Een ondernemer met durf en… duivenliefhebber
Geboren te Wervershoof op 1 oktober 1896, als oudste zoon van Henri Wigmans en Maria Haakman. Overleden te Hoorn op 1 januari 1969. Zijn vader, geboren te Zutphen, komt reeds op jonge leeftijd naar Wervershoof om daar een manufacturenhandel te beginnen. Lang heeft het gezin Wigmans-Haakman niet in Wervershoof gewoond. In 1900 verhuist het gezin naar Haarlem, vandaar in 1901 naar Tilburg om zich in 1905 voorgoed in Hoorn te vestigen.
Leerschool
Jo Wigmans wil bakker worden en gaat in de leer bij banketbakker Koldewijn op de Gedempte Turfhaven 12. In 1914 gaat hij enige tijd in Utrecht in een banketbakkerij werken. In 1916 wordt Jo opgeroepen voor de militaire dienst. Als hij als 19-jarige als sergeant de militaire dienst verlaat, treedt hij in Hoorn in dienst van de firma Edel en Thies, een groothandel in Comestibles en Koloniale Waren, gevestigd in de Korte Achterstraat. Als handelsreiziger bezoekt hij allerlei kruidenierswinkels om de producten van deze firma aan de man te brengen. Dan rijpt het plan om voor zichzelf te beginnen. Een bakkerij, een koekfabriek en dan koek en biscuit fabriceren voor de detailhandel. Hij heeft bij de fa. Edel en Thies als vertegenwoordiger de nodige ervaring opgedaan, de afzetmogelijkheden gezien en een grote klantenkring opgebouwd. Zijn aanstaande zwager Jan Schouten treedt toe tot de firma met de dan nieuwe firmanaam: Wigmans & Schouten.
Een nieuw pand op een nieuw fabrieksterrein
In 1923 wordt dan een pand gekocht aan het Kleine Noord 19 en ingericht om er een koek- en banketbakkerij te beginnen. Op 23 april 1925 trouwt Jo Wigmans met Marie Schouten uit Blokker. De zaken gaan goed. Tot twee keer toe moet er worden uitgebreid. Dan wordt besloten om aan het Keern, op het door de gemeente Hoorn nieuw gecreëerde fabrieksterrein, een geheel nieuwe fabriek te bouwen. Niet ver van de Watertoren en naast de Ambachtschool. Het getuigt van durf om juist in de crisistijd een fabriek neer te zetten. Op 23 mei 1932 is de feestelijke opening. Ondanks de minder goede tijden blijft de omzet wel stijgen. Juist in die crisistijd is er behoefte aan iets ‘lekker en niet duur’. Het “Coentje” is zo'n koekje. Duizenden dozen en blikken “Coentjes” vinden hun weg. In 1938 wordt het fabriekscomplex uitgebreid, inclusief een nieuwe, vijftig meter lange bandoven.
Oorlogsjaren 1940-1945
Kort voor de inval van de Duitsers in ons land, in mei 1940, treedt Jan Schouten wegens gezondheidsredenen terug. Zeventien jaar heeft hij de fabriek gediend. Wigmans & Schouten is een begrip in de bakkerwereld. De naam blijft gehandhaafd. Op dezelfde dag dat Jan Schouten afscheid neemt en Jo Wigmans alleen eigenaar wordt van de firma, wordt Jan Dekker uit Oosterblokker in de zaak opgenomen. Evenals Jan Schouten is ook hij een zwager van Jo Wigmans. Jan Dekker wordt daar procuratiehouder. Hij zal in de loop der jaren steeds meer de rechterhand van Jo Wigmans worden.
Naarmate de oorlog langer duurt wordt het steeds moeilijker om aan de benodigde grondstoffen te komen. De koekproductie halveert in 1944. Juist in die periode komen van alle kanten verzoeken binnen voor het verstrekken van koek en koekjes. Maar ook voor meel en olie. Als het maar enigszins mogelijk is wordt er geholpen.
Bevrijdingsfeesten
Als de oorlog ten einde is en men zich opmaakt voor bevrijdingsfeesten, stelt de fa. Wigmans & Schouten met een groots gebaar 6000 koeken beschikbaar voor de kinderen van zo'n veertig buurtverenigingen in Hoorn. Het Oranje Comité is opgetogen, verzoeken en dankbetuigingen stromen binnen.
Uit dankbaarheid biedt het personeel Jo Wigmans een oorkonde aan. Daarin wordt Jo Wigmans geprezen en geroemd om zijn veelvuldige, onbaatzuchtige hulp tijdens de oorlogsjaren aan zowel mensen binnen de fabriek als daarbuiten.
Topjaren
De jaren vijftig en zestig zijn de topjaren van het bedrijf. In 1950 en 1959 worden er fabrieksuitbreidingen gerealiseerd. Meer dan honderd personeelsleden heeft de koekfabriek dan in dienst. Tot de vaste afnemers in den lande behoren o.a. de Bijenkorf, Hema, V & D en inkoopcombinaties als Enkabé, de Spar en Vivo. Daarnaast zijn ook talloze kruideniersbedrijven in West-Friesland, maar ook in Amsterdam, vaste afnemers.
Een aantal vertegenwoordigers, met name IJsbrand Schouten, eveneens een zwager van Jo Wigmans en diverse agentschappen over het land verspreid, zorgen voor een steeds grotere omzet. Door de uitbreiding van het koekassortiment kun je overal in winkels de blikken en bussen koek tegenkomen met daarop het handelsembleem van de firma, “Tineke”, genoemd naar de jongste dochter van Jo Wigmans.
Wigmansras
Bij alle drukte en beslommeringen vindt Jo Wigmans genoeg tijd voor zijn grote hobby, de duivensport. Door bepaalde rassen te kruisen, weet Jo een uitzonderlijk goed vliegras te kweken, bij duivenliefhebbers bekend als het “Wigmansras”. Talloos zijn de eerste prijzen die hij behaalt. Als Jo in 1962 besluit met de duivensport te stoppen, hij is dan 65, worden zijn verdiensten voor de duivensport in het blad “Neerlands Postduiven Orgaan” uitvoerig geroemd. Citaat:
“Het allerhoogste wat in de duivensport te bereiken is, heeft hij gehaald, eb en vloed heeft hij nooit gekend. Onafgebroken handhaafde hij zich aan de spits. […] Getraind in de vrije natuur van het rijke Noord-Hollandse polderlandschap vormden zijn duiven aan de Hoornse Hop een bolwerk waarop alle cracks zich de tanden stuk beten, zij waren machteloos tegen dit superieure geweld, ondanks dat de geografische ligging hem parten speelde”.
Jo Wigmans overlijdt plotseling op de vroege Nieuwjaarsmorgen van 1 januari 1969 op 72 jarige leeftijd.
N.B. Eind 1995 worden, na eerder te zijn overgenomen, de gebouwen van koekfabriek Wigmans & Schouten gesloopt en komt op het industrieterrein Van Aalstweg een “Runshoppingcentre”.
Literatuur:
J. Stolk, Bij het afscheid van Jo Wigmans, in: Neerlands Postduivenorgaan, 6 dec. 1962.
J.H.N.W. Raat, De Hoornse Koekfabriek en het levensverhaal van Jo Wigmans in: Oud Hoorn Kwartaalblad van de vereniging Oud Hoorn, 18e jaargang nr.4, 15 december 1996, p. 157-161
Gegevens samengesteld en aangeleverd door: Jaap Raat te Heiloo (2012).
