Klik hier voor een grotere afbeelding.
Er kwamen steeds meer handelsondernemingen en steeds meer scheepswerven. Later dan in Spanje en Portugal werd ook vanuit Holland begonnen met ontdekkingsreizen. Dit vond plaats vanaf de jaren vlak voor 1600. Reders brachten geld bij elkaar en gaven opdrachten om op zoek te gaan naar nieuwe scheepvaartroutes. Zo kwamen Hollanders, Zeeuwen en Friezen in Midden- en Zuid-Amerika, Afrika en Azië terecht.
In 1602 werd de Verenigde Oostindische Compagnie opgericht door o.a. Johan van Oldenbarneveldt. De VOC kreeg het recht en de middelen om een handelsmonopolie op te bouwen en dit eventueel met geweld te verdedigen. Er werd een sterke vloot gebouwd, en de VOC was verantwoording schuldig aan de Staten Generaal. Het was niet van het begin af aan duidelijk dat juist Indië, het tegenwoordige Indonesië, het belangrijkste handelsgebied zou worden. Men sprak in het algemeen van het gebied "voorbij Kaap de Goede Hoop".
Inderdaad lukte het de Hollanders om binnen slechts dertig jaar in Indië een uitgebreid verkeers- en handelsnet op te bouwen, waarvan Batavia het centrum werd. De leidende en meest bekende figuur in deze operaties was de uit Hoorn afkomstige Jan Pieterszoon Coen, van wie nu een standbeeld in zijn geboorteplaats Hoorn staat.
We mogen niet vergeten hoe de Hollanders dit rijk in hun macht hebben gekregen. Indië was ook toen al een hoogstaande samenleving, met dorpen, streken, feesten, gewoonten, en vrij dicht bevolkt. Het is schokkend te lezen welke gevolgen de komst voor deze mensen had: "Berucht bleef hetgeen op de Banda-eilanden geschiedde, in dit geval gericht tegen de inheemse bevolking tot verwerving van het produktie-monopolie. De bevolking daar werd door Compagnietroepen de bergen ingedreven en uitgehongerd. Met de wapens in de hand werd het voor de Compagnie zo belangrijk blijkende steunpunt aan de noordoostelijke kust van Java, Jacatra, in 1619 veroverd." Er werden verdragen gesloten (hoewel er vaker wordt gesproken van "opgelegd"), maar van een gelijkwaardige handelspositie was geen sprake. Ooggetuigen spreken van verovering, dwang, onderdrukking, plundering, ja zelfs van mishandeling en moord door de Hollanders. We kijken daar vreemd tegenaan maar in die tijd lagen de normen en waarden anders.
De meeste schepen kwamen bijna leeg naar Indië en vertrokken overvol weer naar Holland: specerijen, peper, koffie en suiker waren de voornaamste produkten. Deze vielen in Europa al snel in de smaak en in korte tijd werd bijvoorbeeld het koffie- en theedrinken een gewoonte.
Deze dia van het Peperhuis in Enkhuizen herinnert ons aan die tijd in de 17e eeuw. Hier werd de peper uit het verre Indië in pakhuizen opgeslagen en verder verhandeld.
