Naar het zich laat aanzien wordt 2014 in Nederland het warmste jaar sinds de metingen van het KNMI in 1906 begonnen. Als ook metingen die voor die tijd gedaan zijn meegeteld worden, dan is het zelfs het warmste jaar sinds 1706!
De maand december maakt tot nu toe de benaming wintermaand niet waar. Maar toch zijn de bomen kaal en veel stukken bouwland zijn geploegd. Hier en daar zie ik nog wat percelen boerenkool staan. Ook al is het weer er misschien niet naar, het blijft een echte wintergroente.
Boerenkool uit Opperdoes wacht op de spoorlijn Hoorn-Medemblik op de afnemer. (Foto Jan Smit)
Op 10 december presenteerde Uitgeverij Peter Sasburg het nieuwe lespakket voor docenten in het voortgezet onderwijs: ‘Onderduik in West-Friesland in de jaren 40-45’. Bij het lespakket horen twee dvd's. Een dvd bevat herinneringen van joodse kinderen en hun redders en de andere dvd bevat verhalen van redders en omstanders.
De presentatie vond plaats in het gebouw van de Openbare Scholen Gemeenschap West-Friesland in Hoorn (de vroegere Rijks H.B.S.), vlakbij de J.D. Pollstraat. Voorafgaande aan de presentatie werden een aantal filmfragmenten vertoond. Op mij maakte het filmpje over Jacobus Daniel Poll, voormalig directeur van de Rijks H.B.S. en verzetsman de meeste indruk. De school werd in de Tweede Wereldoorlog gevorderd door de Duitsers met als gevolg dat de leerlingen elders in de stad les kregen, bijvoorbeeld in De Waag aan de Roode Steen. In het filmpje kwam ook onze oud-voorzitter Volkert Nobel aan het woord.
Het eerste exemplaar van het lespakket werd door schrijfster Jessica Durlacher overhandigd aan Peter Snoek, locatiedirecteur van de school. Jessica Durlacher is een van de auteurs van het theaterstuk Anne (over Anne Frank). Het is goed dat de jeugd van Westfriesland de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog leert kennen door middel van verhalen van ooggetuigen die over belevenissen in onze streek gaan.
Stichting Westfriese Families trakteerde op jubileumgebak. (Foto Marijke Smit)
Nog meer geschiedenis. In het najaar van 1954 is Westfriese Families opgericht als ‘Commissie Westfriese Genealogie en Namenkunde’ van het Historisch Genootschap Oud West-Friesland te Hoorn. Al snel werd de commissie genoemd ‘Commissie voor Westfriese Genealogie’. De commissie, actief onder de zinspreuk ‘Wie zijn voorgeslacht niet eert, is zijn eigen naam niet weerd’, is in 1976 omgezet in een stichting. Al zestig jaar is Westfriese Families actief in het bevorderen van de genealogie in en buiten West-Friesland.
Harold Bos overhandigde eindredacteur Gré Bakker-Bruijn een bos bloemen als dank voor haar vele werk aan de jubileumuitgave. (Foto Marijke Smit)
Op 23 december presenteerde Stichting Westfriese Families haar jubileumuitgave. Harold Bos, voorzitter van Stichting Westfriese Families, overhandigde aan mij als voorzitter van het Westfries Genootschap het eerste exemplaar. Dit omdat zoals in de uitnodiging zo mooi werd geformuleerd, het Westfries Genootschap de moeder van de stichting is. Het is een prachtig boekwerk geworden, waarin de (Westfriese) kwartierstaten van negen bestuurders en oud-bestuurders van de stichting behandeld worden.
Harold Bos (links) heeft zojuist het eerste exemplaar van de jubileumuitgave overhandigd aan Jan Smit (rechts). (Foto Marijke Smit)
Ik vind het heel bijzonder dat ik het eerste exemplaar in ontvangst mocht nemen. Hulde aan het bestuur van de stichting voor dit mooie initiatief.
Winter in Opperdoes. De foto is genomen op de Nieuweweg. Op de voorgrond de Twiskerdijksloot. (Foto Jan Smit)
Dit is de laatste Uit en Thuis van 2014. Ik wens u mede namens het bestuur een voorspoedig 2015 toe.
Jan Smit
In de vorige aflevering van Uit en Thuis schreef ik over het groot onderhoud aan de woning Dal 3. Op 4 november is de aannemer met het werk begonnen. Het is een omvangrijke klus. Ik ben erg benieuwd naar het eindresultaat.
Het woonhuis Dal 3 staat in de steigers. (Foto Jan Smit)
Op 24 november mocht ik een kijkje nemen bij de cursus boerenhoedjes herstellen in het Timmermansgildehuis. De cursus werd gegeven door Barbara Zweet-Donker, de voorzitter van de Commissie Kap en Dek. De cursisten herstelden kapotte boerenhoedjes. Kleine gaatjes in de van stro gemaakte hoeden werden dicht gemaakt, de randen werden van nieuw ijzerdraad voorzien, de binnenkant werd verstevigd, de voering vernieuwd en het stro in de lak gezet.
