Moedig en standvastig in oorlogstijd
Geboren in Hoorn als dochter van slager Johan Ceriac Christiaan Dell en Aafje Helleman. Gedurende bijna 45 jaar werkzaam in het onderwijs aan de openbare lagere school aan de Muntstraat in Hoorn. Levenspartner van Dieuw van Vliet (zie WBW), met wie zij vanaf 1940 woont in de conciërgewoning van het Waterschapshuis Drechterland aan het Grote Oost 4-6 te Hoorn. Vanaf 1942 bieden zij daar in het achterhuis verblijfplaats aan onderduikers, waarvan enige van Joodse herkomst. Ook als het pand gevorderd wordt door de Duitse bezetter en gebruikt wordt als Ortskommandatur, blijven de onderduikers daar verborgen en veilig. In deze tijd is de samenwerking met de directrice van het Stadsziekenhuis Odile Moereels van groot belang.
Plaquette Grote Oost 4-6 in Hoorn. Links Aaf Dell, rechts Dieuw van Vliet. (foto Jan Smit)
Door een ongelukkige samenloop van omstandigheden wordt Aaf als verdacht door de Duitsers aangemerkt en gearresteerd. Ze verblijft van februari 1944 tot 19 april 1945 in het kamp Ravensbrück, waar ze ondanks drie keer verhoord te zijn niets loslaat en aan de gaskamer ontsnapt. Na een lange terugtocht met veel ontberingen komt ze op 2 juni 1945, sterk vermagerd maar geestelijk ongebroken, terug in Hoorn, waar ze een buitengewoon warm onthaal mag beleven. Ze verhuist met Dieuw van Vliet naar Spanbroek. Ze keren later terug in Hoorn en brengen hun laatste jaren door in het Liornehuis, waar Aaf in 1975 overlijdt.
De inzet van beide vriendinnen in de oorlog en de grote risico's die zij aanvaarden bij de hulp aan vervolgden worden gewaardeerd met een onderscheiding in 1951. In 1972 ontvangt Aaf uit handen van de ambassadeur van Israël de Oorkonde en Medaille de Justes van Yad Vashem als dank voor het huisvesten van Joodse landgenoten in Wereld Oorlog II.
Aan de gevel van het pand Grote Oost 4-6 wordt in 1996 een plaquette geplaatst ter herinnering aan beider inzet.
Bronnen:
Artikelen van Herman Lansdaal in Kwartaalblad van de Vereniging Oud Hoorn, 17e jrg. nr. 1 en 18e jrg. nr. 2.
Gegevens aangeleverd en bewerkt door: Koos van Bockxmeer te Blokker (2012).
