Op zaterdag 28 mei hielden we traditiegetrouw weer onze voorjaarsstreekmiddag. Dit keer ontmoetten we elkaar in Andijk. We begonnen in Dorpshuis Café Restaurant Cultura.
Dit jaar wordt op meerdere plaatsen in ons land herdacht dat honderd jaar geleden, van 13 op 14 januari 1916, een watersnoodramp grote delen van ons land trof. Het ging vooral om gebieden gelegen langs de voormalige Zuiderzee. In Andijk kon op het nippertje worden voorkomen dat de dijk als gevolg van de stormvloed doorbrak.
Jan Smit verwelkomt burgemeester Streng bij Cultura. (Foto Frans Leek)
Na mijn openingstoespraak kwam eerst burgemeester Frank Streng van de gemeente Medemblik aan het woord. Hij heette de aanwezigen welkom in zijn gemeente en vertelde onder andere over de onthulling op 13 januari 2016 van het monument bij het Poldermuseum in Andijk als eerbetoon aan de helden die honderd jaar terug wisten te voorkomen dat een groot deel van oostelijk Westfriesland onder water zou komen te staan. Ook stond de burgemeester stil bij de kort geleden in de gemeente geplaatste zogenaamde crashpalen. Het zijn palen in de kleuren rood, wit en blauw met een gestileerde bommenwerper erop en een toelichtingsbord. Dit als eerbetoon aan de bemanningen van in de Tweede Wereldoorlog neergestorte geallieerde bommenwerpers.
Peter Ruitenberg. (Foto Frans Leek)
Peter Ruitenberg las aansluitend in het Westfries een verhaal over de bange januarinacht voor.
Hierna verzorgde de theatergroep Stichting DeBuurtOp een optreden waarbij deze bange januarinacht op een bijzondere manier werd vertolkt met een combinatie van toneel, muziek, beeld en geluid. Met minimale middelen werd met gebruikmaking van de gehele zaal een mooie uitvoering gegeven die bij velen goed in de smaak viel.
Momentopname van het optreden van Stichting DeBuurtOp. (Foto Frans Leek)
Gereformeerde Kerk van Andijk. (Foto Frans Leek)
Na de pauze brachten we een bezoek aan de pas gerestaureerde Gereformeerde Kerk van Andijk. Dit unieke kerkgebouw is gebouwd naar een ontwerp van de bekende architect Egbert Reitsma in de stijl van de Amsterdamse School en in 1930 in gebruik genomen. Bijzonder zijn bijvoorbeeld de gebrandschilderde ramen, het interieur en de kleuren van het schilderwerk. Het gebouw is sinds 1985 een Rijksmonument.
Het interieur van de Gereformeerde Kerk van Andijk. (Foto Frans Leek)
In de kerk werd er op het pas gerenoveerde, oorspronkelijk uit 1892 daterende orgel gespeeld en er werd uitleg gegeven over de bouw en de architectuur van de kerk. Ook de kort geleden afgeronde restauratie van het gebouw kwam aan de orde. De bouw kostte destijds ca. Hfl. 185.000 (ca. € 84.000). De restauratie van wat wel genoemd wordt ‘de gereformeerde kathedraal’ heeft ca. € 4.000.000 gekost. Na de uitleg in de kerkzaal kon het gebouw worden bezichtigd. Wie dat wilde mocht ook de toren beklimmen en een kijkje bij de luidklok nemen. In een nevenruimte van de kerk sloten we de geslaagde middag af met een hapje en een drankje.
Jan Smit
Gebrandschilderde ramen in de Gereformeerde Kerk van Andijk. (Foto Frans Leek)
Het Nationaal Comité ‘Vier en vijf mei’ voert campagne onder het motto ‘Geef vrijheid door’.
Ook in Westfriesland is weer volop aan deze oproep gehoor gegeven. Van Alkmaar tot Enkhuizen waren er herdenkingen en vieringen.
Hil Postma en Peter Sasburg van Stichting Leven in Vrijheid en burgemeester Frank Streng voor de onthulling van de crashpaal aan de Vleetweg in Andijk. (Foto Jan Smit)
In Hoorn was er al op 20 april een bijeenkomst in de Oosterkerk. Deze was georganiseerd door het Comité 40-45 Hoorn en Stichting Kerkmeijer de Regt. Het was een indrukwekkend gebeuren. Na het welkomstwoord van Eddy Boom, de voorzitter van het comité, werden er acht eigentijdse zelfgemaakte ‘monumenten’ onthuld en toegelicht door leerlingen van Hoornse basisscholen. Als onderwerp voor hun creatie kozen de scholen de actualiteit. Het ging over de miljoenen mensen die vandaag de dag op de vlucht zijn vanwege oorlog en terreurdreiging, over ongastvrijheid, discriminatie en wat er van ons verwacht wordt: gastvrijheid, gelijke behandeling en het delen van onze welvaart met de vluchtelingen.