Gre Prins (links) is bezig met een nieuwe voering voor haar boerenhoedje. Rechts Barbara Zweet. (Foto Jan Smit)
Tineke Waal (links) knapt een aantal boerenhoedjes op. Rechts Barbara Zweet. (Foto Jan Smit)
Joke Wijdenes zet haar hul in de stijfsel. (Foto Jan Smit)
Op de zelfde middag was er ook de mogelijkheid om kanten hullen te laten plooien. Deze hullen horen net als de boerenhoedjes bij de daagse dracht. Nadat de hullen gewassen waren werden ze in de stijfsel gezet en met behulp van de hullenplooimachine geplooid. Deze machine is een heel oud apparaat, waar er nog maar weinig van zijn. Na het plooien met de machine werden de hullen handmatig met een mesje ‘genippeld’. Door dit nippelen worden de door de machine gemaakte plooien mooi afgewerkt. Ik heb genoten van wat ik deze middag zag. Mooi dat op deze manier oude boerenhoedjes een nieuw leven krijgen en dat cursisten gestimuleerd worden de hul en het boerenhoedje te dragen.
De hullenplooimachine wordt voorzien van een hete ijzeren staaf. (Foto Jan Smit)
Joke Wijdenes (links) en Barbara Zweet (rechts) plooien een hul van Joke Wijdenes (Foto Jan Smit)
In deze tijd van het jaar organiseren diverse plaatselijke historische verenigingen een lezing of hun jaarlijkse donateursavond. Zelf was ik aanwezig bij de bijeenkomsten van Twisca en Stichting Historisch Opperdoes.
Op 21 november verzorgde Peter Swart een interessante lezing over de Westfriese marine in de Gouden Eeuw. Ooit had Westfriesland een eigen marine, de admiraliteit van Westfriesland en het Noorderkwartier. In Hoorn, Enkhuizen en Medemblik werden in de zeventiende en de achttiende eeuw oorlogsschepen gebouwd en uitgerust om de landsbelangen op zee te dienen. De drie havensteden leverden ook kapiteins die een opvallend centrale rol in de marine-organisatie van toen speelden. Het bestuur van de Westfriese admiraliteit zetelde beurtelings in Hoorn en Enkhuizen. Elke drie maanden wisselden de bestuurders van standplaats. Deze eigenaardige constructie, het resultaat van een politiek compromis, heeft twee eeuwen stand gehouden. In zijn lezing liet Peter Swart zien hoe de aanbesteding van nieuwe oorlogsschepen in 1682 verliep. Ook besteedde hij aandacht aan de Medemblikker kapitein Adriaan Dirksz. Houttuijn, die diende onder Michiel Adriaenszoon de Ruyter en sneuvelde tijdens de Vierdaagse Zeeslag in de tweede Engels-Nederlandse oorlog in 1666. Hij werd begraven in de Bonifaciuskerk in Medemblik. De lezing van Peter Swart was voor mij een boeiende kennismaking met dit stukje Westfriese geschiedenis.
Bestuurslid Tiny Morsink (links) heeft zojuist het eerste jaarboek van Stichting Historisch Opperdoes overhandigd aan Kasper Gutter. Verder staan op de foto Tineke Gutter en bestuurslid Trudy Zwaan (rechts). (Foto Jan Smit)
Op de donateursavond van Stichting Historisch Opperdoes op 28 november werden films van Oranje- en bevrijdingsfeesten vertoond. Dit naar aanleiding van de viering van zeventig jaar bevrijding in 2015. De Oranjevereniging Opperdoes heeft de buurten opgeroepen om in de feestweek het dorp te versieren. Het eerste jaarboek van 2014 was voor oud-wethouder Kasper Gutter. In zijn dankwoord bedankte de heer Gutter het bestuur van de vijftienjarige stichting voor het vastleggen van de plaatselijke historie en het verspreiden van de kennis daarvan onder een groot publiek. Wat mij betreft gelden deze woorden voor alle plaatselijke historische verenigingen. Net als het Westfries Genootschap houden zij de belangstelling voor de historie levend en voorzien zij in een grote behoefte.
Jan Smit
Het is voor onze vereniging een grote rijkdom dat wij eigenaar zijn van twee panden in de binnenstad van Hoorn: de woning Dal 3 en het er achter gelegen Timmermansgildehuis. De keerzijde van de medaille is dat wij als goed eigenaar moeten zorgen dat alle panden in een goede staat blijven. Om deze reden worden onze panden regelmatig geïnspecteerd door de Monumentenwacht. De Monumentenwacht rapporteert aan het bestuur in een uitgebreid rapport over haar bevindingen. In een dergelijk rapport is te lezen op welke punten het onderhoud goed is, op welke punten redelijk en op welke punten slecht. Op basis van dit rapport kan vastgesteld worden welke problemen op korte termijn opgelost moeten worden en welke op wat langere termijn. Voor het Timmermansgildehuis is het vochtprobleem heel groot en moet er op korte termijn gewerkt worden aan een oplossing. Daarvoor is onder andere het gespecialiseerde bedrijf Van Lierop ingeschakeld. Van de buitenmuren zullen de algen en de mossen verwijderd worden en het metselwerk wordt waterafstotend geïmpregneerd. Binnen zal door zwam aangetast houtwerk zorgvuldig worden verwijderd en het houtwerk en het metselwerk zal op sommige plaatsen worden behandeld om verdere aantasting door zwam te voorkomen. Ook wordt er iets gedaan tegen van de bodem opstijgend vocht.
