Theoloog, medicus en officiaal in Zwitserland
De latere professor theologie Stephanus — Steef — van der Lee wordt op 24 oktober 1910 geboren in Hoorn. Hij gaat als de op één na jongste deel uit maken van een groot gezin, waar in totaal elf kinderen ter wereld komen. Vijf van hen sterven jong, twee zelfs kort na hun geboorte. Op een foto uit 1922 staan de overgebleven drie broers en drie zussen. Hun ouders zijn dan al op jonge leeftijd overleden: moeder Cato Kampers (41 jaar) in 1916, drie jaar na de geboorte het jongste kind, ook Cato genoemd. Nadat hun vader Bernardus van der Lee (49 jaar) in 1921 komt te overlijden, wordt Cato samen met jongste zoon Steef bij de zusters van het RK Wees- en Oudeliedenhuis aan het Achterom in Hoorn geplaatst.
De voogd van Steef, zijn oom Pieter van der Lee, heeft het onderdak in het weeshuis geregeld, maar de jongeman heeft daar al gauw genoeg van. Hij wordt binnen twee jaar seminarist bij de eerste Duitse missiecongregatie op Nederlandse bodem: het Gezelschap van het Goddelijk Woord in Soesterberg, ook wel bekend als de Paters van Steyl of de Paters SVD (Societas Verbi Divini). Daar studeren ook enkele leeftijdgenoten uit Oost-Zwaagdijk. Steef haalt er zijn gymnasiumdiploma.
De zes overgebleven wezen Van der Lee in 1922. V.l.n.r. Tonia (moeder Ben Beemster), Bernard, Cor, Grietje, Cato en Steef van der Lee.
Priesterwijding in Zwitserland
Als Steef tuberculose oploopt, vertellen de paters hem dat hij dan niet als missionaris naar een missiegebied kan: hij moet eerst gaan kuren. Dat brengt hem naar Zwitserland, naar het beroemde kuuroord Davos. Met ook als gevolg dat zijn priesterwijding in dat land plaatsvindt, op 3 juli 1938 in Chur, de oudste stad van Zwitserland, niet ver gelegen van Davos. Twee weken daarna volgt zijn eerste Heilige Mis in Hoorn.
De twee oudere broers van Steef van der Lee kiezen eveneens voor een religieuze levensrichting. De oudste, Bernard (1901-1988), treedt na jaren varen als scheepskok op 31-jarige leeftijd in bij de orde van de Kapucijnen. Hij heet daar ‘Broeder Erhard’ en zijn functie als ‘vliegende kok’ leidt onder meer tot een tienjarig verblijf in het (dan nog) door Fransen bestuurde Djibouti aan de Afrikaanse oostkust.
Broer Cor (1904-1976) is aanvankelijk timmerman, studeert daarna op seminaries in Duitsland en vertrekt in 1939 naar Chili, waar hij op 9 juli 1941 tot priester wordt gewijd in La Serena, op 500 kilometer ten noorden van de hoofdstad Santiago. Bijna zes jaar later volgt pas de eerste plechtige Heilige Mis van ‘Don Cornelio’ in Hoorn.
Naar San Antonio in Texas
Net als zijn broer Cor vertrekt Steef van der Lee, kort na het overlijden van hun jongste zus Cato, begin 1939 vóór het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog naar het Amerikaanse continent. Cor kiest voor Chili, Steef gaat naar de Verenigde Staten: San Antonio in Texas, waar hij in mei 1941 afstudeert als ‘doctor of chiropractic’.
Steef schrijft zelf over de daarna volgende jaren: ‘Na in de USA vier medische studies met succes te hebben afgesloten, reisde ik vanaf september 1943 naar Chili, wegens de oorlog kon ik niet terug naar Europa. In Chili diende ik als missionaris. Vanuit de pastorie van mijn broer Cor fungeerde ik als zelfstandig chiropractische arts tot juli 1945. Op 26 juli 1946 keerde ik in Zwitserland terug. Daar ben ik docent-pastor geworden aan het internationaal instituut Montana’ (Instituut Montana Zugerberg bij Zug).