Dat kwam ook terug in het gedicht van de kersverse Hoornse kinderstadsdichter Sarah van der Hoek. Zij droeg haar gedicht ‘Afscheid van mijn land’ voor. Ze hield de aanwezigen voor dat de geschiedenis zich herhaalt. Daarmee trok zij de lijn van de Tweede Wereldoorlog door naar hedendaagse gebeurtenissen.
De onthulling van de crashpaal. (Foto Jan Smit)
Hierna werd een voorproefje gegeven van een documentaire over de executie van vijf mannen op 4 januari 1945 op het Kerkplein in Hoorn. Dit als vergeldingsactie voor het doodschieten van een lid van de Sicherheitsdienst op 30 december 1944 door leden van de ondergrondse. Wethouder Samir Bashara kreeg het eerste exemplaar van het boek ‘Hoorn in de verdrukking 1940-1945’ uit handen van Nelleke Huisman, de voorzitter van Stichting Kerkmeijer de Regt. Het is het oorlogsdagboek van Christina Kerkmeijer-De Regt, overwegend met foto's van J.D. Osinga Sr. De vrouw van ons in 1956 overleden erelid J.C. Kerkmeijer schreef zelf daarover: “Vele gebeurtenissen worden in oorlogstijd niet in de couranten vermeld en later zal men daardoor een niet geheel juist beeld krijgen van de werkelijke toestand en van wat er in de burgers omging. Ik vertel hier alleen wat ik zelf meegemaakt heb; er wordt zoveel gepraat en overdreven; veel verhalen zijn zo fantastisch, dat men er toe komt alleen te geloven wat men met eigen ogen gezien heeft.” Het dagboek is op een toegankelijke wijze geschreven en door de mooie bijpassende foto's een waardevolle bijdrage aan de lokale geschiedschrijving.
Het ophangen van de krans. (Foto Jan Smit)
De Stichting Leven in Vrijheid heeft samen met de gemeente Medemblik het initiatief genomen voor het project ‘Sporen van de luchtoorlog’. Op in eerste instantie zes plaatsen in de gemeente worden zogenaamde crashpalen geplaatst. Het zijn palen in de kleuren rood, wit en blauw met een gestileerde bommenwerper erop en een toelichtingsbord. De palen komen in de plaatsen Medemblik, Wervershoof, Andijk (twee stuks), Twisk en Opperdoes op plekken waar geen oorlogsmonument is opgericht. De officiële start was op 21 april op de Vleetweg in Andijk waar op 26 maart 1942 een Britse bommenwerper neerstortte en zes jonge mannen omkwamen. Samen met leerlingen van groep 8 van basisschool de Piramide in Andijk onthulde burgemeester Frank Streng het monument en er werd een krans van rode klaprozen gelegd. De school is gevraagd het monument te adopteren. Een mooie manier om vrijheid door te geven aan de jeugd.
Groep 8 van basisschool de Piramide en burgemeester Streng. (Foto Jan Smit)
Dan waren er ook nog op tal van plaatsen de jaarlijks terugkerende herdenkingen bij de monumenten voor oorlogsslachtoffers. Zelf probeer ik altijd aanwezig te zijn bij de herdenkingsplechtigheid in Nibbixwoud. Bij het monument aan Bessie (het voormalige gemeentehuis) hangt een gedenkplaat met onder andere de namen van twee van mijn ooms Nicolaas van Klaveren en Krijn van Klaveren. Ik heb ze nooit gekend, maar door de verhalen over hen leven zij ook in mijn gedachten voort.
Het toelichtingsbord bij de crashpaal. (Foto Jan Smit)
Gelukkig mogen we ook vieren, we zijn immers al weer meer dan zeventig jaar bevrijd. In Alkmaar deed men dat met een bevrijdingsfestival. Dit jaar was het thema: ‘vluchtelingen’ Ook in ons relatief veilige Westfriesland kunnen we niet om de grote wereldproblemen heen.
Jan Smit
Gedenkplaat bij Bessie in Nibbixwoud. (Foto Jan Smit)
Op zaterdag 9 april was het weer tijd voor de commissiemiddag. Het is een goede gewoonte dat vertegenwoordigers van het bestuur van het Westfries Genootschap, commissieleden en bestuursleden van de met het Westfries Genootschap samenwerkende stichtingen en vereniging elkaar ontmoeten. Dit keer kwamen we bij elkaar in de Schuilhoeve in Grootebroek, een gebouw dat eigendom is van de Stichting Hervormd Weeshuis.
De Schuilhoeve voorzijde. (Foto Jan Smit)
Het is belangrijk dat bestuurs- en commissieleden elkaar kennen en elkaar regelmatig ontmoeten en op de hoogte blijven van de zaken waar een ieder mee bezig is.