De dringend noodzakelijke verbouwing van de woning is begin november begonnen. Het streven van Aannemersbedrijf West-Friesland is dat het pand op 1 februari 2015 opgeleverd wordt. Doordat de woning al langere tijd leeg staat, was het onderhoud van de tuin achter het huis enigszins in het slop geraakt. Er moest rigoureus gesnoeid en opgeruimd worden. Daarom zijn penningmeester Peter Koopman, secretaris Jan Wittink en ik samen met vrijwilliger Roel Zweet aan de slag gaan. Door het weghalen van de bomen en struiken is het nu minder donker in het naast de tuin gelegen Timmermansgildehuis. Hopelijk helpt het verdwijnen van het struikgewas ook bij het verminderen van het vocht.
Peter Koopman (voor) en Roel Zweet (achter) staan klaar om het snoeiafval naar de stort te brengen. (Foto Jan Smit)
Archeologie staat in onze tijd volop in de belangstelling. Archeologie is het op wetenschappelijk verantwoorde wijze bestuderen van overblijfselen van oude culturen om zodoende het verleden te kunnen reconstrueren. Op grond van de Wet op de Archeologische Monumentenzorg, in werking getreden per 1 september 2007, is het verplicht om voorafgaand aan grondverstorende werkzaamheden archeologisch onderzoek te doen. Daar komt nog bij dat vanaf 1 januari 2012 als gevolg van een wijziging in het Besluit Ruimtelijke Ordening bij ruimtelijke plannen rekening gehouden moet worden met cultuurhistorische waarden.
Het doel van al deze wetgeving is het vergroten van het historisch besef en de beleving van de gebruikers over hun woon- en werkomgeving. Met het inpassen van archeologische waarden in een plangebied wordt beoogd de cultuurhistorische waarde van een gebied te verhogen en de identiteit van een gebied te versterken.
Vrijwilligers plakken de scherven van archeologische vondsten aan elkaar. (Foto Jan Smit)
In oostelijk Westfriesland hebben zeven Westfriese gemeenten Archeologie West-Friesland in het leven geroepen. Deze instelling adviseert en ondersteunt en adviseert de aangesloten gemeenten op het gebied van archeologie.
Op zaterdag 25 oktober 2014 werd in de kerk in Berkhout de succesvolle open dag van Archeologie West-Friesland gehouden. Ik was onder de indruk van wat er allemaal te zien was. Mooi dat er zoveel publiek op af kwam. Na de opening door burgemeester Postmus van Koggenland werd de Steentijdkalender (ontdek de steentijd in West-Friesland) gepresenteerd, een uitgave van de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed. De vroege steentijd liep tot 8800 voor Christus, de midden steentijd tot 5300 voor Christus en de late steentijd tot 2000 voor Christus. De kalender vertelt het verhaal van Cees, de steentijdman van de Mienakker die ongeveer 2500 voor Christus tussen Hoogwoud en Aartswoud geleefd moet hebben. Met fraaie afbeeldingen wordt een indruk gegeven van het leven en werken in de steentijd. Het is een mooi en leerzaam document voor de geïnteresseerde leek geworden.
Michiel Bartels van Archeologie West-Friesland aan het woord. (Foto Marijke Smit)
Het Westfries Genootschap stelt zich onder meer ten doel het historisch, cultureel en landschappelijk aanzien van Westfriesland zo veel mogelijk te bewaren.
Uit de belangstelling voor de open dag van Archeologie West-Friesland blijkt dat er veel interesse is voor archeologie en de eigen omgeving.
Met ruim 2200 leden is het Westfries Genootschap een grote vereniging, maar uitbreiding van het aantal leden is voor de continuïteit van onze vereniging van groot belang.
Onze ledenwerfactie is een mooie gelegenheid voor niet-leden om voor een relatief gering bedrag lid te worden. Een lidmaatschap is ook een mooi cadeau voor de komende decembermaand.
Jan Smit
Gerian Helder-Dekker in gesprek met Jan Smit over archeologische vondsten. (Foto Marijke Smit)
Na de mooie en gezellige Westfriezendag in Schagen op 6 september was goed te merken dat de vakanties voorbij waren en dat er allerlei activiteiten op gang kwamen. Het is bijna ondoenlijk om alles op te noemen. Het vergaderseizoen begon weer en de cursussen van de Commissie Kap en Dek gingen weer van start. Maar er was meer. Op 13 september was het Open Monumentendag en het Timmermansgildehuis was op die dag open voor het publiek.
Brocante markt en Schatten uit de Kast in de kerk in Wognum. (Foto Marijke Smit)
Op 21 september organiseerde de Commissie Kap en Dek het traditionele ‘Schatten uit de Kast’, maar dan in een geheel nieuwe opzet. In de kerk van de Protestantse Gemeente Het Vierkant in Wognum beoordeelden deskundigen de door de bezoekers meegebrachte voorwerpen zoals zilver, sieraden, kant, aardewerk en gebruiksvoorwerpen. Er werd iets verteld over de ouderdom, de herkomst en het gebruik van de meegebrachte zaken.
