bron: Reg. Arch. Alkm

Reiziger, geleerde en verzamelaar

Frederik Westphalen werd geboren te Enkhuizen op 23 oktober 1582. Zoon van Adriaen Westphalen, schepen van Enkhuizen en Catrina Rycholt Rijcks. De familie Westphalen woonde toen al enkele generaties in Enkhuizen. Overgrootvader Adriaan Westphalen was schepen en burgemeester van Enkhuizen tussen 1525 en 1533 en Raad van Holland, een advies- en rechtscollege voor de graaf van Holland, later de stadhouder.
Vóór de Enkhuizer periode stamde de familie Westphalen uit Dordrecht en omgeving en oefende daar eveneens belangrijke ambten uit.

Frederik bracht zijn jeugd door in Enkhuizen, woonde in de Westerstraat, nu nr. 76, en studeerde rechten aan de universiteit van de Franse stad Dowai, een universiteit gesticht door Philips II. Maakte daarna om zijn honger naar wetenschap te bevredigen, gedurende een tiental jaren vele reizen naar verre landen. In 1617 was hij te Wenen en werd daar tot Ridder van het Roomse Rijk geslagen. Hij verbleef daarna een half jaar in Rome en trok later via Venetië per schip door naar Cyprus en de Oriënt voor een bedevaart naar het Heilige Land. Na Aleppo trekt hij met een pilgrimskaravaan naar Jeruzalem en viert er in 1620 het grote paasfeest mee en werd in de grot van de Heilige Grafkerk tot Ridder van Jeruzalem geslagen. In hetzelfde jaar zag hij de Piramiden in Egypte en kocht er van plaatselijke bedoeïen een vergulde voet en hand van marmer die hij in 1643 aan de Leidse universiteit schonk. Zo heeft hij een aantal van zijn bijzondere souvenirs aan diverse instellingen geschonken en had hij contact met vele geleerden van zijn tijd. Hij bezat ook een grote verzameling zeldzame boeken die na zijn dood voor het merendeel in het bezit kwam van zijn zoon Adriaan, de bekende advocaat en verzamelaar uit Alkmaar. De geschiedschrijver Geraert Brandt putte veel gegevens uit deze verzameling voor zijn Historie van Enkhuizen.
De verdienste van de erudiete Frederik Westphalen zit met name in zijn diverse schenkingen aan Hoger onderwijsinstellingen en in zijn nagelaten boekenverzameling.

Zoon Adriaan bouwde de collectie verder uit en bezat veel beroemd geworden geschiedenisboeken zoals de Rijmkroniek van Willem Procurator, de Annales Egmundiani, het Oude Goudse Kronijkje en Cronijcke van de Sijpe van Valckoogh. Zijn zoon echter bracht na Adriaans overlijden vele boeken en manuscripten naar een veiling voor pakpapier. De geschiedschrijver Simon Eikelenberg kwam via die veiling in het bezit van diverse boeken uit de verzameling van de familie Westphalen.
Frederik Westphalen overleed te Alkmaar op 2 oktober 1653 en werd daar in de Grote of St. Laurenskerk begraven. Zijn zerk is daar nog steeds te zien.

Publicatie(s):
Er bestaat een kladschrift, onontcijferbaar, van zijn reisverhaal in een boekje in de Kon. Bib.van België. Niet gepubliceerd, wat wel toentertijd de bedoeling was.

Literatuur:
J. Kok. Vaderlandsch woordenboek, deel 31, 1794, blz. 80 ev.
A.J. vd Aa, Biografisch Woordenboek der Nederlanden, deel 20, 1877, blz. 152-158.
M. Balen, Beschrijvinge van Dordrecht, 1677, blz. 1287 ev.
G. Brandt, Historie van Enkhuizen, 1666, blz. 295.
C.W. Bruinvis, Het witte hof, BBH: XVIII, 1893, blz. 162 ev.
B. Wasser, Nederlandse pelgrims naar het heilig land, 1983, blz. 157.
T. Postma, Frederik Westphalen, 2010. (in WFA te Hoorn).

Gegevens aangeleverd door: Thijs Postma te Grootebroek (2011).