De belangrijkste bespreekpunten die door het bestuur van het Westfries Genootschap geagendeerd waren, zijn onderwerpen die voortkomen uit het Beleidsplan 2014-2018:
a. Hoe brengen we het Westfries Genootschap op een nieuwe manier onder de aandacht van een groot publiek?
b. Vergroting van het aantal bedrijfslidmaatschappen.
Met name bij het eerste punt stonden we uitgebreid stil.
De Schuilhoeve zijaanzicht. (Foto Jan Smit)
Het aanbod van informatie en producten is in onze tijd heel groot. We leven in een vluchtige tijd, waarin veel mensen steeds op zoek gaan naar wat nieuws en mensen minder dan vroeger bereid zijn om zich te binden en voor langere tijd vast te leggen. Het aangaan van lidmaatschappen en het afsluiten van abonnementen zijn niet meer vanzelfsprekend. Er is sprake van vluchtige contacten, we zitten in een belevingscultuur.
Een ontspannen moment tijdens de commissiemiddag, van links naar rechts: Pieter van den Berge, Peter Koopman en Mieke Peetoom-Slooves. (Foto Frans Leek)
Een goede communicatie en een heldere boodschap zijn van levensbelang. Voor een goede communicatie volstaan voor onze vereniging de oude vertrouwde middelen als een jaarboek, een kwartaalblad en een nieuwsbrief niet meer. Deze zijn nog steeds van grote waarde, maar er is meer nodig. Het bestuur beseft zich dat terdege. Gelukkig gebeurt er best al het een en ander. We beschikken bijvoorbeeld over een prachtige website die we steeds meer willen gaan inzetten voor het verspreiden van kennis en informatie. Om meer en betere communicatie via e-mail mogelijk te maken hebben we onlangs een nieuw e-mailprogramma aangeschaft. Een paar jaar terug hebben wij het boek Geheimen van de Dijk gepresenteerd met daaraan gekoppeld geocaching. Met behulp van een mobiele telefoon of een speciaal apparaat met GPS faciliteiten kunnen de op diverse aan de Westfriese Omringdijk gelegen plaatsen verstopte schatkistjes worden opgezocht. Een aantrekkelijke activiteit voor jong en oud.
Gevelsteen van het oude weeshuis. (Foto Frans Leek)
De Commissie Geschiedschrijving is aan het onderzoeken of het uitgeven van een traditioneel boek nog wel het geëigende middel is om een groot publiek te bereiken. Er wordt naar andere publicatievormen gezocht waarbij beeld en geluid en onze website een rol moeten spelen. Ook overweegt het bestuur om in de toekomst bij evenementen middelen als Facebook en Twitter in te zetten.
Tegeltableau in de hal van de Schuilhoeve. (Foto Jan Smit)
Op zaterdag 8 april 2017 zal in Hotel van der Valk in Hoorn de Westfrieslanddag worden georganiseerd. Het moet een gezellige, leerzame maar vooral actieve Westfriese markt worden. Op deze markt zullen het Westfries Genootschap, de commissies, de stichtingen en de vereniging zich op een vernieuwende wijze presenteren. Niet alleen door achter een kraampje te gaan staan, maar ook door bijvoorbeeld korte workshops te geven, of andere manieren waardoor het publiek actief kan kennisnemen van de diversiteit van het Westfries Genootschap. Het moet een aantrekkelijke dag worden voor het hele gezin, waar niet alleen het Westfries Genootschap en de commissies zich laten zien, maar ook ruimte is voor derden die een bijzondere of innovatieve kant van Westfriesland kunnen tonen. Doelstelling van deze dag is om zo veel mogelijk nieuwe leden te werven.
Een kijkje in de regentenkamer. (Foto Frans Leek)
Gedenksteen voor de in 2011 afgeronde restauratie. (Foto Jan Smit)
Na de pauze vertelde ons bestuurslid Piet Zwaan, tevens bestuurslid van de Stichting Hervormd Weeshuis, over de geschiedenis van de Schuilhoeve. Al in 1575 werd er op deze plek een weeshuis gesticht waar ook enige andere ‘miserabele personen’ onderdak konden krijgen. Aangenomen wordt dat de Schuilhoeve gebouwd is op de fundamenten van een veertiende-eeuws klooster van de Franciscanessen. Het huidige gebouw met zijn strakke voorgevel en daarachter een grote stolpboerderij met een dubbel vierkant dateert waarschijnlijk uit het jaar 1758. Tegenwoordig wordt het voormalige weeshuis gehuurd door Stichting Parlan, een organisatie voor jeugdhulp die er ongeveer tien jongeren opvangt. Deze jongeren verblijven daar intern. Op het terrein is ook een nieuw gebouw gesticht als centrum voor dagopvang van jongeren. Na de toelichting van Piet Zwaan kregen we een rondleiding door de in 2011 fraai gerestaureerde gebouwen.