Joop van Diepen vertelt de raads- en collegeleden aan de hand van dia's over stolpen. (Foto Jan Smit)
Tegelijkertijd was er ook een Brocantemarkt waar antiek, curiosa, sieraden en aanverwante artikelen verkocht werden. Het was een succesvol evenement dat door veel mensen bezocht werd en dat voor herhaling vatbaar is.
Gerda Govers gaat een lied zingen waarvan de tekst gemaakt is door Ant Hemmer. (Foto Jan Smit)
Op 3 oktober was er in het archief in Hoorn een feestelijke avond, georganiseerd door Stichting Vrienden van het Westfries Archief. Historica Els Kloek vertelde over de rol van de vrouwen in de geschiedenis en de moeite die zij heeft moeten doen om deze rol zichtbaar te maken. Jan de Bruin vertelde over strafzaken waarin vrouwen zich voor de rechtbank van hun dorp moesten verantwoorden, waaronder de zaak van het ‘Abbekerker woif.’ Bert van Baar zong liederen uit het Medenblicker Scharrezoodtje, een liederenbundel uit de zeventiende eeuw.
Het optreden van Skotwal. (Foto Jan Smit)
Op 5 oktober werd in Obdam de najaarsfamiliedag van de Stichting Westfriese Families gehouden. Op diezelfde dag werd door Stichting Creatief Westfries in Nieuwe Niedorp een Mooie Middeg Meziek georganiseerd. Ik moest kiezen en ik koos voor de Mooie Middeg Meziek. Het was een geslaagd festijn met optredens van Koos Slippens, Marijke Smit, Jaap Meester, Gerda Govers, Joop van Diepen en Sandra Duin, Ina Broekhuizen en Kees Kaas (Kees Kraakman). Wil Luiken begeleidde een aantal zangers op de piano en Aris Bouwens praatte het geheel aan elkaar en vertelde een aantal Westfriese verhalen. Na de pauze trad de bekende band Skotwal op. Het was een gezellige middag met mooie zang en muziek en prachtige verhalen. Het in groten getale opgekomen publiek genoot van deze mooie Westfriese middag.
Wilma Groot bedankt de zangers. (Foto Jan Smit)
Op diezelfde middag maakte ik een wandeling net buiten Nieuwe Niedorp. Het zonnige weer, het mooie landschap en het vee dat buiten liep zorgden voor een feestelijk geheel. Wat zou Westfriesland zijn zonder koeien in de wei?
Koeien in de wei bij Nieuwe Niedorp. (Foto Jan Smit)
Het Westfries Genootschap organiseerde op 4 en 11 oktober net als vier jaar geleden een compacte cursus Kennismaken met Westfriesland voor raads- en collegeleden. Na de opening door mij zelf als voorzitter, vertelde bestuurslid Netty Zander over het landschap en oud-bestuurslid Joop van Diepen over stolpen. Joop deed zijn verhaal in het Westfries en vertelde ook het een en ander over gewoonten. De bijeenkomsten werden door de aanwezige raads- en collegeleden erg op prijs gesteld en een aantal van hen meldden zich aan als lid!
De koeien wachten op hun beurt om gemolken te worden. (Foto Jan Smit)
Op 12 oktober verzorgde de bekende publicist Jan Blokker jr. in Schagen een lezing voor het Westfries Genootschap over het onderwerp ‘Een vredelievend volk in oorlogstijd; Vriend en Vijand in de Eerste Wereldoorlog.’ Het mag dan honderd jaar geleden zijn dat de Eerste Wereldoorlog begon, toch zijn er gebeurtenissen uit onze tijd die doen denken aan wat er in de Eerste Wereldoorlog gebeurde.
Deze koe verlaat de doorloopmelkwagen. Een bijna historisch plaatje! (Foto Marijke Smit)
Ik wil afsluiten met felicitaties voor Bart Slooten, voorzitter van Stichting Westfriese Molens en de maalploeg van korenmolen Ceres in Bovenkarspel (de molen is eigendom van dezelfde stichting). Uit handen van gedeputeerde Elvira Sweet van de Provincie Noord-Holland ontvingen zij op 4 oktober de Molenprijs 2014. Het is een blijk van waardering voor de grote inzet van de beide prijswinnaars. Mooi dat mensen die zich inzetten voor het behoud van het culturele erfgoed een keer in het zonnetje gezet werden!
Jan Smit
Wat valt er veel te zien en te beleven in Westfriesland! Het is altijd lastig om een keuze te maken uit het grote aanbod van activiteiten. Activiteiten die niet zouden bestaan zonder de onvermoeibare inzet van vrijwilligers.
Westfriese Dansgroep Schagen. (Foto Jan Smit)
Op donderdag 21 augustus was ik in Schagen. Die dag stond in het teken van het ringsteken. Bij de Grote Kerk trad, zoals op alle tien Westfriese marktdagen, de Westfriese Dansgroep Schagen op. Deze dansgroep bestaat dit jaar zestig jaar en heeft op 6 september op de Westfriezendag in Schagen de Westfrieslandprijs 2014 gekregen.
