Groot promotor van het Westfriese dialect
Siem de Haan, de kolenboer en kachelman van de Laanderweg in Heerhugowaard Noord, wordt 4 september 1935 geboren ‘op de Keins’, bij het Mariakapelletje, net ten noorden van Schagen. Kort daarna beginnen zijn ouders in Heerhugowaard De Noord een kolenzaak, in combinatie met een tuinderij. Siem neemt later de kolenhandel over, zijn broers de tuinderij. Hij trouwt in 1964 met Ria de Zeeuw uit Alkmaar. Ze krijgen twee zonen en een dochter. Siem schrijft vanaf zijn jeugd al verhalen en gedichtjes. Hij ontwikkelt zich tot een groot promotor van het Westfries en publiceert diverse boeken en bundels in het dialect. Siem de Haan overlijdt op 14 november 2015.
Het zijn niet alleen kolen en later vooral kachels waar Siem de Haan in handelt. Samen met zijn vrouw Ria bestiert hij ook nog enige jaren een midgetgolfbaan. En die bestaat nog steeds: op het terrein van pannenkoekenrestaurant De Bolle Buik aan de Dreef.
‘Versjes’
Honderden verhalen en gedichtjes schrijft Siem, zowel in het Westfries als in het Nederlands. Die gedichten noemt hij zelf liever ‘versjes’. Met zijn wekelijkse gedichtjes in huis-aan-huisblad De Koerier bouwt hij grote bekendheid op in Heerhugowaard.
Hij publiceert begin jaren tachtig ook zijn bijdragen in ‘de bundel’ – nu het Jaarboek geheten – van het Historisch Genootschap ‘Oud West-Friesland’, thans het Westfries Genootschap. Een selectie daaruit is terug te vinden in het eerste boek (1984) uit een serie van vijf onder de titel ‘Zuks moet je opskroive’. Die eerste uitgave met ‘Westfriese verhale, roime, anekdotes en nag wat kloingoed’ is ter gelegenheid van het zestigjarig bestaan van het Westfries Genootschap.
In 1985 verschijnt Siems eerste bundel ‘Weerom?’, een uitgave vol ‘Roimpies, versies en gedichies’ die hij maakt samen met Nel van Laren-Zwuup uit Wijdenes, ook zo’n promotor van het Westfries.
Hetzelfde jaar is hij mede-oprichter (en meteen ook voorzitter) van de ‘Stichting ter Bevordering van het Creatief Gebruik van het Westfriese dialect’, kortweg de Stichting Creatief Westfries. Veel van de tegenwoordige schrijvers in het Westfriese dialect zijn in de klas bij Siem begonnen.
Skroivendervort
Als in 1988 het eerste nummer van Skroivendervort verschijnt, Westfries kwartaalblad onder auspiciën van Creatief Westfries, staat op de eerste pagina het credo van Siem de Haan:
‘Weerom is 't ons Westfries, weer ik altoid voor kies
Bin't de woorde die zo bekend klinke
Is 't de kleur van de taal, zo apart, zo speciaal
Weer m’n diepste gedachte in dinke?’
Siem beperkt zich niet tot ‘opskroive’, hij zingt ook nostalgische liedjes in het Westfries. Daarvan getuigt de samen met Nel van Laren-Zwuup gemaakte luisterliedjes-elpee/cd ‘As je nei West-Friesland gane’. En daar blijft het niet bij. Tijdens de uitvaart van Siem haalt Ina Broekhuizen-Slot herinneringen op aan de honderden optredens met hun Westfriese programma, in zalen van Texel tot Beverwijk: ‘Mensen geniete leite, zelf geniete, samen lache en samen zinge. In kloine en grôte zale, met as leste lied deurgaans ‘As je nei West-Friesland gane, kom den effies bai me an’.
‘Poepelegointjes’
In de loop der jaren verschijnen diverse boekjes en bundels van Siem de Haan, waaronder enkele uitgaven met een touwtje er door: ‘Dan kun je ze op het toilet hangen’. Ook de titels, zoals ‘Poepelegointjes’ en ‘Op het huisie’ wijzen in die richting. Onder de titel ‘Pleetje’ verschijnt in 2010 zijn laatste boekje.
Naast kleinkunstenaar en dichter is Siem de Haan ook nog amateurhistoricus. Als hij vindt dat de Heerhugowaardse geschiedenis beter opgeschreven moet worden, start hij met twee medestanders de Stichting Historisch Heerhugowaard, die de verhalen uit deze geschiedenis gaat publiceren in het jaarboek ‘De Overhaal’.
Jan Pannekeetprijs
Nadat hij in 2005 onderscheiden is als Lid in de Orde van Oranje-Nassau ontvangt Siem de Haan een jaar later de Jan Pannekeetprijs, vernoemd naar de man die zich jarenlang inzette voor het behoud van de eigen streektaal. 
„Natuurlijk kreeg Siem de Jan Pannekeetprijs van onze Stichting Creatief Westfries en daar was-ie ‘groôsk’ op’’, schrijft Dilly Koetsier-Speets, secretaris van de Stichting, in het Jaarboek 2016 ter nagedachtenis van Siem de Haan. „Hij was een Westfries met kijk op het Westfriese erfgoed, een man die het behoud van het Westfriese dialect hoog in het vaandel had.”
De illusie dat het Westfriese dialect blijft bestaan, had Siem niet, zegt hij in een interview met het Noordhollands Dagblad: „Jongeren spreken tegenwoordig beter Engels dan hun eigen dialect, dus het sterft langzaam uit. Maar wij doen er alles aan om het voor het nageslacht te bewaren. Het zijn prachtige verhalen van oude mensen in heel mooie bewoordingen.”
‘Een creatief Westfries is overleden’, staat er boven de rouwadvertentie in de krant na het heengaan van deze markante Heerhugowaarder op 14 november 2015.
Publicaties (boeken en bundels) onder meer:
Weerom? ‘Roimpies, versies en gedichies’ met Nel van Laren-Zwuup (1985)
Wat roimt mag je zegge! (1993)
Half om half (1997)
Weerom Westfries? (2001)
Westfries Drukwerk (2003)
Hanengekraai (2004)
Poepelegointjes ( 2006)
Op 't huisie (2008)
Pleetje (2010)
‘As je nei West-Friesland gane’: Luisterliedjes-elpee/cd, samen met Nel van Laren-Zwuup. De titelsong staat op: Als Je Nei West-Friesland Gane (YouTube).
Verder een aantal publicaties in Jaarboeken West-Friesland Oud & Nieuw, onder meer gedichten in dialect en het artikel ‘Piet Kroon (Kees Stet) uit Heerhugowaard’ in Jaarboek 2000 (pag. 78-80).
Bronnen:
Website/Jaarboeken Westfries Genootschap.
In memoriam door Gert van der Maten in het Noordhollands Dagblad (16 nov. 2015).
Zie ook: Toespraak uitvaart Siem de Haan, 20 november 2015 Heerhugowaard De Noord.
Luister naar Siem de Haan als ‘voice over’ in: Langedijker Muizen, eerstelingen van het Oosterdel: Langedijker Muizen, eerstelingen van het Oosterdel (YouTube).
Gegevens verzameld en samengesteld door: Peter Smit te Alkmaar (2018).