Met een hapje en een drankje sloten we deze geslaagde en gezellige commissiemiddag af.
Jan Smit
Poortje naast de Schuilhoeve. (Foto Jan Smit)
In 2016 is het honderd jaar geleden dat de veiling Zuiderkogge in Hem werd opgericht.
Voor de Historische Vereniging Suyder Cogge was dit aanleiding om in het jaarboek 2015 dat dit voorjaar is verschenen een uitgebreid artikel aan de geschiedenis van deze veiling te wijden. Op 2 en 3 april was er een tentoonstelling over deze veiling in cultureel centrum de Triangel in Venhuizen. Daar waren ook diverse gebruiksvoorwerpen tentoongesteld.
Klemwagen en bascule. (Foto Jan Smit)
Veiling Zuiderkogge was niet de eerste veiling met het systeem van bij afslag verkopen van agrarische producten. De landelijke primeur van het bij afslag verkopen van aardappelen, groenten en fruit had de veiling in Broek op Langedijk in 1887. In 1903 werd in Broek op Langedijk de veilingklok geïntroduceerd. Noord-Holland was in die tijd een productiegebied bij uitstek voor de genoemde producten. Ook in veel andere plaatsen werd een veiling gesticht.
Perenmaat. (Foto Jan Smit)
De veilingen waren van groot belang voor het wel en wee van de aangesloten tuinders en hun gezinnen. Maar niet alleen voor hen: ook voor het personeel van de veilingen, de handel, de toeleveranciers en dienstverlenende bedrijven zoals vrachtvaarders en vrachtrijders. Als het goed ging op de veiling, pikten ook de plaatselijke middenstanders een graantje mee. Als de tuinders genoeg geld verdienden schaften ze nieuwe gereedschappen en werktuigen aan. Maar ook de plaatselijke winkelier die huishoudelijke apparaten verkocht profiteerde mee.
Bushels voor bessen en mand voor perenplukken. (Foto Jan Smit)
De veilingen waren veelal opgezet door coöperatieve verenigingen. In de namen van de veilingen klonk soms iets door van het grote belang van een veiling voor de leden. Voorbeelden daarvan zijn: Ons Belang (Opperdoes) en Op Hoop van Zegen (Blokker).
Het aanbod van producten op de veiling was mede afhankelijk van de plaats waar deze gevestigd was. Veiling De Tuinbouw in Grootebroek verkocht veel bloemkool, de veiling in Opperdoes was bekend om de vroege aardappel de Opperdoezer Ronde, de veilingen in Zwaag en Blokker om het fruit en in Broek op Langedijk vond je niet alleen vroege aardappelen, maar ook veel kool. In Bovenkarspel ontstond de bloembollenveiling West-Friesland.
De veilingklok in de afmijnzaal in Zwaagdijk in 1996. (Foto Jan Smit)
Uit mijn jeugd in Opperdoes herinner ik me nog dat de gang van zaken op de veiling in veel tuindersgezinnen het gesprek van de dag was. Een belangrijke vraag was: ‘Het je al wat van de markt hoord?’ Niet alleen was de hoogte van de prijs belangrijk, maar ook de vraag of ‘de proize reze of zakte’ en of iemand de ‘hougste of de leigste markt’ had.
In de loop van de jaren zijn de veilingen in Westfriesland verdwenen door sluiting of fusie. Op 11 november 1983 werd de nieuwbouw van de toen nieuwe veiling Coöperatieve Groente-en Fruitveiling West-Friesland Oost B.A. (kortweg WFO) in Zwaagdijk officieel in gebruik genomen. Het vormde de afronding van een fusie van een zevental veilingen in West-Friesland Oost die in 1979 plaatsvond. Daaronder ook veiling Zuiderkogge. In 1988 fuseerde deze fusieveiling met de veiling Langedijk en Omstreken en in 1992 volgde een fusie met veiling Kennemerland. In 1996 ging de WFO samen met acht andere grote veilingen uit ons land op in de nieuwe coöperatie Voedingstuinbouw Nederland, (kortweg VTN), nu The Greenery. Bloembollenveiling West-Friesland was al veel eerder gefuseerd en opgegaan in de C.N.B. In Westfriesland draaien er sinds 2 november 2001 geen veilingklokken meer. Wat overblijft is de herinnering.
Een tuindersschuit bij Museum Broeker Veiling. (Foto Jan Smit)
Dat de geschiedenis van onze vroegere veilingen nog in veel harten leeft blijkt wel uit de grote belangstelling voor de tentoonstelling over de veiling Zuiderkogge. Verder mogen we ons in Westfriesland gelukkig prijzen met Museum Broeker Veiling in Broek op Langedijk. Daar is onder andere te zien hoe vroeger een doorvaartveiling en een veilingklok functioneerden. Voor mij is dit museum een eerbetoon aan het instituut veiling waar agrarisch Westfriesland veel aan te danken heeft.