Jan Dudink en Edith Wijdenes in een tilbury uit 1900 met het paard Falco. (Foto Jan Smit)
Bij het ringsteken in Schagen is er veel aandacht voor de details, zowel van de rijtuigen als van de kledij. Er deden maar liefst 24 combinaties mee. Het ringsteken werd gewonnen door Henni Smit uit Medemblik met haar partner Mark te Meij als steker.
Wapen van de voormalige gemeente Spanbroek in 't Kerkhuys. (Foto Jan Smit)
Op zaterdag 13 september werd in veel gemeenten Open Monumentendag georganiseerd. In de gemeente Opmeer was dat op zondag 14 september. Dit jaar was het thema: 'Op reis'.
Voormalig raadhuis van Spanbroek. (Foto Jan Smit)
In 't Regthuis in Oudkarspel was er een doorlopende diapresentatie over 'Het vervoer in Langedijk van 1920 t/m 1970.' Verder waren er veel prachtige foto's te zien.
Jan Smit bij de schilderijen van Cornelis Hoefnagel en Trijntje Smit. (Foto Marijke Smit)
In Spanbroek en Hoogwoud bezocht ik diverse fraaie monumenten. Mijn speciale belangstelling ging uit naar het voormalige Raadhuis van Spanbroek. Niet alleen omdat dit voormalige raadhuis afgebeeld is op het voorblad van de veertig jaarboeken van het Westfries Genootschap die uitgegeven zijn van 1926 tot en met 1973, maar ook vanwege de twee schilderijen die daar in de hal hangen. Het zijn portretten van Cornelis Hoefnagel (1814-1874) en zijn echtgenote Trijntje Smit (1823-1905). Trijntje Smit maakte deel uit van dezelfde familie Smit als waar ik toe behoor. De beide schilderijen zijn in 2001 door het Westfries Genootschap langdurig in bruikleen gegeven aan de gemeente Opmeer. Onze toenmalige voorzitter Klaas Bant overhandigde ze op 17 april van dat jaar aan burgemeester W. de Leeuw en wethouder E. Deutekom. Het echtpaar Hoefnagel heeft van 1843 tot 1874 in Spanbroek geboerd tegenover het huis van dokter G.C. van Balen Blanken, de eerste voorzitter van het Westfries Genootschap (toen nog Historisch Genootschap Oud West-Friesland).
Gedenkplaat voor dokter G.C. van Balen Blanken. (Foto Jan Smit)
In de kelder van het raadhuis hangt aan de muur een ooit in opdracht van het Historisch Genootschap Oud West-Friesland vervaardigde gedenkplaat ter herinnering aan dezelfde dokter Van Balen Blanken. Er staat niet alleen op dat hij arts te Spanbroek was, maar ook oprichter en voorzitter van ons genootschap.
Detail voorgevel Willems Hoeve in Hoogwoud. (Foto Marijke Smit)
Op zaterdag 13 september mocht ik in Noord-Scharwoude als voorzitter van het Westfries Genootschap een verkoopexpositie van Westfriese Naïeven en andere schilderijen openen. Ik vond het een hele eer en het was een mooie aanleiding voor mij als leek om mij door middel van het lezen van boeken en gesprekken in het onderwerp 'Naïeven' te verdiepen.
Voor de meeste naïeve schilders geldt dat zij geen les gehad hebben en dat zij zich doorgaans niet, of bijna niet in de techniek verdiept hebben. De naïeve schilder heeft zijn eigen individuele stijl en kiest zelf zijn technieken en materialen. Dat geeft vrijheid en ruimte voor de indeling van het schilderij en leidt vaak tot verassende keuzes van materialen en kleurgebruik. Wat in de literatuur heel duidelijk naar voren komt is het plezier dat deze schilders aan hun werk beleven. De onderwerpen die de naïeve schilders kiezen spreken heel veel mensen aan. De naïeve schilders laten de werkelijkheid zien zoals zij die ervaren. Maar ook putten zij vaak uit hun geheugen en laten de dingen zien die zij zich nog uit hun jeugd herinneren.In een artikel in ons jaarboek 2014 over Willem Alexander Braasem wordt verteld dat hij in 1972 een verkoopexpositie in de Boterhal in Hoorn organiseerde onder de titel “Noord-Hollandse Naïeven”. Over het succes van deze expositie wordt geschreven dat de enorme belangstelling voor deze vorm van kunst niet alleen veroorzaakt werd door een nostalgisch verlangen naar vroeger, maar waarschijnlijk ook een reactie was op de voor leken vaak onbegrijpelijke naoorlogse abstracte stromingen. De vrolijk gekleurde en vaak ongecompliceerde voorstellingen van de naïeve schilders bleken voor veel mensen een verademing.
Jan Smit bewondert het schilderij 'Verlaat' van Jannie Kuiper-Wetsteen. (Foto Marijke Smit)
Ik sprak ook met Jannie Kuiper-Wetsteen over haar kijk op de naïeve kunst.
