Monumentaal praalgraf in Veenhuizen
Over het geboortejaar van deze telg uit het adellijke geslacht Van Brederode verschillen de deskundigen van mening: zowel voor 1565 als voor 1567 zijn aanwijzingen te vinden. De Heer van Veenhuizen trouwt in 1597 in Den Haag met Geertruydt van Oldenbarnevelt, oudste dochter van de beroemde raadspensionaris Johan van Oldenbarnevelt (onthoofd te Den Haag in 1619). Het is de eerste van vier huwelijken waaruit totaal vier kinderen worden geboren. Reinout van Brederode overlijdt op 7 januari 1633 in Den Haag. Zijn graf, een marmeren tombe met zijn levensgrote beeltenis, staat in het voorportaal van het Hervormde Kerkje te Veenhuizen.
Reinout van Brederode verliest al jong zijn beide ouders. Zijn vader Lancelot speelt een belangrijke rol in de Tachtigjarige Oorlog als viceadmiraal van de Watergeuzen en kapitein tijdens het beleg van Haarlem. Na de overgave van de stad wordt hij op 20 juli 1573 onthoofd door de Spanjaarden. Vijf jaar later overlijdt Reinouts moeder Adriana Bloys van Treslong. In 1581 gaat de jongeman rechten studeren aan de Leidse Universiteit. Van zijn moeder erft hij de heerlijkheid Veenhuizen en vanaf 1582 mag hij zich Heer van Veenhuizen noemen.
President Hoge Raad
Het eerste huwelijk van Reinout van Brederode duurt maar vier jaar. Geertruydt van Oldenbarnevelt overlijdt in 1601 en laat Reinout met met twee dochters achter. Twee jaar later is Maria van der Duyn zijn volgende bruid. Macht en aanzien van Van Brederode zijn dan al aanzienlijk toegenomen: hij is inmiddels ook heer van Spanbroek en Spierdijk. Bovendien is hij bevorderd van gewoon raadslid tot president in de Hoge Raad van Holland, Zeeland en West-Friesland. Hij bekleedt tot zijn dood deze functie, die vermeld staat op het grafmonument in Veenhuizen.
Ook Reinouts twee huwelijk is van korte duur: in 1607 overlijdt Maria van der Duyn en een jaar later ook hun vierjarig zoontje. In 1612, ook weer te Den Haag, wordt Anna van Lijnden zijn derde echtgenote.
In 1615 koopt Van Brederode de heerlijkheid van Oosthuizen, Etersheim, Kwadijk en Hobrede. Dat jaar wordt hij ook op een belangrijke missie naar Rusland gestuurd, als bemiddelaar in de strijd tussen Zweden en Rusland in het Baltisch gebied.
Als van Oldenbarnevelt in ongenade valt en wordt onthoofd, heeft dat gevolgen voor Reinout, die zijn (ex)schoonvader steeds heeft gesteund. Hij raakt zijn Ridderschap en diverse taken kwijt, maar blijft wel president in de Hoge Raad.
In 1624 wordt Reinout, dan inmiddels tegen de zestig, voor de derde keer weduwnaar. Volgens een Haags belastingcohier behoort hij dan tot de rijkste gezinshoofden van de Hofstad. Zes jaar later, in 1630, trouwt hij voor de vierde keer, ditmaal is Petronella van Hinojosa zijn bruid. Er is een dochter, Anna Catharina, maar zij zou ook een kind uit Reinouts derde huwelijk kunnen zijn.
Ook dit laatste huwelijk duurt slechts kort, maar nu door het overlijden van Reinout zelf in 1633 te Den Haag. Hij heeft dan wel al een jaar eerder zijn Ridderschap teruggekregen.
Staatsbegrafenis
Reinout van Brederode krijgt een staatsbegrafenis. 'De weduwe, Vrouwe Petronella d'Hinoiossa, en de diep bedroefde kinderen hebben in het jaar 1633 deze graftombe laten bouwen als een monument van genegenheid en dankbaarheid', aldus de (vertaalde) tekst op het grafmonument in het voorportaal van het kerkje in Veenhuizen.
De tombe is een zogenoemd 'humanistengraf', Reinout ligt er niet als militair afgebeeld, maar als een geleerde zonder harnas, wiens rechterhand rust op een boek. Zijn wapenschilden omringen hem. Het praalgraf – een rijksmonument – is in de afgelopen twee eeuwen bedreigd geweest met de ondergang, maar overleefde toch de nieuwbouw van het Veenhuizer kerkje in 1862 en vervolgens weer de sloop en nieuwbouw van een kerkje op die plek in 1965. De afgelopen jaren heeft de Stichting Behoud Praalgraf Veenhuizen zich met succes ingezet voor restauratie van de tombe en een passend onderdak in het voorportaal van het Veenhuizer kerkje.
Bronnen:
Drs. Carla Rogge, Reinout van Brederode (1565/1567-1633) en zijn praalgraf in Veenhuizen. West-Frieslands Oud en Nieuw (59) (1992). Pag. 117-140.
Herman Lambooij, Praalgraf in Veenhuizen. West-Friesland toen en nu, deel 13 Ziel en Zaligheid (2010). Pag. 48-51.
Gegevens aangeleverd en bewerkt door:
Peter Smit te Alkmaar (2013).