Jan Smit
Van 24 tot en met 28 februari werd in het Vereenigingsgebouw in Bovenkarspel al weer voor het derde jaar achter elkaar de Westfriese mini Flora gehouden. Dit jaar was het thema: De Westfriese Omringdijk. De naam van het evenement herinnert aan de Westfriese Flora. De Westfriese Flora was jarenlang de grootste overdekte bolbloemententoonstelling ter wereld. In hoogtijdagen trok de ‘Floor’ soms wel 100.000 bezoekers. De jarenlang gehanteerde slagzin ‘De lente begint in Bovenkarspel’ was bij velen bekend. In 1929 besloten drie bloembollenkwekersverenigingen een gezamenlijke vaktentoonstelling te organiseren. Kennisuitwisseling tussen de kwekers en prijzen voor de beste bloemen stonden centraal. De eerste bijeenkomst was in 1929 in 't Wapen van Bovenkarspel. Na de Tweede Wereldoorlog werd de tentoonstelling gehouden in de veilinghallen in Bovenkarspel. De tentoonstelling groeide uit tot een groot evenement met onder andere stamboekvee, een huishoudbeurs, modeshows en diverse optredens.
De Westfriese Omringdijk is tegenwoordig een belangrijke toeristische attractie. (Foto Jan Smit)
In 1999 kwamen door een legionella besmetting 32 mensen om het leven en werden 206 mensen ernstig ziek. In verband daarmee werd de tentoonstelling in 2000 niet gehouden.
In 2002 kreeg het evenement een nieuwe naam: Holland Flowers Festival en van 2004 tot en met 2011 werd het gehouden in andere plaatsen dan Bovenkarspel. In 2011 was dat zelfs even buiten Westfriesland en wel bij Agriport in de Wieringermeer. In 2012 en 2013 waren de veilinghallen in Bovenkarspel wel weer beschikbaar, maar achteraf bleek 2013 het laatste jaar te zijn van het festival dat toen inmiddels Holland Food and Flowers Festival heette.
De bloemenkwekers lieten het er niet bij zitten en organiseerden vanaf 2014 vaktentoonstellingen bij de proeftuin in Zwaagdijk. Deze zijn vooral bedoeld voor de bloemenbranche zelf (kwekers en handel), maar ook het publiek mag op speciaal daarvoor bestemde dagen een kijkje nemen bij de bloemenpracht. Door een grote groep enthousiaste vrijwilligers is eveneens in 2014 de eerste Westfriese mini Flora georganiseerd.
Een deel van de door diverse kwekers ingezonden bloemen. (Foto Jan Smit)
Ook dit jaar kon het publiek dank zij het organisatiecomité (waaronder ons bestuurslid Piet Zwaan), bloembollenkwekers, sponsors en de medewerking van organisaties zoals Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier, het Westfries Archief en het Westfries Genootschap gedurende drie dagen gratis dit prachtige evenement bezoeken. Er was van alles te zien. Niet alleen bloemen, maar ook schilderijen en uitbeeldingen van kenmerkende elementen van diverse plaatsen die aan de Westfriese Omringdijk zijn gelegen. Daarnaast waren er films, een consumentenbeurs en diverse muzikale optredens.
Westfriesland op een schilderij van Wil Stroomer-Sjerps. (Foto Jan Smit)
Bij de evacuatiezolder kwam de vraag welke drie dingen je mee naar boven moet nemen als na een dijkdoorbraak het water om je heen snel stijgt. Een goede keus was water in een fles, voedsel in blik en een knijpkat om in het donker nog wat te kunnen zien.
Afbeelding van de dijkwerker in Onderdijk. (Foto Jan Smit)
Op vrijdag 26 februari verzorgde onze Commissie Kap en Dek een kostuumshow met als onderwerp 500 jaar klederdracht in Westfriesland en op zaterdag 27 februari doopte onze oud-voorzitter Ina Broekhuizen-Slot de tulp Real Love van M. Boots Bloembollenselctie B.V. uit Hem.
Westfriesland is ook een belangrijk productiegebied van groenten en fruit. (Foto Jan Smit)
Dankzij de Westfriese mini Flora blijft de herinnering aan de vermaarde Westfriese Flora bestaan en kan het grote publiek ook nu nog ervaren hoe de lente in Bovenkarspel begint.
De vooraanstaande Westfriese bloembollensector mag best af en toe in het zonnetje gezet worden!
Jan Smit
De door Ina Broekhuizen gedoopte tulp Real Love. (Foto Jan Smit)
Het is een activiteit waar we altijd vol verwachting naar uitkijken: de jaarlijks door onze commissie Kap en Dek georganiseerde slotmiddag van de cursussen en veiling van sieraden, kleding, antiek en curiosa. Traditiegetrouw is dit op de eerste zaterdag van februari. Dit jaar was dat op 6 februari en het evenement werd zo als gewoonlijk gehouden in het nog niet zo lang geleden gerenoveerde dorpshuis De Ridder Sint Joris in Berkhout.
