Het was crisistijd en vaak werden de voetbalclubs opgericht ter bestrijding van de algehele malaise.
In veel dorpen was de pastoor van de kerk initiatiefnemer of in elk geval welwillend. Veel van de eerste velden lagen dan ook op het terrein van de kerk. Maar vaak ook werden de voetballers bijeengebracht door een sociaal bewogen dorpsfiguur, de onderwijzer bijvoorbeeld, en stelde een sympathiserende boer zijn weiland beschikbaar. Vaak moesten de schapen of koeien er af worden gejaagd voordat het spel kon beginnen.
Een bijzondere elftalfoto uit 1934 op het veld van de roemruchte Enkhuizer voetbalclub ‘West-Frisia’. Om de clubkas te spekken organiseerde het bestuur een damesvoetbalwedstrijd tegen een vrouwenteam uit het naburige Andijk. In West-Friesland was dat nog niet eerder vertoond. (P.M. Rooker, Enkhuizen)Eigen voetbalbond
Voetballen was en is in deze regio populair, maar de vroege Westfriese clubs werden smalend bekeken door de bestuurderen van de deftige Noordhollandse Voetbal Bond (NHVB), die al in 1902 opgericht was. Nou, dachten ze in West-Friesland, “dan beginnen we toch lekker voor onszelf”. Op 19 november 1921 werd door het initiatief van Niedorper Dirk Breebaart de Westfriese Voetbal Bond (WFVB) opgericht en bijna meteen draaide er een competitie tussen clubs uit die omgeving.
Aanvankelijk in een klein gebied, maar later sloten Medemblik, oostelijk West-Friesland, de Duinstreek en de Langedijk zich aan. Dat werd de NHVB te gortig. De bond verbood zijn clubs op straffe van een boete tegen een WFVB-club te spelen. Dat werd meteen de doodsteek voor de Westfriezen en in 1926 werd de WFVB opgenomen in de Noordhollandse bond.
Voor een voetbalwedstrijd reisden veel dorpelingen hun spelers achterna en zo maakten de Westfriezen uit verschillende streken kennis met elkaar. Duizenden toeschouwers, vooral bij belangrijke wedstrijden, waren geen uitzondering. In de jaren dertig trok een wedstrijd om promotie naar de KNVB tussen MFC uit Medemblik en Nieuwe Niedorp naar schatting 2.500 toeschouwers.
Maar voetbal was in het nuchtere West-Friesland geen halszaak. Vaak kwam het voor dat, wanneer een wedstrijd wat uitliep, een paar spelers het veld verlieten. Het was ‘melkerstoid’ en dan kon die bal rollen wat-ie wilde; de koeien konden niet wachten. Dat in de vroege jaren dertig veel clubs werden opgericht, betekende niet dat ze allemaal tegen elkaar voetbalden. Behalve de KNVB was er de katholieke tegenhanger DHVB, de Diocesane Haarlemse Voetbal Bond. Werd je bij deze bond kampioen, dan promoveerde je naar de ICVB, de landelijke katholieke voetbalbond. In 1940 fuseerden de KNVB en de ICVE.
Piet Spaander maakte zes jaar lang met de Obdammer club OKB (Op Klompen Begonnen) West-Friesland onveilig. De club was in 1930 opgericht maar had geen eigen veld. Een ‘toerploeg’ heette dat, ze speelden alleen uitwedstrijden. Hij herinnerde zich dat het veld bij TFC in Twisk een lage en een hoge kant had, zodat de bal steeds schuin rolde. Ergens op het veld stond ook nog een ronde schuur, daar moest je omheen of overheen. Later moest hij er nog een keer spelen en toen lag er een enorme hoop kuilgras op het veld. Die moest eerst weggehaald worden, maar OKB was niet voor niets op de fiets naar Twisk gekomen en begon gewoon aan de wedstrijd. Het mooist was het als de bal midden in de hoop terecht kwam, terwijl de spelers van twee kanten erop afstormden.
Een jaar later kreeg OKB een eigen veld, maar dat was zo klein dat volgens Spaander een hoekvlag bijna in de sloot stond. Het veld was natuurlijk te krap voor officiële wedstrijden, maar de consul kwam pas keuren toen het bijna donker was en toen viel het niet zo op. OKB, de voorloper van Victoria O, werd in 1938 opgeheven.
Zevenduizend toeschouwers
Een zekere status bereikte West-Frisia uit Enkhuizen. In de seizoenen 1932/33 en 1933/34 speelde West-Frisia eerste klasse, toen de hoogste klasse, bestaande uit vijf poules van tien clubs. In het eerste jaar werd West-Frisia zelfs derde achter Ajax en RCH. De thuiswedstrijd tegen Ajax werd voor ongeveer 7.000 toeschouwers gespeeld.
Foto van de voetbalclub Union uit Grootebroek. De roomskatholieke club speelde omstreeks 1930 op het terrein achter de Zesstedenweg. Waarschijnlijk waren de baten van de nog te spelen wedstrijd voor de missie. (M. Reus, Grootebroek)