Ketel, Jan Engbert Lazonder van [Jan] (1905-1974)

Boekdrukker en drukker van valse persoonsbewijzen

Geboren te Schagen op 8 augustus 1905. Overleden te Schagen op 15 augustus 1974.
Gehuwd met Cornelia Schaafsma op 20 augustus 1933.
Beroep: boekdrukker.
De Schagenaar Jan van Ketel hield zich voornamelijk bezig met het illegale dagblad “Het Nieuws”. Naar hem is een straat vernoemd in de Verzetsbuurt te Schagen: Jan van Ketelstraat.

Jan van Ketel was 35 jaar toen de oorlog uitbrak. Hij was pas voor zichzelf begonnen in een drukkerijtje met kantoorboekhandel aan de Molenstraat te Schagen. In de voormobilisatie kwam hij op Texel terecht waar hij geen gevechtshandelingen meemaakte. Ook tijdens de oorlog heeft hij met onderduikers, geweld en honger weinig te maken gehad.
Hij verafschuwde geweld. Wellicht was hij ook daarom niet betrokken bij sabotage- en andere acties van het verzet.

Hoewel in het begin van de oorlog niet veel te merken was van de Duitsers, was de familie Van Ketel vreselijk tegen de “moffen” en nogal fanatiek vrijheidslievend. Mede daarom is hij de laatste jaren van de oorlog mee gaan werken aan het illegale krantje “Het Nieuws”.

Voor de nieuwsgaring werd in huize Van Ketel geluisterd naar Radio Oranje via een ontvanger die tot het einde van de oorlog onontdekt bleef in een met behang weggewerkte bedstee. Er heeft eens een man meegeluisterd die later van de NSB bleek te zijn, maar hij heeft Van Ketel niet verraden.

Op een zondagmorgen kwamen er een keer Duitse militairen in de winkel die om stencilpapier vroegen. Wellicht hadden ze een nummer van “Het Nieuws” onder ogen gehad en waren ze op zoek naar het papier. Van Ketel liet ze echter ander stencilpapier zien, waarop ze weer vertrokken.

De gemeente liet af en toe bonkaarten bij hem drukken. Hoewel er ter controle Duitsers bij het drukken aanwezig waren, lukte het Van Ketel toch nog wel eens om bonkaarten achterover te drukken. Soms pakte de drukmachine namelijk twee vellen tegelijk en dat was voor een leek niet te zien. Deze bonkaarten werden dan weer verdeeld onder Joodse buurtbewoners. Ook heeft Van Ketel een paar keer voor Joodse mensen persoonsbewijzen vervalst, op een handdrukpersje voor visitekaartjes. Met foto, stempels en handtekening was dat erg moeilijk, maar het lukte. Hij liet in zijn drukkerij ook valse doktersverklaringen maken, waarop afkeuring voor uitzending kon volgen. Achteraf besefte hij pas welk gevaar hij had gelopen.

Jan van Ketel is in 1974 overleden.

Bronnen:
Interviews met familieleden, vrienden en/of bekenden
Schager Courant
Barendregt, E.P., A.C. Jansen en F.G.J. van Zwam, 10 Jaar Muggenburg, van weiland tot woonland, Pirola 1994

Gegevens aangeleverd door: Karel Numan te Schagen, Historische Vereniging Schagen e.o. (2010).