdeeld over 46 startpunten. Dit netwerk in de gemeenten Schagen, Hollands Kroon en Den Helder is in 2017 voltooid.
Fred Rodenbach van Recreatie Noord-Holland gaf aan dat de routes vooral over onverhard terrein gaan. Het netwerk wordt samengesteld uit bestaande en nieuwe paden.
Verhaal van de maand
Iedereen kan voor deze rubriek verhalen insturen. De verhalen moeten zelf geschreven zijn en de Omringdijk als thema hebben. U kunt uw verhaal (of gedicht) sturen naar het Westfries Genootschap.
Iedere eerste maandag van de maand wordt er één nieuw verhaal geplaatst.
De overige inzendingen worden bewaard voor een andere maand.
Netty Zander
Bai Jan en Annie op de Gouw most 't eerste poppie kocht worre, dat 'r most 'n box komme.
Met de driewielderkar-op-lucht en 't harddravertje d'r voor ginge Jan en Annie an de reed. Ze rede nei heur ouwers in Kainsmerbrug an de Grôtesloôt.
't Was de hongerwinter '44-'45.
Van heur vader en moeder krege Jan en Annie ok nag 'n big mee. Die mocht je van de Duitsers oigelijk niet houwe voor oigen slacht. Dat varken kon mooi in de box.
't Werd al vroeg donker, dat ze konne niet lang bloive. Deer kwam nag bai, 't was vriezerig weer, dat hier en deer begon 't gladderig te worren.
D'r werd nag erges aars 'n hondje ophaald, want 'n goeie waakhond wàs wel wat in die barre taaie.
Latig in de middeg ginge ze over de Westfriese Omringdoik trug.
Annie en Jan zatte voorop 't kret en Annie hield 't hondje vast.
't Peerdje stond op skerp, dat hai tripte d'r mooi overheen.
Altemet most 'r op de hoge doik uitweken worre voor ien of are Bels, díe logge beiste dorste bedat gien meer. 't Werd toid dat ze thuis kwamme, je kon merke dat 't harderder vrieze ging.
Ze kwamme lenegiesan in de buurt van Ierswoud weer ze de doik beneer moste om op de Gouw an te gaan.
‘Jan’, zee Annie wat bangig, ‘deer in de veerte onder an doik, deer loike wel Duitsers te staan’.
Jan had 't ok al zien, hoi zag 't in z'n volle metoer.
Dàt was 'n teugendaaier. Wat móst dat nou? Stel dat ze anhouwen werde, den zoue de Duitsers 't varken vordere en wat al gien meer. Dált konne ze hêlegaar niet gebruike.
‘Annie’, zee Jan resoluut, ‘ik leit 'm gaan’.
Hai trok z'n mus vasterder over z'n ore en reefde de teugels.
Deer ginge ze.
‘Trip, trip, trip’, ginge de bientjes van 't dravertje. Hai had 'r zinnighoid an.
‘Trip, trip, trip’.
’t Harddravertje had 'r puur de gang in toen ie de klucht beneer ging.
Jan deed of ie 'm niet houwe kon. Ze ginge met 'n rotgang. Annie keek benauwd, de riebels liepe over d'r reg, ze zette d'r oigen skrap.
't Werd 'n hêle temtasie:
't Harddravertje had 't skuim om z'n lippe, de vlokke vloge in de rondte. De box bomde op en neer op de driewielderkar-op-lucht, de hond blafte, 't varken gierde zo skerp, asof ie nou al slacht worre zou, de wind suisde om hullie ore.
Zo ginge ze op de Duitsers an. Die dochte dat 't peerd op hol sloegen was en ze spronge opzai, d'r was toch gien houwen meer an. Ze liete Jan en Annie deur.
Toe ze thuis ware keke ze mekaar diep in de ouge, Jan lag de bocht erom bai Annie en slaakte 'n diepe zucht:
‘Goed gaan moidje’.
Kleurlijnen vanaf de dijk bij Winkel. (Foto Netty Zander)
Verhaal van de maand
Iedereen kan voor deze rubriek verhalen insturen. De verhalen moeten zelf geschreven zijn en de Omringdijk als thema hebben. U kunt uw verhaal (of gedicht) sturen naar het Westfries Genootschap.
Iedere eerste maandag van de maand wordt er één nieuw verhaal geplaatst.
De overige inzendingen worden bewaard voor een andere maand.
