Al snel nadat het mededelingenblad van december 2017 van het Westfries Genootschap verschenen was, ontstond er een stormloop van inschrijvers op het jaarlijkse reisje van de Commissie voor Excursies. Helaas kon niet iedereen die zich ingeschreven had, mee. Op dinsdag 17 april vertrok de bus om 8.40 uur vanaf het station in Hoorn.
Huis Leyduin. (Foto Jan Smit)
De reis verliep voorspoedig en voor 10.00 uur kwam de bus aan in Vogelenzang. Daar bezochten we de buitenplaats Leyduin. Deze buitenplaats is een van de drie die Vogelenzang rijk is. De andere twee zijn Vinkenduin en Woestduin. Vanaf het parkeerterrein liepen we naar de Gasterij waar we onthaald werden op koffie en thee met wat lekkers erbij.
De Gasterij. (Foto Jan Smit)
De Gasterij is gevestigd in het in 2015 gerestaureerde houten Tweelinghuis Jufferhuis uit 1796, dat oorspronkelijk gebouwd werd als boerenbedoening behorende bij de eerste villa Leyduin. Na de koffie was er tijd om te voet de buitenplaats te verkennen. Wie dat wilde kon ook een bezoek brengen aan Huis Leyduin. Dit is in 1921 onder leiding van architect Andries de Maaker in opdracht van de familie Dorhout Mees gebouwd.
De Belvedère. (Foto Jan Smit)
De familie woonde er tot 1939 op stand met vijf kinderen, huisknecht, chauffeur en dienstmeisjes. Na hen woonde de familie Van Loon er. Deze verkocht de buitenplaats aan de Provincie Noord-Holland. Thans is Landschap Noord-Holland eigenaar en wordt een deel van Huis Leyduin verhuurd als kantoorruimte. Ook is het huis een officiële trouwlocatie en zijn er vergaderruimten te huur. Op het terrein vindt men verder onder andere nog het voormalige koetshuis en een Belvedère (een uitkijktoren).
De Googer Molen, een ronde stenen molen bij de aanlegplaats van de boot in Roelofarendsveen. (Foto Jan Smit)
Vanuit Vogelenzang bracht de bus ons naar Roelofarendsveen waar de partyboot Koningin Juliana op ons wachtte. Aan boord werd een lunch geserveerd. De boot bracht ons in een ongeveer drie uur durende vaartocht langs door de gemeente Kaag en Braassem via Lisse, Hillegom en Bennebroek naar stoomgemaal Cruquius, vlakbij de brug over de Ringvaart van de Haarlemmermeer bij het gelijknamige dorpje Cruquius. Het gemaal uit 1849 is een van de drie stoomgemalen die gebouwd is ten behoeve van de drooglegging van de Haarlemmermeer. De andere twee zijn De Leeghwater en De Lijnden.
Bloembollenvelden vlakbij Cruquius. (Foto Jan Smit)
Na drie jaar malen viel de Haarlemmermeer in juli 1852 droog. Destijds was de keuze voor stoomgemalen opmerkelijk. Voor die tijd was het gebruikelijk dat bij het inpolderen gebruik gemaakt werd van windmolens. Het gemaal Cruquius, dat ontworpen is door de Nederlandse waterstaatsingenieur Jan Anne Beijerink, is na de drooglegging tot en met 1932 in gebruik geweest voor het reguleren van de waterhuishouding in de Haarlemmermeer en is nu ingericht als museum. Verdeeld over drie groepen, elk met een gids kregen we een rondleiding.
Stoomgemaal De Cruquius. (Foto Jan Smit)
In het museum laat men veel zien over het aanleggen van polders in Nederland. Ook wordt de werking van het gemaal gedemonstreerd. Helaas zijn de originele stoomketels niet meer aanwezig en worden de balansarmen waarmee water verplaatst wordt aangedreven door een hydraulisch systeem aangesloten op elektriciteit.
Gietijzeren balansarmen van het stoomgemaal. (Foto Jan Smit)
Stoomketel in gemaal De Cruquius (oorspronkelijk niet afkomstig uit dit gemaal). (Foto Jan Smit)
Na een voorspoedig thuisreis, zette de bus ons om 18.15 uur weer af in Hoorn. Het was het einde van een welbestede en goed georganiseerde reis op een dag met prachtig weer. Hulde aan de leden van de reiscommissie: Thea Knijn, Klaas Bant en Hans van Kampen.
Jan Smit
Op deze tekening is de werking van het stoomgemaal te zien. (Foto Jan Smit)
