Tine van der Meer behaalde als lid van de gymnastiekvereniging A.G.S.V. uit Aartswoud in 1950 haar bondsvaardigheidproef.Tine van der Meer behaalde als lid van de gymnastiekvereniging A.G.S.V. uit Aartswoud in 1950 haar bondsvaardigheidproef van het Koninklijk Nederlands Gymnastiek Verbond. Men behoefde voor het adspirantendiploma nog geen oefeningen aan het rek te doen. (C. Modder, Aartswoud)

Adspiranten van de GV Turnlust Andijk lopen omstreeks 1960 mee in een optocht door hun dorp. Adspiranten van de GV Turnlust Andijk lopen omstreeks 1960 mee in een optocht door hun dorp. (AWG)

Turnen was een grote sport in die tijd. Wie op de kringkampioenschappen (West-Friesland is een kring) bij de eerste drie of vijf eindigde, mocht naar de districtskampioenschappen. Vervolgens bij succes naar de halve finales voor het nationaal kampioenschap, meestal in Amsterdam of Haarlem. Het NK zelf werd dan in Utrecht gehouden of Leeuwarden. Naast Loes van der Deure was Sini Muskee uit Enkhuizen een regionale coryfee. Martje Plantinga uit Winkel bracht het tot het nationale keurkorps.

Lycurgus begon in 1879

Een van de eerste gymnastiekclubs in West-Friesland was Lycurgus in Schagen, die in 1879 werd opgericht. De gemeente Schagen had twee jaar eerder een speciaal gymzaaltje neergezet. Een heel oude gymnastiekvereniging is ook Sparta uit Winkel, in 1883 opgericht door de jonge onderwijzer Steven Vonk. Een jaar later kwam de tegenactie uit het naburige Nieuwe Niedorp met de oprichting van Hercules.

De achtjarige Peter Sasburg uit Midwoud ontving in 1956 deze medaille.De achtjarige Peter Sasburg uit Midwoud ontving in 1956 deze medaille voor het voltooien van een schoolwandeling van 5 kilometer. (P. Sasburg, Midwoud)

Bijzonder was bij deze clubs dat de herenleden tevens automatisch dienden bij de vrijwillige brandweer.
De damsport mag dan in West-Friesland nu minder populair zijn dan in bijvoorbeeld Friesland, maar wel zijn in deze regio hele oude damborden gevonden. Het oudste wordt bewaard in het Westfries Museum in Hoorn. Het dateert uit 1696 en is versierd op een manier die doet denken aan de Westfriese stijl van die tijd. Het bord is dubbelzijdig; aan de damkant zijn de witte vakken uitgestoken. Aan de andere kant zit een ‘molenbord’, waarop in vroeger tijd een wat moeilijker variant van boter, kaas en eieren werd gespeeld. In het midden staat een molen als illustratie, vandaar de naam. Opmerkelijk is dat het dambord honderd vakken telt in plaats van 64 zoals in die tijd in Europa gebruikelijk was. Op basis daarvan wordt wel gesteld dat het dammen zoals het nu gespeeld wordt ontstaan is in West-Friesland. Hoewel er in deze streek nog zeker drie borden zijn gevonden die ouder zijn dan 1800, lijkt deze conclusie voorbarig.
Aannemelijk is dat het spel hier is geïntroduceerd door Spaanse soldaten in de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648). De Westfriese regels lijken namelijk heel erg op de Spaanse, alleen telde het Spaanse bord in die tijd maar 64 vakken.

Kaatsen al in 1570

Een andere ook heel oude sport is kaatsen. In Alkmaar schijnt omstreeks 1570 een overdekte kaatsbaan te zijn geweest en ook in Hoorn werd in die tijd melding gemaakt van een particuliere baan binnen de stad.

Zestien dames van de Hoornse gymnastiekvereniging Allebé staan in 1938 keurig in het gelid.Zestien dames van de Hoornse gymnastiekvereniging Allebé staan in 1938 keurig in het gelid. Links de leider G. de Haas en rechts de pianiste Vriezia Benema, die de oefeningen met muziek begeleidde. (AWG)