Samen op de foto voorafgaand aan de show. Van links naar rechts: Sonja Wansinck, Els Haakma en Yvonne Warmenhoven. (Foto Jan Smit)
In het afgelopen seizoen 2015/2016 organiseerde de commissie net als in voorgaande jaren cursussen kostuum en kap naaien, boerenhoedjes opknappen en hullen plooien. Gelukkig was er weer voldoende belangstelling voor deze cursussen. Zo waren er bijvoorbeeld maar liefst twaalf cursisten die nieuwe kostuums hebben genaaid onder begeleiding van cursusleidster Dirkje Snijders.
Margo Haakma verkoopt de veilinglijsten. (Foto Jan Smit)
De middag werd geopend door de voorzitter van de commissie, Barbara Zweet-Donker. Zij verwelkomde de in groten getale naar Berkhout gekomen aanwezigen. Zij moest helaas melding maken van het feit dat veilingmeester Fred Gutker na twintig jaar door een ernstige ziekte gedwongen was om te stoppen met het werk dat hij al die jaren met veel inzet heeft gedaan. Gelukkig is de commissie er in geslaagd een opvolger te vinden in de persoon van Robert Dol.
Het veilingaanbod wordt overzichtelijk gepresenteerd. (Foto Jan Smit)
Na de opening mocht ik als voorzitter van het Westfries Genootschap het woord voeren. Ik heb onder meer het volgende gezegd: “Vandaag staat het werk van onze commissie Kap en Dek centraal. Deze commissie is een heel actieve commissie die met haar activiteiten een groot publiek bereikt en een van de visitekaartjes is van het Westfries Genootschap. Het bestuur is daar heel blij mee. Het is belangrijk dat de kennis over de streekdracht en de sieraden behouden blijft en overgedragen wordt. Met haar cursussen zoals kostuumnaaien, kap naaien en opzetten en boerenhoedjes opknappen levert de commissie daar een grote bijdrage aan.
Ik wil de commissie daarvoor bedanken en om het op zijn Westfries te zeggen: ik bin groôsk op jolle”.
Veel publiek. (Foto Jan Smit)
In haar inleiding op de kostuumshow ging Dirkje Snijders in op de voorbereidingen van het maken van de kostuums. Vaak wordt als basis voor het tekenen van het patroon voor een nieuw kostuum een oude foto gebruikt. Behalve de juiste stofkeuze is ook belangrijk dat de hoofdtooi en de sieraden die gedragen worden, passen bij de periode waaruit het kostuum dateert. Het maken van ondergoed bij het nieuwe kostuum wordt door de cursusleiding niet verplicht gesteld, maar als de cursist dat wil, dan moet dat gebeuren voordat het kostuum wordt genaaid. Na de algemene toelichting vertelde mevrouw Snijders van elk kostuum dat geshowd werd de bijzonderheden, soms aangevuld met informatie over de sieraden en de accessoires. Een grote prestatie leverde commissielid Lies Smit, die maar liefst drie nieuwe kostuums vervaardigde, een voor haar zelf en twee voor anderen.
Het publiek genoot van de show en er werden talloze foto's gemaakt.
Na de show en de aansluitende pauze volgde de veiling. Er waren maar liefst 154 kavels, die helaas niet allemaal werden verkocht.
Jan Smit
Yvonne Warmenhoven in de daagse dracht. (Foto Jan Smit)
In de eerste twee weken van 1916 was als gevolg van krachtige tot stormachtige (zuid)westenwinden de waterstand in de Noordzee en de toenmalige Zuiderzee ca. 30-70 cm hoger dan gewoonlijk. Op 11 januari stak er een noordwesterstorm op en een dag later op 12 januari kwam er een krachtige wind vanuit het westen en zuidwesten. Zodoende kon het hoogstaande water in de Zuiderzee niet terugstromen naar de Noordzee. Op sommige plaatsen aan de Noordzeekust en in het Zuiderzeegebied steeg het water op 13 januari wel tot 3 meter boven NAP (Normaal Amsterdams Peil). In de nacht van 13 op 14 januari stak er een zware noordwesterstorm op. Het gevolg was dat op veel plaatsen de dijken bedreigd werden en soms ook doorbraken. In Andijk wisten een aantal bewoners in de stormnacht van 13 op 14 januari met zandzakken en grote dekzeilen op het nippertje te voorkomen dat de dijk doorbrak.
De voormalige Buurtjeskerk. (Foto Jan Smit)
Op uitnodiging van de gemeente Medemblik en het Poldermuseum in Andijk woonde ik als voorzitter van het Westfries Genootschap de herdenking op de avond van 13 januari 2016 bij.