Dat de beide broers in de familie de bijnaam ‘de Americanos’ hebben gekregen, ligt voor de hand!
Doctorsbul kerkelijk recht 1951.
Retour Europa
September 1948 begint Steef aan een studie kerkelijk recht in Rome. Binnen twee jaar promoveert hij, afgestudeerd cum laude. Het proefschrift laten drukken kost hem een jaar en veel geld. Na korte periode terug in Nederland, wonend bij familie, krijgt hij vanuit Zwitserland de functie van ‘officiaal’ aangeboden, hetgeen inhoudt dat hij in 1951 president wordt van de kerkelijke rechtbank in het bisdom Chur.
Echter, na een half jaar stort zijn gezondheid in. Het leven van Steef hangt aan een zijden draadje: de bijnieren werken niet. Hij ziet zich genoodzaakt zijn functie neer te leggen en kan pas veel later een lichte pastorale taak aannemen als rector van Raphaëlsheim, de Sprachheilschule in Steinen, in het kanton Schwyz. Zijn aanspreektitel is nu ‘Herr Spiritual», niet meer ‘Herr Doktor». Weg is zijn positie, voorbij zijn z'n ambities.
Ook in Nederland sneuvelt in latere jaren een plan, gesmeed door de broers Cor en Steef. Ze hebben in Schoorl het huisje van hun grootouders Kampers geërfd. Op die plek moet een eenvoudige ‘residentie’ gebouwd worden met het oog op hun emeritaat. In december 1976 sterft Cor echter plotseling. De nieuwbouw wordt nadien verzilverd en Steef brengt dit nieuwe kapitaal van de ‘gesjochte jongens’ (zo hadden ze vaak met zichzelf gespot) onder in een medisch-pastorale stichting om — voornamelijk buiten Europa — mee te helpen bij het financieren van gevarieerde projecten, vooral ten behoeve van armen, zieken en wezen.
Voor Steef ging het studeren ook altijd door. De relatie tussen lichaam en geest, de gebroken mens en diens heelmeester, de grote Heiland en de nederige medische dienaar of dienares, die bleven zijn focus.
Steef van der Lee met enkele religieuze zusters tijdens zijn verblijf in Zwitserland.
Ereburger in Zwitserland
Zijn ‘hutje op de hei’ noemt hij zijn kleine Zwitserse pastoorswoning, die hoort bij de school waar de zusters zich inspannen om blinde, dove en slechthorende jonge kinderen verder te helpen. Steef is in Schwyz een gewaardeerd pastor voor de religieuze zusters. Bij zijn afscheid wordt hij benoemd tot ereburger.
Zijn woning groeit uit tot een kleine bibliotheek, die na het overlijden van de theoloog en medicus wordt overgedragen aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Vanaf 1975 woont Steef in zijn emeritus-jaren afwisselend in Zwitserland en Nederland. De zusters van de Sprachheilschule blijven hem zeer genegen tot aan zijn dood.
Zijn zuster Tonia, die voor hem zorgt tijdens zijn winters in Nederland, sterft op 13 december 1992. Een zware operatie die Steef in die periode moet ondergaan, kan hij na het verlies van Tonia niet meer aan. Vijf maanden na zijn zuster overlijdt Steef van der Lee. Op 27 mei 1993 wordt hij begraven in Zwaag.
Bronnen:
Dr. St. van der Lee: ‘Çlerus en Medicijnen in de geschiedenis van het kerkelijk recht’ (1951, Utrecht, Dekkers & v.d. Vegt).
Ben Beemster, neef van Steef van der Lee en zelf Mill Hill-missionaris, is de auteur van het 264 pagina's tellende familieboek ‘De wezen Van der Lee uit Hoorn en hun tante Ma», uitgegeven in 2020 in eigen beheer. Gegevens uit dit boek vormen mede de bron voor deze biografie.
Zie ook: Kwartaalblad Oud Hoorn, september 2020, pag. 128-134: Ben Beemster over de zes wezen Van der Lee.
Gegevens aangeleverd door: Ben Beemster te Breda. Bewerkt door: Peter Smit te Alkmaar (2021).