Diny Kreuk-Breed, Hoogkarspel
As je an moin, toen ik nag kloin was, vroegen hadde weer of ik 't liefste was, den had ik zoid: in 't buitenland. En net as are mense had je vast wel vroegen: welk land is dat den? Of: deer ken je toch alliendig niet komme? En den had ik weer nuwelijk opgeven: “Wel hoor, 't is dichtbai, hier achter daik!”
'k Zee 't vezelf ok niet goed: 't most óp 't buitenland weest hewwe. En ik bedoelde 't buitendaikse land an Tersluis in Venhuizen. In 't durp Venhuizen zouwe ze den zoid hewwe: “Oh, 't landje van Breed!”
Achterof bekeken wàs 'k 'r ok veul, meist lekker op m'n oigen, en den was 't of ik in 'n hêle are wirreld zat.
's Winters dee ik lekker trappe met m'n leersies op de bevroren en koekige bubbels bai de kaie: dat knapte zô mooi of. Ik skopte de grasdodde met oispegels d'r an omver. 't Ruisen van de doinende oisskosse vóór de kaie kwam meist boven 't geluid van de wind uit. As 't vlakke oôstewind was, stoof de sneêuw van de oisskosse of bai daik op. Alles was wit en grauw. Verlegen koud kreeg ik 't den op slot, 'n rooie neus en zere ore op de koup toe. Maar ik had 't niet misse willen, zô machtig as de netuur dén weze ken!
In 't voorjaar ging ik in 't louwtje van de houge walkant op de kaie zitte. As de zon puur skenen had, ware d'r enkelde al hêlegaar warm worren. Met 'n skrille, houge skreêuw vloge de eerste kiefte uit 't gras op. Op zee dobberde zwane, eende en koete op de kloine golfies. 't Wier, dat vastzat an de kaie, doinde zachies mee. In de verte ware enkeld wat vissersbôte met bruine zoile; soms voer d'r 'n groôt vrachtskip. De eerste boei sting bedat stil, en de belboei hoorde-n-ik den ok niet.
Met 'n stok poerde ik wat tussen drie hêle grôte kaie, die 't land van me vader en buurman Hoekzema met mekaar verbonde. Grôte, kleurige skillepe en meist ok zand ware deer met sturmweer deur de houge golve neergooid. Vader skepte later alles weg uit de grippel d'r achter, om fris water in 't kikkersloôtje te kroigen. De skillepe bedaarde bai oôs op de kluft, 't zand kwam in de zandbak teugen de muur van de stolp.
En den, as 't zeumer werd, kon ik 'r vezelf ok niet vedaan bloive: 't was toid om te zwummen! Dàt zal menig man nag wel heuge, denk ik. Want hoeveul gezinne hewwe deer toen ok niet weest! 't Hêle durp Venhuizen ging deer te zwummen, leek wel.
Zelf stopte-n-ik wat eten, drinken en 'n handdoekin 'n tas. Den ging ik niet heêl over de lange kluft en de dam 't land op, netas de meiste deje. Nei, ik ging effies gauw over 't puntje land van de buurman. As ik op daik deur 't prikkeldreid klauterde, holde-n-ik over de basaltblokke nei beneden en ik trapte de stekels wat weg in 't houge gras om bai die drie grôte kaie te kommen. Wiebelend op hullie punte greep ik nei de paal van nàg 'n prikkeldreidhek, zwaaide deer buiten omheen en den was ik 'r: zwumme maar!
M'n broers hadde 'n paadje maakt in 't water vóór 'n amparte kai. Ze hadde deer wat kloinere kaie opzai skoven: den stoôtte je je biene niet zô om in zee te gaan.
Nei 'n hete dag in de pelderstoid kwamme d'r vooral jongelui uit 't durp te zwummen. Gillend holde ze den 't water in, en mekaar eerst natspatte vezelf. D'r werde ok wedstroidjes houwen in 't water. Sommige zwomme zelfs nei de eerste boei. As 't donkerder werd of d'r kwam 'n donderbui opzetten, dèn ging iederien pas z'n oigen an de kant ankleide. Bai taide werd 't damhek vergeten ...
Vader had 'r ok wel hooiroke staan. As 't den op zundeg mooi weer was , was 't hêlegaar 'n feist! Fietse, brommers, oto's met boôtjes, alles bedaarde over de kluft en de dam op 't land. Hêle femilies beskouwde zô'n dag in de zon en an 't water as hunnie uitgaansdag. Oisboer Meilink kwam op zukke dage bellend met z'n zwere oiskar langs. Hai had grôte oftrek van z'n wafels en toeters. De hooiroke gavve mooi wat beskutting teugen de wind van zee, of wat skaduw. Maar ze ware nag 't meist in trek bai jonge steltjes: 't ware mooie plekkies om achter te skarrelen.
