Redactie en samenstelling: Ed Dekker, Herman Lambooij, Herman Lansdaal, Jaap Raat, Ruud Roodhorst en Peter Sasburg.
Bijschriften: Daan Meijer.
Tekst: Arie van Zoonen.
Met dank aan De Westfriese Beurs en Horeca Nederland, district West-Friesland/Waterland.
Sinte Maarten keuveltje
Met je rood rood reuveltje
Met je rood rood rokje aan
Daar komt Sinte-Maarten aan.
Deze prent uit de 18de eeuw stelt het Driekoningenfeest voor. Voorzien van een ster trokken jongens zingend door de stad. (WFM)
Dit liedje zongen kinderen in 1890, maar ook wel later, op de avond van de elfde november bij hun tocht met lichtjes langs de huizen. De tekst van het versje was in westelijk West-Friesland aanleiding de Sint-Maartenviering ‘keuveltjesavond’ te noemen, zoals de Alkmaarsche Courant deed in 1898. De krant schreef toen dat door mazelen, slecht weer en vrees voor besmetting de keuveltjesavond in Schagen grotendeels mislukte. In Hoorn vond Sint-Maarten tot 1967 plaats in de vierde week van augustus, gedurende meerdere dagen. Een grootse lampionnenoptocht besloot tot dat jaar de feestviering in deze stad.
Op vastenavond ging men met een rommelpot al zingend langs de deur om een koek of wat muntgeld op te halen. Dit katholieke volksgebruik, was omstreeks 1650 een doorn in het oog van de gereformeerde machthebbers. (WFM)
Het Sint-Maartenfeest, van oorsprong een katholiek feest, is al eeuwen oud en bleef bestaan na de overgang naar de hervormde godsdienst in 1572. Dat blijkt onder meer uit een gemeentewet van Hoogwoud en Aartswoud. Daar werd in 1671 aan jong en oud verboden – zij het tevergeefs – ‘met eenige lichten op Sinte Maarten langhs de straaten te loopen’.
De tocht met de lichtjes gaat terug op een oud verhaal. Daarin raakte Martinus, die in 371 bisschop van Tours was geworden, zijn ezel kwijt toen hij in Franse dorpen het evangelie predikte. In het donker hielpen zijn toehoorders hem met lantaarns de ezel te zoeken. In overwegend katholieke dorpen herinnerde men daaraan door te zingen:
Sint Martinus bisschop
Roem van alle landen
Dat wij hier met lichtjes lopen
Is voor ons geen schande.