Zij zei onder andere het volgende daarover. “Iedere naïeve schilder heeft zijn eigen stijl. Die komt vanzelf naar voren als je begint te schilderen. Stijl is aangeboren en valt niet te leren.
Wij zijn chroniqueurs van het dagelijkse leven. Wij laten zien wat erom ons heen gebeurt.
Wij zetten de dingen naar onze hand. We kunnen de werkelijkheid laten zien en tegelijkertijd dingen weglaten. We kunnen dingen combineren die in werkelijkheid niet bij elkaar horen.
Naïeve schilderkunst kun je niet leren en je kunt er ook geen les in geven. Als je les neemt, dan verdwijnt de charme van het individueel bezig zijn en de spontaniteit verdwijnt ook”.
Over zich zelf zegt zij dan nog: “Ik zet de horizon in mijn schilderijen heel hoog, daardoor kan ik veel dingen kwijt in mijn schilderijen”.
Jannie citeert ook Nico Scheepmaker die ooit zei: “De ware naïef streeft evenals de fijnste fijnschilder naar het volmaakte, maar hij bereikt het tegenover gestelde. Het resultaat is heel intrigerend.”
Jan Smit
De eerste maandag van augustus is voor velen de dag die onlosmakelijk met de Landbouwshow Opmeer verbonden is. In de week voorafgaande aan de grote dag is een veel gestelde vraag : “Moet jij maandeg nag nei Opmeer?” Het antwoord is heel vaak “Vezelf gaan ik.”
De postkoets met een aantal genodigden is aangekomen op het terrein. (Foto Jan Smit)
Dit paard wacht in de travalje op de hoefsmid. (Foto Jan Smit)
De 105e editie van wat vroeger de Landbouwtentoonstelling genoemd werd, heeft wat mij betreft aan alle verwachtingen voldaan. Het was prachtig weer, het terrein lag er goed bij en het programma met de veekeuringen, shows en concours-hippique was heel aantrekkelijk.
Terecht werd bij de openingstoespraken in het gemeentehuis en op het terrein aandacht besteed aan het grote belang van de Nederlandse agrarische sector. Op agrarisch gebied speelt Westfriesland ook een rol van betekenis.
Het bestuur van het Westfries Genootschap krijgt van het bestuur van Stichting Tentoonstelling Opmeer alle jaren twee uitnodigingen. Onze organisaties hebben gemeen dat Dokter G.C. van Balen Blanken, destijds huisarts in Spanbroek, betrokken was bij de oprichting. Namens het Westfries Genootschap waren bestuurslid Netty Zander en ik aanwezig. We hebben van het programma genoten. Het is overigens onmogelijk alles te zien.
Een beeld van de rundveekeuringen. (Foto Jan Smit)
De deelnemers aan de rubriek Tuigpaarden West worden voor de strijd om de Westfries Genootschap Prijs geïnspecteerd door de jury. (Foto Jan Smit)
In twee ringen op het terrein worden tegelijkertijd programma's met voornamelijk wedstrijden voor paarden aangeboden. 's Ochtends is er ergens anders op het terrein ook nog de keuring van koeien, schapen en geiten. Bovendien is er een kleindierenshow.
Jan Smit overhandigt de eerste prijs aan Cees Klinkhamer, eigenaar en rijder van het paard Sondral. (Foto Netty Zander)
In de hal en buiten op het terrein zijn diverse standhouders aanwezig. De stand van het Westfries Genootschap stond in de hal. Onze vrijwilligers stonden daar in klederdracht achter de PR tafel. Er waren nog meer mensen in klederdracht. De Vereniging Behoud Westfries Kostuum demonstreerde oude handwerktechnieken en de Spierdijker Dansers verzorgden diverse optredens. Bij enkele rubrieken voor tuigpaarden vormden Ina Broekhuizen en Trudy Schouwe gekleed in de zondagse dracht de jury voor het schoonste geheel.
Netty Zander tijdens de ereronde met de winnaar van de tweede prijs, Harry Schuit, eigenaar en rijder van het paard Walskoning. (Foto vrijwilliger van Stichting Tentoonstelling Opmeer)
Deze dag was als vanouds ook de dag van de ontmoetingen. Ontmoetingen met leden en niet-leden, met deelnemers en bezoekers. Waardevol zijn ook de gesprekken met gemeenteraadsleden en wethouders.
Een prachtige Friese combinatie. (Foto Jan Smit)
Omdat het Westfries Genootschap dit jaar negentig jaar bestaat, had het bestuur van onze vereniging besloten om de rubriek Tuigpaard Promotie West: Concours eenspannen Tuigpaarden Open Klasse te sponsoren. De rubriek kreeg daarom de naam “De Westfries Genootschap Prijs”. Ik mocht vergezeld door Netty Zander de prijsuitreiking doen. Voor de winnaar was er een bescheiden geldprijs en een menzweep. Na de prijsuitreiking mocht ik met de winnaar meerijden tijdens de ereronde. Netty Zander mocht tegelijkertijd meerijden met de winnaar van de tweede prijs. Een hele belevenis!