We werden ontvangen in Restaurant Het Kerkje, de voormalige Buurtjeskerk. Na het eten van soep en brood gingen we te voet naar het Poldermuseum dat bij de Westfriese Omringdijk ligt. Daar waren we getuige van een theatrale voorstelling van de gebeurtenissen van honderd jaar geleden. Het geheel speelde zich af op en onderaan de dijk. In tegenstelling tot honderd jaar terug was het gelukkig rustig weer en bovendien was het droog. Het was een mooie voorstelling waarbij mij vooral trof de combinatie van het via een geluidsinstallatie ten gehore gebrachte geluid van harde wind en dat van de noodklok. Wat mij betreft verdienen Stichting De Buurt Op die het stuk uitvoerde, evenals de 180 scholieren en alle andere vrijwilligers die meededen een groot compliment. De kracht van zo'n activiteit is dat velen uit het dorp en de nabije omgeving erbij betrokken zijn, hetzij als deelnemer aan de uitvoering, hetzij bij de voorbereidingen of als toeschouwer. De schoolkinderen zongen aan het slot een lied met de woorden: “Geef niet op, al stijgt het water snel. Geef niet op, al lijkt de nacht zo lang.”
Stolp gelegen aan het Buurtje. (Foto Jan Smit)
Burgemeester Streng van de gemeente Medemblik onthulde samen met twee schoolkinderen een monument. Het is een blok graniet van ongeveer 4.200 kilogram met daarop de tekst: ‘Als eerbetoon aan de dappere Andijkers die in de nacht van 13-14 januari 1916 met vereende krachten deze dijk wisten te behouden en West-Friesland hebben behoed voor een overstromingsramp.’
Als de dijk bij Andijk doorgebroken was dan zou volgens het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier de complete oostelijke helft van Westfriesland tot de Langereis en de oostelijke ringdijk van de Heerhugowaard gevaar hebben gelopen om ondergestroomd te worden.
Het monument. (Foto Jan Smit)
Na de onthulling werd in het Poldermuseum de tentoonstelling ‘Stormnacht 1916’ geopend door Rob Veenman, loco-dijkgraaf van het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier.
Uit zijn toespraak en dat van een woordvoerder van de Provincie Noord-Holland bleek dat er een omslag gekomen is in het beschermen van ons land tegen de gevolgen van een stijgende zeespiegel en een inklinkende bodem. Vroeger werden er plannen gemaakt en uitgevoerd naar aanleiding van rampen zoals die van 1916 en de watersnoodramp van 1953. Nu probeert men aan de hand van modellen en berekeningen vooruit te kijken en door bijvoorbeeld dijkverzwaring en kustversterking te voorkomen dat zich in de toekomst nog een watersnoodramp voordoet.
Peter Ruitenberg presenteerde met een toespraak in het Westfries de heruitgave van zijn boek uit 1988: ‘De bange januarinacht’. In deze heruitgave zijn aan de oorspronkelijke inhoud vijftig foto's toegevoegd die het mooie boekje nog waardevoller maken. Het eerste exemplaar werd overhandigd aan Siem Kieft.
Jan Smit
Het Poldermuseum. (Foto Jan Smit)
Ik schrijf deze aflevering van Uit en Thuis in de week voor de kerstdagen. Nog even en dan is het jaar 2016 weer voorbij. Het Westfries Genootschap kijkt terug op een aantal geslaagde activiteiten zoals de voorjaarsstreekmiddag in Andijk, de Westfriezendag in Schagen en de najaarsstreekmiddag in Wieringerwerf. Dit jaar waren voor het eerst alle afbeeldingen in ons jaarboek West-Friesland Oud & Nieuw voor zo ver mogelijk in kleur. Een ander hoogtepunt was de presentatie van de leskist voor de groepen 7 en 8 van het basisonderwijs in Andijk op 27 juni.
Tijdens de voorjaarsstreekmiddag bezochten we de Gereformeerde Kerk in Andijk. (Foto Jan Smit)
Op 6 maart 2013 stelde het bestuur het beleidsplan voor de periode 2014 tot en met 2018 vast.
Veel van de doelstellingen uit dit beleidsplan zijn inmiddels gerealiseerd, andere blijken helaas moeilijk realiseerbaar. Ik licht er een paar punten uit.
Wij hebben uitvoering gegeven aan het voornemen tot het intensiveren en verbeteren van de contacten met de plaatselijke historische verenigingen in Westfriesland. Voor elke plaatselijke historische vereniging is uit ons bestuur een contactpersoon benoemd. Met een aantal historische verenigingen hebben wij goede contacten opgebouwd, bij andere lukt dat minder goed. Sommige zijn vooral gericht op hun eigen lokale historie en activiteiten en minder op bovenplaatselijke zaken. Mogelijk speelt hierbij ook het gebrek aan voldoende menskracht een rol.
