Veelgelezen schrijfster van familieromans
De Enkhuizer familieromanschrijfster Anke de Graaf werd op 14 oktober 1927 in Hoorn geboren als dochter van een sigarenmaker uit Friesland. Haar schrijftalent bleef lang verborgen. Haar ouders zagen geen brood in haar fantasieën. Mede daardoor startte haar schrijfstercarrière pas in de jaren zestig, toen zij rust moest houden na een operatie. Haar eerste boek in 1963 vormde het begin van een indrukwekkende reeks: 83 familieromans, 16 meisjesboeken en 14 kinderboeken. De laatste roman van Anke de Graaf verscheen in 2013. De schrijfster overleed op 91-jarige leeftijd na een kort ziekbed op 12 februari 2019 in haar woonplaats Enkhuizen.
Als klein meisje had Anke de Graaf al veel fantasie, maar haar moeder wilde niet dat ze verhaaltjes schreef: „Zij redeneerde: veel fantasie, maar geen brood op de plank.” Ondanks het enthousiasme van een leraar op de mavo bleef haar talent zodoende lang onzichtbaar.
En dus ging Anke in plaats daarvan aan het werk voor het destijds bekende Westfriese reisbureau De Magneet.
Haar eigen leven kreeg een dramatische wending, die zo uit een van haar latere familieromans had kunnen komen, toen haar eerste echtgenoot plotseling overleed, twee jaar na hun huwelijk in 1949. Anke bleef achter als jonge weduwe met een dochtertje van nog geen jaar oud. Ze hertrouwde in 1955 met een aannemer uit Enkhuizen en kreeg met haar tweede man, die in 2007 overleed, nog een dochtertje.
Anke's eerste boek uit 1963.
Het laatste boek van Anke de Graaf uit 2013.
Succes met kort verhaal
Anke de Graaf schreef een kort verhaal toen zij na een operatie rust moest houden. Ze stuurde het op naar een tijdschrift en het werd gepubliceerd. Daarna leverde ze verhalen aan weekbladen en schreef vijf jaar een column voor het Noordhollands Dagblad. Haar eerste meisjesboek ‘Twee vriendinnen in de grote stad’ verscheen in 1963 bij uitgeverij Kluitman in Alkmaar en meteen volgden het jaar daarna drie meisjesboeken.
De productieve schrijfster zat al snel op een gemiddelde van twee boeken per jaar. De eerste jaren alleen bij Kluitman, maar al gauw eveneens – zoals haar eerste kinderboek ‘Avontuur in het Donkere Bomenbos’ – bij uitgeverij West-Friesland in Hoorn en bij Gottmer in Haarlem. Het bleef niet bij alleen kinder- en meisjesboeken, want zo'n tien jaar na haar eerste boek waagde ze zich ook aan familieromans voor volwassenen.
Veel van haar boeken kregen jaren later nog herdrukken, maakten deel uit van omnibussen, verschenen als grote letterboeken, luisterboeken en e-books. Haar naam komt meer dan 400 keer voor in de catalogus van de Koninklijke Bibliotheek…
Meest gelezen en uitgeleend
Het schrijven van boeken ging Anke de Graaf makkelijk af. „De titel vind ik het moeilijkste”, zei ze ooit. Jarenlang behoorde ze tot de meest gelezen en meest uitgeleende Nederlandse schrijfsters. Ze zag haar naam staan tussen die van Gerda van Wageningen, Margreet van Hoorn, Julia Burgers-Drost en Henny Thijssing-Boer. „Toen ik begon had je nog vijf, zes verschillende uitgevers en was er bij elk boek een heel feest. Indertijd had je nog boekenclubs en die namen standaard 15.000 exemplaren af. En die werden allemaal verkocht.”
Ook begin deze eeuw, toen het aantal uitgevers terugliep of deze zich liever toelegden op het vertalen van goedkopere buitenlandse titels, bleef Anke de Graaf een populaire auteur. Al begon haar productie wel wat te haperen, enerzijds door lichamelijke ongemakken en anderzijds door de overstap van de elektrische schrijfmachine – ze versleet er drie – naar de computer.
„Er komen weinig nieuwe schrijvers bij”, constateerde zij zelf in 2006 over het genre familieromans waarmee zij jarenlang de bestsellerslijsten bestormde. Haar laatste boek ‘Onthoud die naam’ verscheen in 2013 en daar moest haar lezerspubliek het mee doen.
Twee miljoen boeken
Een officiële onderscheiding voor haar werk ontving Anke de Graaf nooit, voor haar was er geen Boekenbal of Librisliteratuurprijs, maar ze verkocht wel twee miljoen boeken. Volgens dochter Sietske vond haar moeder het niet erg dat ze weinig in de publiciteit kwam: „Ze stond niet graag in de belangstelling.”
Toch kreeg ze kort voor haar overlijden nog waardering vanuit Enkhuizen, toen cultuurwethouder Dorus Luyckx de schrijfster in oktober 2018 een bloemenhulde bracht in verzorgingstehuis Westerhof. Ook toen toonde Anke de Graaf zich bescheiden onder de loftuitingen: „Ik vond het leuk werk en het betaalde lekker.”
In 2018 bracht de Enkhuizer wethouder Dorus Luyckx een bezoek met bloemenhulde aan Anke de Graaf.
Publicaties:
Voor een overzicht van de boeken van Anke de Graaf, zie: catalogus Koninklijke Bibliotheek (kb.nl) en catalogus bibliotheek.nl.
Bronnen:
Bloemenhulde voor Enkhuizer schrijfster in ruste, Noordhollands Dagblad, Paul Gutter, 17 oktober 2018.
In Memoriam Anke de Graaf, Noordhollands Dagblad, Paul Gutter, 13 februari 2019.
Schuchtere koningin van de familieroman, rubriek ‘Het Eeuwige Leven’ in De Volkskrant, Peter de Waard, 29 maart 2019.
Teksten: Paul Gutter te Enkhuizen, bewerkt door: Peter Smit te Alkmaar (2021).