Pas as 't in 't najaar puur regend had,en vader de pinke uit 't land haalde om ze op stal te zetten, den was 't feist toch echt wel houwen. Niks loeiende beiste, niks geure van pas gemaaid gras of hooi, niks zwumme en zonne. Alliendig maar zompig land met grôte plasse bai 't sloôtje,dat z'n water in de houge zee niet meer kwoit kon. De skoorstien van de watermesien, die ver boven doik uitstak, blies zwarte rookwolke uit, die boven 't land an flarde waaide. Een donkergroene streep van al 't kroôs op 't water gaf an, dat de mesien an 't spuien was. Effies later, bai noordoôste wind, lag 't weer op de kaie.....
Grauw en grois was 't den: waterkoud. 't Hoefde den maar effies te vriezen of de plasse lage bedekt met 'n lagie ois. Deer dee ik den nag op baantje glaaie, maar dat was ok 't leste vertier in 'n troôsteloôs landskap.
Zô as ik al eerder zee: ik was 'r met plezier in m'n oigen wirreldje. Begroip je nou, dat as ik toen “in 't buitenland” zee, dat dat voor moin bedat 't zelfd was as nou vekansie in 't buitenland?
De Zuiderdijk in 2008 ten tijde van de versterking. (Foto Netty Zander)
Verhaal van de maand
Iedereen kan voor deze rubriek verhalen insturen. De verhalen moeten zelf geschreven zijn en de Omringdijk als thema hebben. U kunt uw verhaal (of gedicht) sturen naar het Westfries Genootschap.
Iedere eerste maandag van de maand wordt er één nieuw verhaal geplaatst.
De overige inzendingen worden bewaard voor een andere maand.
Netty Zander
Januari 1916.
Storm raast over Westfriesland. Golven beuken op de Westfriese Omringdijk. Kolkend water. Onrust en angst, omdat de waterwolf kan toeslaan. Altijd is de Westfries beducht op dit natuurgeweld. Waar is een schuilplaats voor het water dat als een vijand op de loer ligt?
Aldus de inleiding voor de bijzondere tentoonstelling Waterwoede in de Laurenskerk van Kolhorn, vormgegeven door de vier kunstenaars van Het Transparante Huis: Joyce Ennik, Mariken Oltheten, José van Tubergen en Marli Turion.
De inspirerende tentoonstelling gaat over de overstromingen in Waterland en Anna Pauwlowna.
Westfriesland bleef een ramp bespaard.
Schilderijen van José van Tubergen. Tussen de kerkbanken staan hoge schilderijen op palen met aangespoeld hout er voor. (Foto Netty Zander)
Behalve de overstromingen in Anna Pauwlowna en Waterland was het op meerdere plaatsen in Westfriesland spannend.
Bij Joyce Ennik zijn beeldfragmenten de basis voor gomdrukken. (Foto Netty Zander)
Hoe was dat in Kolhorn?
In de krant was het volgende te lezen:
Voor bewoners van polder Waard en Groet was 't van Donderdag op Vrijdag een zeer onrustige nacht. De zeedijk had 't met den storm zwaar te verantwoorden en men was bang voor doorbraak. Gelukkig is 't zoover niet gekomen en wist men de zwakke punten door zeilen, stroopakken etc. zoodanig te versterken, dat men 't water buiten hield, tot het weer verbeterde en 't water zakte.
Ongeveer middernacht stond de zaak echter zoo critiek, dat de bewoners werden gewaarschuwd om op hun hoede te zijn. Verschillende maatregelen werden dus genomen: paarden en vee werden buiten den polder gebracht, van de Strook werd een zieke man, alsmede een ziek meisje te Kolhorn ondergebracht, een aantal bewoners verlieten hunne woningen en kwamen met hun voornaamste hebben en houden om onderdak bij familie of kennissen te Kolhorn aankloppen.
Begrijpelijkerwijze was dus ook het dorp niet in stille ruste. 't Was een loopen en draven als anders op het midden van den dag.
Voorlopig kan 't gevaar als geweken worden beschouwd; natuurlijk worden verschillende veiligheidsmaatregelen genomen en wordt met man en macht op de zwakke punten, een in Waardpolderdijk en twee in Groetpolderdijk, gewerkt.
Meer afdoende maatregelen kunnen en moeten volgens deskundigen eerst later worden genoemd.
Bron en tekst: Kunst in Kolhorn.
Verhaal van de maand
Iedereen kan voor deze rubriek verhalen insturen. De verhalen moeten zelf geschreven zijn en de Omringdijk als thema hebben. U kunt uw verhaal (of gedicht) sturen naar het Westfries Genootschap.