Een van de excursies op de Westfriezendag was een bezoek aan Alkmaar. (Foto Petra Tromp)
Ons idee om samenwerkingsovereenkomsten te sluiten met aanverwante organisaties is niet realiseerbaar. Goede persoonlijke contacten met bestuursleden van de verschillende organisaties en overleg zijn wel mogelijk. Samenwerking moet vooral gezocht worden op incidentele basis als zich omstandigheden voordoen die om gezamenlijke actie vragen.
Het nieuwe jaarboek werd gepresenteerd in de Zuidermeer. Op de foto een fraaie stolp aan de Koggeweg. (Foto Jan Smit)
In het beleidsplan was er ook de nodige aandacht voor jeugd en jongeren. Het is gebleken dat het niet eenvoudig is om iets voor jeugd en jongeren te organiseren. Het oprichten van een jeugdafdeling zit er dan ook niet in. Wij zijn tot de conclusie gekomen dat de beste manier om de jeugd te bereiken de weg via het onderwijs is. De nieuwe leskist is een succes, Er is veel vraag naar. Het is belangrijk dat kinderen zich al op jonge leeftijd gaan interesseren voor de cultuur en de historie van hun eigen omgeving. Jong geleerd is oud gedaan zegt het spreekwoord. Hopelijk leiden de inspanningen van nu ertoe dat er ook in de wat verder gelegen toekomst mensen zullen zijn die zich inzetten voor het behoud van de cultuurhistorie van Westfriesland.
Bestuurslid Netty Zander tijdens de presentatie in Andijk van de door haar ontwikkelde leskist. (Foto Jan Smit)
Wij hebben ook gekeken naar de mogelijkheden om andere inkomstenbronnen te verwerven dan de contributies van onze leden. Dat valt nog niet eens mee. Omdat het bestuur er niet voor voelt om reclame op onze website toe te laten, blijven over de verkoop van artikelen en sponsoring van projecten. Vermarkten van onze kennis, dus geld vragen voor onze informatie is in de praktijk niet of nauwelijks haalbaar. Onze doelstelling is om zo veel mogelijk mensen op een verantwoorde en gedegen manier te informeren over de cultuurhistorie van Westfriesland en daarvoor geen onnodige drempels op te werpen. Het inzetten van onze mooie website is een prima middel gebleken om het grote publiek te bereiken. Waar mogelijk en zinvol proberen wij ook de nieuwe sociale media in te zetten.
Boerenkool in Opperdoes. Voor veel mensen een winterse lekkernij. (Foto Jan Smit)
Een van de belangrijkste punten uit ons lopende beleidsplan is het werven van nieuwe leden. Helaas moeten we vaststellen dat het niet lukt om via ondernemersverenigingen in contact te komen met potentiele nieuwe bedrijfsleden. We moeten ook constateren dat lang niet alle Westfriese gemeenten lid zijn van het Westfries Genootschap en dat sommige gemeenten die wel lid zijn bedanken vanwege bezuinigingen. Het is verbazend hoe weinig sommige gemeenten over hebben voor de Westfriese cultuurhistorie terwijl men aan de andere kant er alles aan doet om diezelfde cultuurhistorie van gebied onder de aandacht te brengen van de toeristen. Wij zullen onze pijlen dan ook vooral moeten richten op het werven van nieuwe ‘gewone’ leden.
Dorpskerk in Opperdoes. Gebouwd in 1530 als vervanger van de in 1517 door Grote Pier en zijn mannen verwoeste kerk. (Foto Jan Smit)
Het is niet mijn bedoeling om deze laatste Uit en Thuis van 2016 in mineur af te sluiten.
Bij een jaarwisseling hoort traditiegetrouw ook het maken van plannen voor het nieuwe jaar.
Twee daarvan licht ik er graag even uit.
Als uitwerking van het aandachtspunt ledenwerving in ons beleidsplan organiseren we de Westfrieslanddag op 8 april 2017. Een dag waarop het belangrijke werk van onze vereniging, de commissies, de stichtingen en de Vereniging van Westfriese Monumentale Kerken onder de aandacht van een breed publiek wordt gebracht. Het wordt een dag met een mooi programma voor het hele gezin, voor jong en oud. Ook mensen die nu al lid zijn van onze vereniging, zijn van harte welkom.
Daarnaast wil het Westfries Genootschap samen met het Westfries Archief in samenwerking met onder andere plaatselijke historische verenigingen in 2017 enkele activiteiten organiseren ter gelegenheid van het feit dat het volgend jaar 500 jaar geleden is dat Grote Pier met de Arumer Zwarte Hoop plunderend en brandstichtend door Westfriesland trok.
Namens het bestuur wens ik u alle goeds toe voor 2017.
Jan Smit