Deze geiten deden ook mee aan het defilé. (Foto Jan Smit)
Ik wil graag het bestuur van Stichting Tentoonstelling Opmeer, alle vrijwilligers en de deelnemers complimenteren en bedanken voor al het werk dat zij verzet hebben om deze dag tot een onvergetelijke dag te maken.
Jan Smit
Huldiging van de kampioenen van het rundvee. Vooraan staat de koe Ant 264 van Firma J.C. Wester uit Opmeer. (Foto Jan Smit)
Woensdag 28 mei was een feestelijke dag voor Stichting De Westfriese Molens. Na een zeer uitvoerige restauratie werd Waarlands Molen in Waarland geopend. De molen is voorzien van een geheel nieuwe fundering en zowel in- als uitwendig gerestaureerd. De molen dateert oorspronkelijk uit 1531 en is daarmee de oudst bekende bewaard gebleven houten molen van Nederland. Bij zo'n restauratie moeten keuzes gemaakt worden. Restaureren is filosoferen, aldus de voorzitter van de stichting, Bart Slooten, in zijn openingstoespraak. Want wat is origineel of wat is de originele staat bij een molen van bijna vijf eeuwen oud? Het kleuronderzoek gaf aan dat als beste resultaat de verflaag van rond 1920 teruggebracht kon worden. Vervolgens is ook gekozen voor een interieur uit de jaren twintig van de twintigste eeuw. De openingshandelingen werden verricht door de heren S.M. Jaspers, oud-bestuurslid van het voormalige waterschap Slootgaard en P.N. Roele, oud-voorzitter van de Stichting Westfriese Molens.
De Westfriese vlag wappert bij het pad naar het Molenhuys in Waarland. (Foto Jan Smit)
Er is nog meer nieuws van de Stichting Westfriese Molens. Bij molen Ceres in Bovenkarspel wordt een nieuwe zorgbakkerij gebouwd. Het pand wordt na de voltooiing gebruikt door Pieter en Diana Schouten die hun zorgbakkerij uit Oosterblokker naar Bovenkarspel verplaatsen.
Piet Roele (links) en Bart Slooten (rechts) kijken naar de gedenksteen. (Foto Jan Smit)
Op 20 mei was ik aanwezig bij de vergadering van de redactie van ons cultuurhistorisch tijdschrift Vierkant. Ik vond het een leerzame ochtend. Er komt heel wat bij de vervaardiging van het blad kijken. Uit de door diverse personen aangeleverde stukjes tekst en foto's moet een mooi en leesbaar geheel gemaakt worden. Er moet door de redactie (Nan Beers, Harold Bos, Jan de Reus en Corina van Willegen) op van alles en nog wat gelet worden. Om maar eens wat te noemen: is de (cultuurhistorische) informatie in de teksten correct, zijn de teksten niet te lang, zijn de woorden goed gespeld? Na de redactievergadering worden door onze secretaresse Corina van Willegen alle teksten gecorrigeerd en gaat het concept van het blad naar eindredacteur Ed Dekker. Nadat deze de tekst goedgekeurd heeft kan vormgever Cees Bakker aan het werk. Hij voegt tekst en foto's samen en verzorgt de lay-out van het blad. Daarna gaat het eindproduct nog een keer naar de redactieleden en de eindredacteur voor een laatste controle. Tenslotte zorgt Drukkerij Sprintprint in Zwaag voor het drukken en de technische afwerking. Voor de verzending van het blad krijgt onze secretaresse Corina van Willegen hulp van een aantal vrijwilligers.
Wij namen op 20 mei ook afscheid van redactielid Harold Bos, die vanaf 2005 in de redactie heeft gezeten.
Siem Jaspers (links) opent onder toeziend oog van Bart Slooten de deur van de molen. (Foto Jan Smit)
Ons bestuurslid Hans van Kampen heeft onder andere de toegangspoort bij de steeg naar het Timmermansgildehuis opnieuw geschilderd. Het beeldhouwwerk boven de poort ziet er weer prachtig uit.
Lies Smit (links) helpt Ina Broekhuizen. Jan Smit (voor) en Klaas Bant (achter) kijken toe. (Foto Marijke Smit)
Op 20 juni werd in Twisk de midzomeravondwandeling gehouden. Het Westfries Genootschap, de gidsengroep Twisk van het Nut en de vereniging In 't Pak werkten met elkaar samen om dit te kunnen realiseren. Een verslag vindt u elders op de website. Ik was onder de indruk van de goed geoliede organisatie van de gidsengroep en het enthousiasme van de eigenaren van de locaties, de mensen in klederdracht en alle andere medewerkers. Het was een geslaagde en gezellige avond.
Gerian Helder vertelt over de daagse en de zondagse dracht. (Foto Marijke Smit)
De Stichting Westfriese Folklore in Schagen is al weer volop bezig met het programma voor 2014. Op donderdag 19 juni werd de jaarlijkse missverkiezing gehouden. Onze oud-voorzitter Ina Broekhuizen-Slot werd gekozen tot miss Westfriese Markt 2014.
Deze hoepelende jongen herinnert aan vroegere tijden. (Foto Marijke Smit)
Haar jurk is gemaakt door Lies Smit, de secretaresse van onze commissie Kap en Dek. Het was een succesvolle avond voor Lies, want zij werd zelf tweede bij de verkiezing, uiteraard met een door haar zelf gemaakte jurk.
