Op donderdag 20 april vertrok een volle bus met leden van het Westfries Genootschap om ongeveer half negen vanaf het station in Hoorn naar Muiden. Ditmaal had onze reiscommissie bestaande uit Thea Knijn, Klaas Bant en Hans van Kampen een bezoek aan het Muiderslot en het Forteiland Pampus georganiseerd. De busreis verliep voorspoedig en vanaf het parkeerterrein bij Muiden liepen we door het vestingstadje naar het Muiderslot. Het was een flinke wandeling. Door de noordwestenwind was het koud, maar de zon maakte veel goed.
Stadszegel op het voormalige gemeentehuis van Muiden. Tot 1767 was dit het wapen van de stad. (Foto Jan Smit)
Na de koffie in de Taveerne bekeken we het slot, sommigen met gids, anderen zonder gids.
Het slot is een rijksmonument, het ligt aan de monding van de Vecht bij de voormalige Zuiderzee (nu IJmeer) en is vermoedelijk gebouwd rond 1285 in opdracht van graaf Floris V, de zelfde man die ook kastelen liet bouwen in Wijdenes, Medemblik, Eenigenburg en Alkmaar. Dankzij een ketting over de Vecht kon bij het Muiderslot tol worden geheven van langsvarende schepen.
In 1296 werd Floris V door een aantal edellieden op het kasteel gevangen gezet en bij een ontsnappingspoging in de buurt van het kasteel vermoord.
Het kasteel werd in 1297 verwoest door bisschop Willem van Mechelen en rond 1370 weer herbouwd in opdracht van graaf Albrecht van Beieren.
Van 1609-1647 was de bekende schrijver P.C. Hooft de hoofdbewoner vanwege zijn functie als drost van Muiden en baljuw van Gooiland.
Het Muiderslot. (Foto Jan Smit)
Muiden en de vroeg zeventiende-eeuwse aarden wallen van de stad en het Muiderslot maakten deel uit van de Oude Hollandse Waterlinie die tijdens twee oorlogen heeft gefunctioneerd (1672 en 1794). Deze waterlinie liep van Muiden in het noorden zuidwaarts naar Woudrichem.
Na 1793 werd het kasteel niet meer bewoond en onder meer gebruikt als opslagplaats, kazerne en staatsgevangenis. Vanaf 1878 is het kasteel een Rijksmuseum en in 1895 werd het gerestaureerd onder leiding van de bekende architect Pierre Cuypers. Nieuwe restauraties volgden in 1956-1962 en 2005-2006.
Bij het slot is ook een kruidentuin. De huidige inrichting (meubels, gebruiksvoorwerpen en schilderijen) dateert grotendeels uit de zeventiende eeuw.
Een blik op de vestingwallen bij het Muiderslot. Op de voorgrond de Holle Sluisbeer. (Foto Jan Smit)
Per boot vertrokken we vanuit Muiden naar Pampus waar we onthaald werden op broodjes en soep. Onder leiding van gidsen verkenden we in drie groepen het forteiland.
Na de Frans-Duitse Oorlog van 1870 was het Nederlands bestuur bang voor een aanval op Amsterdam. Daarom werd in 1879 voorgesteld om op het Muiderzand ten zuiden van Pampus een permanent fort aan te leggen. In 1887 werd met de bouw begonnen. Het staat op 3860 heipalen en is een onderdeel van de Stelling van Amsterdam. Deze stelling is 135 kilometer lang en bestaat uit dijken en sluizen, alsmede 46 forten en batterijen.
Even uitrusten op de binnenplaats van het Muiderslot. (Foto Jan Smit)
Het forteiland Pampus heeft geen rol van betekenis gespeeld bij de verdediging van ons land. In de Eerste Wereldoorlog was ons land neutraal en in de Tweede Wereldoorlog was de manier van oorlogsvoering heel anders dan ten tijde van de bouw van het fort. In deze laatste oorlog speelden de vliegtuigen die het Duitse leger inzetten bij de inval in mei 1940 een grote rol. De waterlinies en forten hadden hun functie als defensieobjecten verloren. Wat blijft is de historische waarde ervan.
De gids vertelt over de ontstaansgeschiedenis van Forteiland Pampus. (Foto Jan Smit)
Na de Tweede Wereldoorlog werd het forteiland door het Ministerie van Defensie verlaten en op 9 oktober 1952 werd het fort officieel bij Koninklijk Besluit opgeheven als vestingwerk.
Nadien was het een geliefde plek voor bijeenkomsten van hippies en kunstenaars. In 1990 kwam het fort in handen van Stichting Forteiland Pampus. In 2007 is het hoofdgebouw gerenoveerd en van nieuwe koepels voorzien. Het binnenfort is eind 2007 gedeeltelijk gerenoveerd.
Koningin Wilhelmina vereerde Muiden op 3 augustus 1900 met een bezoek. (Foto Jan Smit)
Om vier uur vertrok de boot van Pampus naar Muiden en na een vlot verlopen busreis kwamen we om kwart voor zes in Hoorn aan. Het was wat mij betreft een boeiende en leerzame dag, waarop een stukje van onze vaderlandse geschiedenis weer tot leven kwam.
Jan Smit
Grote Zeesluis met op de achtergrond het Muiderslot. De geschiedenis van de sluis gaat terug tot 1674. (Foto Jan Smit)