Iedere eerste maandag van de maand wordt er één nieuw verhaal geplaatst.
De overige inzendingen worden bewaard voor een andere maand.
Netty Zander
Daar stond ze op de Westfriese Omringdijk, La Belle Hollandaise, onze eigen Sandra van Dijk van de Gouw, Hoogwoud. Als de nieuwe Dieuwertje de Geus poseerde ze voor kunstenaar Martin de Rooij.
(Foto Kenneth Stamp)
Het was een reprise à la Pablo Picasso in 1905. Picasso speelde tijdens zijn verblijf in Noord-Holland met het befaamde licht, de kleuren en vorm van een stolpboerderij en met de mooie Westfriese boerenmeisjes. Ja, Picasso zag met het oog van de meester wat wij al lang weten.
(Foto Collectie Centre Pompidou Parijs)
Dat ook anno 2016 La Hollandaise kunstenaars aantrekt blijkt wel uit het feit dat Sandra in haar rol als Dieuwertje door een voorbij komende muzikant spontaan werd toegezongen. Dat toverde bij Sandra haar stralende lach tevoorschijn.
Deze manifestatie was de aftrap om het landschap en erfgoed van Noord-Holland (en later ook Zuid-Holland) bij een breder publiek bekend te maken te ontsluiten aan de hand van bekende kunstenaars zoals nu Picasso. In het kader van ‘Door het oog van de meester’ kan het publiek in het voetspoor treden van bekende schilders. Daarbij wordt een koppeling gemaakt met de musea waar het kunstwerk van de betreffende meester te zien is.
Zie ook: http://onh.nl/nl-NL/verhaal/17629/picasso-in-noord-holland.
Verhaal van de maand
Iedereen kan voor deze rubriek verhalen insturen. De verhalen moeten zelf geschreven zijn en de Omringdijk als thema hebben. U kunt uw verhaal (of gedicht) sturen naar het Westfries Genootschap.
Iedere eerste maandag van de maand wordt er één nieuw verhaal geplaatst.
De overige inzendingen worden bewaard voor een andere maand.
Onder het dak van de ijzeren toren van de dwangburcht 't Huys te Nuwedore zijn poëtische teksten te lezen, dit is er een van.
(Foto Netty Zander)
Verhaal van de maand
Iedereen kan voor deze rubriek verhalen insturen. De verhalen moeten zelf geschreven zijn en de Omringdijk als thema hebben. U kunt uw verhaal (of gedicht) sturen naar het Westfries Genootschap.
Iedere eerste maandag van de maand wordt er één nieuw verhaal geplaatst.
De overige inzendingen worden bewaard voor een andere maand.
Jaap v.d. Oord
Refroin:
En de doik is zô fier en houg,
die houwt oôs Westfriesland droug,
want vroeger of later
den stoigt weer het water.
De doik langs de buitenkant
bewaakt 't Westfriese land .
We benne bloid,
dat ie 'r loid.
de Omringdoik.
Couplet 1:
Rondom oôs ouwe Westfriesland,
deer loit 'n prachtige doik.
Omringdoik, zô wort ie noemd
en is wereldberoemd.
Hai loit deer wakend al eeuwe
touriste die komme te koik.
Langs wiele en tullepe, gras en langs hooi,
wat is Westfriesland mooi.
Refroin:
Couplet 2:
Rondom oôs ouwe Westfriesland
fietse we over de doik.
Soms in groepies, soms allien,
geweldig om te zien.
Toere langs stolpe en durpies.
We voele oôs sterk en ok roik.
En zegge bai 't zien van die zeumerse tooi,
“Wat is Westfriesland mooi!”
Refroin:
Couplet 3:
Rondom oôs ouwe Westfriesland
werke z'altoid an de doik.
Eeuwe,jare, elke dag
wat nooit vertrage mag.
Of je nou komm' in Enkhuizen,
Venes,Lammerskaag of Koedoik .
In Hoorn, Ierswoud, mense doen maar een gooi.
“Wat is Westfriesland mooi!”
Refroin:
Foto: Netty Zander.
Verhaal van de maand
Iedereen kan voor deze rubriek verhalen insturen. De verhalen moeten zelf geschreven zijn en de Omringdijk als thema hebben. U kunt uw verhaal (of gedicht) sturen naar het Westfries Genootschap.
Iedere eerste maandag van de maand wordt er één nieuw verhaal geplaatst.
De overige inzendingen worden bewaard voor een andere maand.