Jan Smit
Eind april kwam het bericht dat de Hoornse Kermis met als afsluiting de Lappendag wordt toegevoegd aan de Nationale Inventaris Immaterieel Cultureel Erfgoed. Daarmee kan de kermis ook in aanmerking komen voor plaatsing op een van de internationale Immaterieel Erfgoedlijsten van de UNESCO. De eerste Hoornse kermis vond al in 1446 plaats.
Schaalmodel Molen de Lastdrager. (Foto Jan Smit)
Op zaterdag 10 mei was het Nationale Molendag. Diverse molens in Westfriesland waren op die dag te bezichtigen. Ik koos voor molen ‘De Lastdrager’ in Hoogwoud. Deze molen is eigendom van Stichting Westfriese Molens. In de molen werden de bezoekers ontvangen door Cees Bakker, die hier als vrijwillige molenaar de scepter zwaait. Hoewel de voormalige molen geen functie meer heeft en ook niet meer kan malen, was een bezoek aan de molen de moeite waard. De wieken draaiden en de molenaar vertelde het een en ander over de molen en de verzamelingen die in de molen stonden. In de molen stonden ook twee schaalmodellen van molens. Boven stond een door de molenaar gemaakt model van de wipmolen in Obdam en beneden stond een model van De Lastdrager, gemaakt door Louis Groen. Louis werkt als vrijwilliger op het secretariaat van het Westfries Genootschap. Ondanks het slechte weer genoot ik van het uitstapje naar de molen.
Rooms Katholieke Kerk Grootebroek. (Foto Gerard van Sante)
Ook al lijkt het soms dat het Westfriese dialect buitenshuis nauwelijks meer gesproken wordt, toch is er nog steeds veel belangstelling voor. Zelf ben ik samen met mijn vrouw Marijke bezig met de voorbereidingen voor een Westfriese kerkdienst. In deze kerkdienst die op zondagochtend 29 juni om 9.30 uur in de Protestantse Kerk in Opperdoes wordt gehouden wordt uitsluitend het Westfriese dialect gebruikt. Het is al weer de vijfde keer dat we dit doen.
Tegeltableau in school Hoorn. (Foto Gerard van Sante)
Op Radio 5 Nostalgia, in het kader van het programma Plein 5 van de NCRV, wordt een wedstrijd georganiseerd met als thema ‘Zing zoals je gebekt bent’. Daarbij gaat het om in het dialect gezongen teksten. Twee groepen uit onze streek doen mee aan de finale op 29 mei. Oôs Joôs met ‘Prut an me Leerze’ en Skotwal met ‘Treine’. Wilfred Klaver haalde met ‘Spoit, niks gien Spoit’ de finale helaas niet. Op zondagmiddag 5 oktober organiseert Stichting Creatief Westfries in Obdam ‘Een mooie Middeg Meziek’. Dan zal Skotwal ook van de partij zijn.
Oosterleek. (Foto Marijke Smit)
Op 13 mei had ik een gesprek met Gerard van Sante en zijn vrouw. Zij verzamelen gegevens over de Zaanse katholieke architect S.B. van Sante (1876-1936). De architect Van Sante is een broer van pastoor Van Sante die in Onderdijk werkzaam geweest is. In Westfriesland zijn de nodige bouwwerken van deze architect te bewonderen, onder andere in Hoorn en Grootebroek. Mochten er onder u mensen zijn die iets meer weten over werken van deze architect, dan zou het leuk zijn als zij dat via het secretariaat van het Westfries Genootschap doorgeven aan de heer Gerard van Sante.
Erediploma mejuffrouw P. Leeuwrik. (Foto Marijke Smit)
Op 17 mei stond de voorjaarstreekmiddag in het teken van Ruilverkaveling De Gouw. Ik was blij met de goede opkomst. Een verslag van deze middag vindt u op de website van het Westfries Genootschap.
Stolpboerderij als kantkloskunstwerk. (Foto Marijke Smit)
Op 18 mei bezocht ik de tentoonstelling ‘Een kanten Eeuw’ ter gelegenheid van het honderdjarig bestaan van de Kantklosschool Ieder voor Allen Wijdenes. Het is de enige door het rijk erkende kantklosschool in Nederland. De tentoonstelling werd gehouden in het kerkje van Oosterleek. Er was veel te zien, werk uit de begintijd van de school, maar ook recent werk. Vroeger werd er met wit linnengaren geklost, tegenwoordig klost men ook in kleur en met allerlei soorten garen. Een bekende lerares kantklossen was Nel Leeuwrik die van 1926 tot 1976 les gaf. In 1976 werd zij benoemd tot lid van verdienste van het Westfries Genootschap. De school heeft moeilijke tijden gekend, maar gelukkig is er nu weer volop belangstelling voor het kantklossen. De school heeft momenteel 95 leerlingen.
Tijdens de Westfriezendag op 6 september 2014 wordt bij een van de excursies door twee dames van de school een demonstratie gegeven en iets verteld over de school en de techniek van het kantklossen.
Jan Smit
