In 2017 herdenken we dat het vijfhonderd jaar geleden is dat Grote Pier en zijn troepen al plunderend en brandstichtend door Westfriesland trokken. Een rooftocht die een spoor van verwoesting tot gevolg had en waar tot op de dag van vandaag nog veel over gesproken wordt. Voor het Westfries Genootschap was dit aanleiding om op de voorjaarsstreekmiddag van 20 mei in de geschiedenis te duiken en de gebeurtenissen van vijf eeuwen terug op een rijtje te zetten.
Kasteel Radboud. (Foto Frans Leek)
We kwamen bij elkaar in kasteel Radboud in Medemblik. Medemblik is de oudste stad van Westfriesland en vermoedelijk rond het jaar 675 ontstaan. Radboud is gebouwd in opdracht van Graaf Floris V en dateert uit 1288.
Expositie over piraten met onder andere een replica van het zwaard van Grote Pier. (Foto Jan Smit)
Voorafgaand aan het programma konden de zestig bezoekers van de voorjaarstreekmiddag een expositie over piraten, onder wie Grote Pier, bezoeken. Pronkstuk was de replica van het zwaard van Grote Pier.
Mark Raat (links) in gesprek met Petra Tromp, Gerard Weel en een vrijwilliger van kasteel Radboud. (Foto Jan Smit)
Na mijn opening als voorzitter van het Westfries Genootschap, vertelde historicus Mark Raat over de gebeurtenissen in 1517 en zette deze in de historische context. Het was een roerige tijd en politiek zat alles uiterst gecompliceerd in elkaar. Voor ons als Westfriezen is het duidelijk dat Pier Gerlofs Donia, een boer uit het Friese Kimswerd, de ‘Kwaaie Pier’ in het verhaal was. De Friezen hebben een andere kijk op deze periode uit de geschiedenis. Destijds zagen velen van hen Grote Pier als bevrijder van het Hollandse juk. Hij moet vervuld geweest zijn van een grote haat tegen de Hollanders. Die hebben dat geweten. Na de landing in Wervershoof op 24 juni 1517 trokken de zeerover Grote Pier en de legerbende de Arumer Zwarte Hoop naar Medemblik. Het lukte hen niet kasteel Radboud te veroveren. De bebouwing van Medemblik werd geheel verwoest en dat het deel van de bevolking dat geen veilig heenkomen had weten te vinden op het kasteel, werd in gevangenschap weggevoerd. Na de strijd in Medemblik trok de legerbende op 25 juni 1517 richting Alkmaar, een spoor van vernieling achterlatend. Grote Pier zelf is na de belegering van kasteel Radboud en de verwoesting van de stad Medemblik weer naar zee gegaan.
Kapelkerk. (Foto Frans Leek)
Na een korte pauze met het tweede kopje koffie of thee vertrok de bus naar Alkmaar.
Daarbij volgden we zo veel mogelijk de route die de Arumer Zwarte Hoop in 1517 ook heeft afgelegd. Onderweg vertelde Mark Raat wat er in de diverse dorpen destijds gebeurd is. Over het algemeen hadden deze plaatsen in vergelijking met nu weinig huizen en weinig inwoners. Velen waren werkzaam in de visserij of de landbouw dan wel veehouderij.
Gebrandschilderd raam in de Kapelkerk met afbeelding van Maarten Luther. In 2017 wordt wereldwijd zijn aandeel in de kerkhervorming herdacht. (Foto Jan Smit)
De busrit duurde door diverse oorzaken vrij lang. Onderweg viel er echter veel te genieten. In deze tijd van het jaar is Westfriesland extra mooi!
Aandacht voor de presentatie van Leen Spaans. (Foto Frans Leek)
In Alkmaar bezochten we de middeleeuwse Kapelkerk aan de Kapelsteeg, op de hoek van de Laat. De kerk is gebouwd tussen 1500 en 1540 in de stijl van de Brabantse gotiek. Kenmerkend is de toepassing van Brabantse witte steen in onder andere de buitenmuren. Het grootste deel van het interieur, waaronder het stucgewelf en de fraaie preekstoel, zijn kort na een grote brand in 1760 aangebracht. In de kerk bevindt zich een orgel dat in 1762 gebouwd werd door Christiaan Müller.
Müllerorgel in de Kapelkerk in Alkmaar. (Foto Frans Leek)
We werden verwelkomd door Leen Spaans, voorzitter van de Historische Vereniging Alkmaar. Hij vertelde ons over de kerk en de gebeurtenissen in Alkmaar ten tijde van Grote Pier. Organist Frank van Wijk verzorgde een orgelconcert met muziek uit de middeleeuwen. Daarna was er gelegenheid om de kerk te bezichtigen. We sloten ons bezoek af met een hapje en een drankje. De bus bracht ons vervolgens rechtstreeks naar Medemblik.
Jan Smit
Vertrek van de bus van Alkmaar naar Medemblik. (Foto Frans Leek)
