In deze weblezing, gemaakt door Peter Wester, wordt door Ina Broekhuizen-Slot met behulp van ‘Topotijdreis-kaarten’ de periode van 1950 tot 2020 onder de loep genomen. Het blijkt dat het platteland van Westfriesland enorm is veranderd door ruilverkavelingen, maar ook verstedelijkt is geraakt door Overloop en het Groeikernenbeleid van het Rijk. Ook de agrarische sector maakt veranderingen door, mechanisatie, automatisering en schaalvergroting geven agrarisch Westfriesland een ander aangezicht.
In zeventig jaar is een eeuwenoud Westfries landschap met vele lintdorpen veranderd in grote woon- en werkgebieden, zichtbaar in de kaarten van Topotijdreis. De weidse vergezichten werden verleden tijd. Topotijdreis is makkelijk te vinden en te gebruiken.
Topotijdreiskaarten maken grote veranderingen in de leefwereld van de mensen in en rond Warmenhuizen na de ruilverkavelingen zichtbaar: het verdwijnen vaarwegen en de veiling, het overschakelen van landarbeid naar fabrieksarbeid, het drukke landbouwverkeer en de dagelijks pendelbussen op de nog smalle wegen, opkomst grote landbouwbedrijven, en dorpen die groeien en van vorm en karakter veranderen.
Dreigende overbevolking en woningnood in Amsterdam voedden de overloop naar de groeigemeentes Alkmaar en Hoorn. Alkmaar liep voorop door de snelle stadsuitbreiding over de Omringdijk heen Westfriesland in en door de daarmee verbonden gemeentelijke herindeling. De ontwikkeling van Alkmaar tot grootstad is in Topotijdreis zichtbaar.
Hoorn werd na enige aarzeling ook overloopgemeente, maar de ruimte voor woningbouw was daar beperkt. De omliggende dorpen wezen een gemeentelijk herindeling af, ze werd in 1979 opgelegd door het Nederlandse parlement. De snelle uitbreiding van Hoorn daarna is in Topotijdreis zichtbaar. Na het beëindigen van de regeling ‘Overloop’ hield de verhuizing naar Westfriese plaatsen langs de spoorlijnen aan. Verstedelijking daar werd daar zichtbaar, vooral in de groeigemeente Heerhugowaard.
Het aantal treinforensen tussen Westfriesland en Amsterdam of andere steden in het zuiden nam snel toe. Het spoorwegennet werd hiervoor aangepast of vernieuwd. Het forensenverkeer per auto kwam moeilijk op gang. Door de vroegere geïsoleerde positie van Westfriesland liep de ontwikkeling van een goed wegennet boven het Noordzeekanaal op achter. De bestaande wegen konden na 1970 het groeiende autoverkeer vanuit Westfriesland zuidwaarts en omgekeerd niet aan. Goede zijverbindingen Oost-West kwamen enkele decennia later.
Het eeuwenoude agrarisch gebied in Midden-Westfriesland veranderde snel door nieuwe productie-, werk- en teelmethodes. Nieuwe gewassen, machines, agrarische gebouwen gaven het landschap andere vormen, kleur en geluid. De landschap bepalende Westfriese stolpboerderijen namen snel in aantal af.
Door gebrek aan werk dreigde de karakteristieke kleine dorpen leeg te lopen, een voorbeeld Oostwoud. Grote gemeentes zouden na gemeentelijke herindeling na 1979 deze ontwikkeling kunnen keren. Het verlies van de eigen gemeente was een klap, maar stimuleerde ook de aandacht voor Westfriese geschiedenis.
Westfriese dorpen kregen een nieuwe uitstraling zichtbaar in de bebouwing, inrichting straten en sportvoorzieningen. Voor alle leeftijdsgroepen kwamen er nieuwe voorzieningen, als een winkelcentrum of gezondheidscentrum, die nieuwkomers aantrokken. De groei van Westfriese dorpen is in Topotijdreis zichtbaar.
In het Grootslag en rond Medemblik zijn revolutionaire veranderingen in de landbouw zichtbaar. Gaat de metamorfose na 1950 door, of tekent zich een nieuwe metamorfose af?
