Een van de leermiddelen in het onderwijs voor de Tweede Wereldoorlog was de schoolplaat, waarop historische en moralistische tekeningen waren afgebeeld. Hele generaties zijn groot geworden met de tekeningen van Jetses en Isings. Op deze prent de deugd van het bidden. (St. Lambertusparochie, De Weere)
Latijnse school als visitekaartje
De opvolger van de kerkschool werd bekend als de Latijnse school, een schooltype dat een voorbereiding was op een studie rechten of medicijnen aan de universiteit. Gewoonlijk begonnen de jongens op hun twaalfde of dertiende aan de zesjarige opleiding. De Latijnse school werd het visitekaartje van de stad. Het stadsbestuur benoemde kerkgeleerden en wetenschappers van naam om als rector of conrector te fungeren. Mede hierdoor werden ook leerlingen uit de wijde omgeving aangetrokken. In de zeventiende eeuw stonden aan de Hoornse Latijnse school bijvoorbeeld Petrus Agricola Abbekerckensis, Dirck Jansz Raven Westwoudanus en Wiggardus van der Werf Medemblicensis ingeschreven. In het midden van de negentiende eeuw nam het belang van het academische Latijn af en ook het aantal leerlingen dat de Latijnse school bezocht.
In kleine dorpen als Oosterleek zaten verschillende klassen in één lokaal. Op deze foto van vlak na de Tweede Wereldoorlog zitten de klassen 1, 2 en 3 van de openbare lagere school bij elkaar. Juffrouw Jong zorgde ervoor dat ieder kind op zijn niveau onderwijs genoot. (AWG)
De Franse school, die sedert 1760 een soort voortgezet lager onderwijs met praktische vakken als Frans, boekhouden, rekenen, algebra en meetkunde bood, nam aan populariteit toe. Jongens uit de burgerij bezochten de school als ze een loopbaan zochten in de handel. Frans was daar de voertaal. Ook meisjes bezochten de school. Zij kregen bovendien onderricht van een speciale onderwijzeres die lessen gaf in borduren, handwerken en stikken en verder al ‘hetgeen tot een goede opvoeding behoort’.
Met de komst van de Hoogere Burgerschool in 1863 verdwenen de Latijnse scholen voorgoed. Vrijwel onmiddellijk met de komst van de HBS in Hoorn in 1868 – de eerste HBS van West-Friesland – werd de Latijnse school opgeheven.
Enkhuizen kreeg zijn HBS in 1870. Het zou nog even duren voordat de eerste meisjes naar de HBS gingen. In Hoorn mocht dat vanaf 1880, Enkhuizen volgde wederom twee jaar later.
Het bekende Aap Noot Mies kent een aantal varianten. Een daarvan werd aan het einde van de 19de eeuw ontworpen door Colenbrander: Geit Zeep Does. Al zijn plaatjes hadden te maken met het landleven. (SMA)
